Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

Ziraning foydalari

31.10.2016   45326   8 min.
Ziraning foydalari

ZIRA (Bunium persicum) — ziradoshlar oilasiga mansub ko‘p yillik xushbo‘y ziravor o‘simlik. Bo‘yi 40—60 sm. Poyasining yarmidan yuqorisi shoxlangan. Ildizi tugunakli. Tupbarglari uzun bandli, poyadagilari bandsiz. Bargi ipsimon bo‘laklarga bo‘lingan. Gullari oq, mayda, har bir soyabonchada 20—30 tadan. Iyunda gullaydi, urug‘i iyulda pishadi. Samarqand, Qashqadaryo va Surxondaryo adirlarida, tog‘ yon bag‘irlarida ko‘p o‘sadi. Urug‘i mayda, cho‘ziq, qoramtir-jigarrang, sirti taram-taram, juda xushbo‘y. Tarkibida 2,75-3,0% efir moyi bor. O‘rta Osiyo xalqlari go‘sht tuzlashda, qazi va boshqa ovqatlar tayyorlashda qadimdan keng foydalanib keladi. Xalq tabobatida me’da kasalliklarini davolashda va siydik haydovchi dori sifatida ishlatiladi. («O‘zME»dan).

Xalq tabobatida ziraning foydalari haqida buyuk bobokalonimiz Ibn Sino shunday degan: “...Unda qizdiruvchi kuch bo‘lib, yellarni haydaydi va tarqatadi. Suv bilan aralashtirilganini ichilsa, nafas olish qiyinlashganda yordam beradi. Jolinusning aytishicha, “tikka nafas olishga”, hamda sovuqdan bo‘lgan xafaqonga foyda qiladi." (Ibn Sino, Tib qonunlari, 2-jild, 1956 y. 325-326 betlar)

    Shuningdek, ziraning oshqozon gastriti, sariq kasal, ishtahani ochishda, uyqusizlikda, kishilar quvvatini oshirishda juda ham katta foydasi bor.

    Zira — ishtahani yaxshilash uchun hamda oshqozondagi sanchiq, o‘t pufagi va jigardagi og‘riqlar, shuningdek, yo‘talga qarshi foydali tabiiy vositadir.

    Tarkibidagi shifobaxsh ta’sir etadigan moddalar: zira tarkibi  3—7 % efir moyidan, 12—22 yog‘li moydan, shuningdek,  kversetin va kempferol deb nomlanuvchi flavonoidlar, kumarinlar, umbelliferon, skopoletin va boshqa moddalardan iborat. Bundan tashqari unda oqsil 10—23 % va xushbo‘y moddalar ham borligi aniqlangan.

Ziraning foydali xususiyatlari va ishlatilishi

Zira — mavjud bo‘lgan barcha davolash vositalaridan eng yaxshi  karminativ (meteorizmga – qorin dam bo‘lishiga qarshi) foyda beruvchi tabiiy o‘simlik moddasidir. Shu sababdan ham u tabobatda ta’sirchan tabiiy davolash vositasi sifatida mustahkam o‘rin olgan. Zirani ko‘plab dori-darmonlar tarkibida uchratish mumkin, lekin uni ko‘pincha hech qanday boshqa narsa qo‘shmasdan choy sifatida damlab ichish tavsiya etiladi. 

    Hozirgi zamon shifokorlari ham  zira haqida  ijobiy baho berib, haddan tashqari to‘lalikda, meteorizm (qorin dam bo‘lishi)da, oshqozon-ichak yo‘llaridagi yengil xastaliklarda, yurak kasalliklarida va emizikli bolalarda ovqat hazm qilish jarayoni buzilganida zirani muayyan tarzda iste’mol qilish nihoyatda foydali ekanini ta’kidlashadi.

Zirali retseptlar, zirali shifobaxsh damlanma  

  • Zirali choy damlash retsepti: to‘la 1 choy qoshiq yanchilgan zira ustidan 1/4 l litr qaynab turgan suv quyiladi va 10 minutdan so‘ng dokadan o‘tkazib olinadi. Ziradan damlangan bunday choyni iliq holatda oz-oz xo‘plab ichish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu choy oshqozon hazm yo‘llarining dam bo‘lishi va ichaklar siqilib qolishini bartaraf etadi.   
  • Shifobaxsh damlama retsepti: 1-5 g yanchilgan zira ustidan 100 ml qaynab turgan suv quyiladi, 10-15 minut tindiriladi. Tayyorlangan damlamani 2-3 ga bo‘lib ovqatlanishdan oldin ichiladi.

Xalq tabobatida zira

    Xalq tabobatida oshqozon xastaliklarini davolashda hamda ishtahani ochishda, sanchiqlarni bartaraf etishda, o‘t pufagi va jigar kasalliklarida, shuningdek, yo‘talni davolashda foydali tabiiy vosita sifatida zira juda ham qadrlanadi. Yuqorida qayd etilganidek, undan choy damlab ichiladi, zirani o‘zini chaynaladi yoki pichoqni uchiga ilingancha yanchilgan zirani iste’mol qilinadi.   

Turli xastaliklardan forig‘ bo‘lish uchun  zira iste’mol qilish

     Uy sharoitida turli xastaliklardan forig‘ bo‘lish uchun  zira iste’mol qilish (bunday muolajani boshlashdan oldin  davolovchi shifokor bilan maslahatlashib olishni unutmang)

  1. Allergiya. 50 g zirani kofemolkada yanchiladi, ustidan 0,5 l oqlanmagan qaynoq o‘simlik yog‘i quyiladi,  10 minut qasqonda qaynatmasdan bug‘lanadi. Shisha idishga solib, 1 hafta davomida issiq joyda – oftobda yoki batareyada tindiriladi. Bunday yog‘ organizmda teri immunitetini tiklaydi.  Katta yoshlilarga burun kataklariga 20 tomchidan, bolalarga 5 tomchidan tomiziladi. 1 kurs davolanish – 3-6 oy. Davolanish oxirida tomiziladigan yog‘ni 1 tomchidan kamaytirib boriladi.  Yog‘ni  — maska, kompres, massaj uchun surtib ishlatish ham mumkin.
  2. Oshqozondagi og‘riqda. Zirani xuddi choy damlagandek damlab choy o‘rniga ichiladi.
  3. Bezlardagi yetishmovchilikka oid gastritda. 15 g zira ustidan 200 ml qaynab turgan suv quyib, 30-40 minut tindiriladi, dokadan o‘tkaziladi. Ovqatlanishdan oldin 1 osh qoshig‘idan kuniga 3-4 mahal ichiladi.
  4. Oshqozonosti bezi kasalliklarida. 1 osh qoshiq zira ustidan qaynab turgan 1 stakan suv quyiladi, 2 soat davomida tindiriladi, dokadan o‘tkaziladi. Kuniga 3 mahal ovqatlanishdan oldin 70 g dan ichiladi.
  5. Qabziyatda. 2 osh qoshig‘i miqdoridagi zira ustidan 1 stakan qaynab turgan suv quyiladi, qasqonga o‘xshash idishda 15 minut qaynayotgan suvda bug‘lanadi, 45 minut tindiriladi. Damlama ovqatdan so‘ng yarim stakandan kuniga 2 mahal ichiladi.
  6. Yo‘talda. 1 osh qoshig‘ida yanchilgan zira ustidan 1 stakan qaynab turgan suvni quyiladi, ustini yopiladi, o‘raladi va sovugunicha tindiriladi. So‘ng dokadan o‘tkaziladi. Sutkasigacha 6 martagacha 2-3 osh qoshig‘idan ichiladi. Yosh bolalarga asal yoki shakar qo‘shib, 1 choy qoshig‘idan sutkasiga 3-4 mahal ichiriladi.
  7. Meteorizm. Choy qoshig‘idan ham kichik desert qoshig‘ida kuniga 1-2 marta zirani quruq o‘zidan iste’mol qilinadi.
  8. Meteorizm. 1 osh qoshiq zira ustidan 1 stakan qaynoq suv quyiladi, o‘rab qo‘yiladi, 1 soat davomida tindiriladi. Kuniga 3 mahal ovqatlanishdan oldin 2 osh qoshig‘idan ichiladi.
  9. Shamollashda. 3 choy qoshig‘idagi zira ustidan 1 stakan suv quyib 15 minut davomida qaynatiladi, 40 minut tindiriladi, dokadan o‘tkaziladi. Tayyorlangan damlamani kun davomida oz-ozdan ichiladi.
  10. Emizikli onalarda kamayib ketgan ko‘krak sutini ko‘paytirish uchun. 1 osh qoshiq maydalangan zira ustidan 0,5 litr qaynoq suv quyiladi, usti yopiq idishda 5 minut qaynatiladi, so‘ng dokadan o‘tkaziladi. Qaynatma kun davomida ovqatlanishdan  15 minut oldin 3 ga bo‘lib ichiladi.
  11. Surunkali gastritda oshqozon shirasi yuqori miqdorda bo‘lganida. 15 g zira ustidan 200 ml qaynoq suv quyiladi, 30-40 minut idish qopqog‘ini yopib dam beriladi, dokadan o‘tkazib olinadi. Damlamani 1 osh qoshig‘idan kuniga 3-4 mahal ovqatlanishdan oldin ichiladi.
  12. Erkaklarda prostata bezi adenomasi. Bu kasalligi bo‘lgan kishilar zirali choy damlab muntazam ichishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi — 1 osh qoshig‘idagi zira ustiga  1,5 stakan qaynoq suv quyib, 5-7 minut qaynatiladi, 10 minut idishning og‘zini yopib, o‘rab, tindiriladi, dokadan o‘tkazib, kun davomida ichiladi.

Emizikli va yosh bolalarda ko‘pincha qorin dam bo‘lib bezovta qiladi, zira tinchlantiruvchi va yel haydovchi vosita bo‘lgani sababli, bunday holatda bolalarga shifokor belgilagan tartibda beriladi. Xalq tabobati mutaxassislari e’tirof etishicha, o‘smir qizlarda og‘riqli hayz jarayonida zirali choydan foydaliroq boshqa vosita yo‘q.  Tish va bosh og‘rig‘ida plitada ehtiyotkorona biroz qizdirilgan xaltachadagi zirani og‘riyotgan joyga bosib og‘riqni qoldirish xalqimiz orasida keng tarqalgan tabiiy vositadir.

Zararli ta’siri. Zira zararsiz mahsulotdir. Lekin boshqa har qanday efir moyi bor shifobaxsh vosita kabi uni suiste’mol qilishdan ehtiyot bo‘lish kerak.

Zirani iste’mol qilib bo‘lmaydigan holatlar. Oshqozon yarasi, yurak ishemik kasalligi, tromboflebit, gastrit, infarkt, tromboz, qandli diabetda zirani alohida o‘zini iste’mol qilish mumkin emas.

 
Jaloliddin Nuriddinov tayyorladi                                        

 

Tabobat
Boshqa maqolalar

Moshina haydovchining 66 ta ODOBI (4-qism)

16.06.2025   4428   8 min.
Moshina haydovchining 66 ta ODOBI (4-qism)

MOSHINA HAYDOVCHINING 66 ta ODOBI

ni

ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:

     (4-qism)

MOSHINA HAYDOVCHINING  66 ta ODOBI

(bularning aksi

mo‘min-musulmon insonga

mutlaqo to‘g‘ri kelmaydi!!!)

 

  1. Moshinaga minishda yaxshi niyat bilan eng avvalo «Auuzu billohi minashshaytonir rajim!», «Bismillohir rahmonir rahim!» deb, o‘ng qo‘l bilan eshikni ochib, o‘ng oyog‘ini oldin bosib chiqishlik.
  2. Moshinaga chiqayotib, salom berishlik.
  3. Moshinaga minganda, qisqagina tilovat qilib, o‘tganlarning haqlariga duo qilib, belgilangan duolarini o‘qishlik.
  4. Moshinada o‘zini xuddi birovning uyida yoki jamoatchilik joyida o‘tirgandek tutishlik.
  5. Moshinani ichki va tashqi tomonlarini doim toza, ozoda va pokiza tutishlik.
  6. Moshinaning texnik talablarini buzmasdan, ularga so‘zsiz va to‘liq rioya etishlik.
  7. Moshinani har doim barcha joylari sozlangan va minishga yaroqli holda haydamoqlik.
  8. Yo‘lga chiqishdan oldin ulug‘lar (OTA-ONA, ustoz, rahbar, o‘zidan yoshi katta, ulug‘ inson, tabarruk odamlar)ning duolarini olib chiqishlik.
  9. O‘zi yaxshi ko‘rganni o‘zgalarga ham ravo ko‘rishlik.
  10. Bir-biriga nisbatan rahmdillik, mehr-oqibat, hurmat va bag‘rikenglik bilan muomala qilishlik.
  11. Odamlar bilan muomalada hayo, uyatni unutmaslik.
  12. Nafaqat insonlar bilan, balki hayvon, parranda, hasharotlar hatto o‘simliklar bilan ham chiroyli xulq-odob bilan muomala qilishlik.
  13. O‘zidan kattalarni doim hurmat qilishlik.
  14. O‘zidan kichiklarni doim izzat qilishlik.
  15. Hargiz va hargiz boshqalarga noqulaylik tug‘dirmaslik.
  16. Hech kimga hech qayerda va hech narsaga jahl qilmaslik!
  17. Atrofdagilar bilan doim shirinsuxan bo‘lishlik!
  18. Yo‘l asnosida atrofdagilarga biror savol bilan murojaat qilganda, javob bergan odamga minnatdorchilik izhor etishlik.
  19. Moshina haydovchisi til, qo‘l, oyoq va boshqa harakatlar orqali ham boshqalarga ozor berishi dinimiz ko‘rsatmalariga aslo to‘g‘ri kelmaydigan amal. Chunki bunday ishlar muborak oyati-karimalar va hadisi-shariflarda qattiq qoralangan.
  20. Yo‘l harakat qoidalari va yo‘lda yurish odoblariga to‘liq va din-diyonat bilan rioya qilishlik.
  21. Moshina bilan ham kechayu-kunduz OTA-ONANING xizmatlarini og‘rinmasdan, mehr bilan bajarib, ULARNING bebaho, beqiyos va betakror duolarini olishlik.
  22. Ulug‘lar (OTA-ONA, ustoz, rahbar, o‘zidan yoshi katta, ulug‘ inson, tabarruk odamlar) ning hurmatlarini joyiga qo‘yishlik.
  23. Ulug‘lar (OTA-ONA, ustoz, rahbar, o‘zidan yoshi katta, ulug‘ inson, tabarruk odamlar) ga nisbatan beodoblik qilmaslik.
  24. Ulug‘lar (OTA-ONA, ustoz, rahbar, o‘zidan yoshi katta, ulug‘ inson, tabarruk odamlar) oldilaridan imkon qadar kesib o‘tmaslik. Mabodo shunga majbur bo‘lib qolgan holda, uzr aytib, kechirim so‘rashlik.
  25. Ulug‘lar (OTA-ONA, ustoz, rahbar, o‘zidan yoshi katta, ulug‘ inson, tabarruk odamlar)  ning imkon qadar oldilariga tushib yurmaslik. Mabodo shunga majbur bo‘lib qolgan holda, uzr aytib, kechirim so‘rashlik.
  26. O‘z aka-uka, opa-singillariga moshina bilan ham mehribonlik qilib, doim xizmat-yumushlarini beminnat ado etishlik.
  27. Qavm-qarindoshlar bilan yaxshi munosabatda bo‘lib, issiq-sovuq kunlarida moshina bilan ham beminnat xizmat qilishlik.
  28. Qo‘ni-qo‘shnilar bilan chiroyli muomala qilib, issiq-sovuq kunlarida ham, ular ehtiyoj sezganlarida ham moshina bilan ham beminnat xizmat qilishlik.
  29. Inson zotini manfaati ko‘zlab o‘rnatilgan tartib-qoidalarga insof bilan, din-diyonat bilan rioya etishlik.
  30. Inson zotini manfaati ko‘zlab qo‘yilgan yo‘l belgi (znak)lar talablarini hamda svetofor ishoralarini buzmaslik.
  31. Og‘ir bo‘lib, bosiqlik va sabr bilan yurishlik.
  32. Sira ham shoshilmaslik, zero shoshilish – shaytondandir.
  33. Juda sekin ham harakatlanmaslik.
  34. Kasalxona, qabriston, masjid, maktab va shu kabi joylarda imkon qadar signal chalmaslik.
  35. Kasalxona, qabriston, masjid, maktab va shu kabi joylarda video-ovoz chiqarish uskunalarini ovozini keskin pasaytirishlik.
  36. Agar mutlaqo o‘chirib qo‘yilsa, yanada ulug‘roq bo‘ladi.
  37. Har qanday katta-kichik yo‘ldagi har qanday qabristonning ham yonidan o‘tganda, tezlikni sezilarli darajada pasaytirishlik.
  38. Kasalxona, qabriston, masjid, maktab va shu kabi joylarda imkon qadar sekinroq harakatlanishlik.
  39. Har qanday katta-kichik yo‘ldagi qabristonning yonidan o‘tganda, o‘tganlarimizning haqlariga duo qilishlik.
  40. Har qanday katta-kichik yo‘ldagi har qanday kasalxonaning yonidan o‘tganda, barcha bemorlarning haqlariga duo qilishlik.
  41. Quloqchin (naushnik) ishlatmaslik.
  42. Imkon qadar telefon bilan gaplashmaslik.
  43. Harakat davomida oynadan boshqa haydovchilar va yo‘lovchilar bilan gaplashmaslik.
  44. Avtomoshina oynasidan turli narsalarni tashlab yubormaslik.
  45. Bo‘lar-bo‘lmasga signal chalmaslik.
  46. Moshinadagi (video, ovoz chiqarish) uskunalarini ovozini baland qo‘yish bilan o‘zgalarga ozor bermaslik.
  47. Ko‘pchilik harakatlanayotgan joyda yurganda jamoatchilik odoblariga rioya qilish lozim.
  48. Ehtiyojmandlarga tez-tez xayr-ehson, sadaqa qilib turishlik.
  49. Uyda, ko‘chada va barcha jamoat joylarida biror narsa umidvor bo‘lib, so‘rab kelgan insonni quruq qaytarmaslik.
  50. Ko‘pchilik harakatlanayotgan joylar ham xuddi majlislar kabidir. Ularda ham majlislar odoblariga rioya qilgan kabi odob-axloq me’yorlariga rioya etish lozim bo‘ladi.
  51. Yo‘l harakati asnosida ham Yong‘in xavfsizligi, Tez tibbiy yordam va shu kabi tashkilotlarning moshinalariga imkon qadar yo‘lni tezroq bo‘shatib qo‘yish lozim.
  52. Moshina haydovchisi shovqin-suron, baqir-chaqir qilmasligi ham odobdandir. Zero baqir-chaqir, shovqin-suron qilishlik musulmon kishilarga mutlaqo yarashmaydi.
  53. Haqiqiy mo‘min-musulmon kishi qachon, kimning oldida va qayerda bo‘lishidan qat’i nazar, o‘zini yuksak odob doirasida tutadi.
  54. Kechki paytda boshqa haydovchilarning hamda piyodalarning ko‘zlarini qamashtiradigan darajada yoritgichlarni yoqib yurmaslik.
  55. Yo‘lda sarson bo‘lib, qiynalib turganlarga imkon qadar ko‘maklashib, yordam berishlik – haqiqiy mo‘min-musulmon kishining eng savobli ishlaridan hisoblanadi. Janobi Payg‘ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam marhamat qildilar: “Kim bir musulmonga bu dunyoda yordam bersa, Alloh Oxiratda unga yordam qiladi”.
  56. Borayotgan manzilga bir oz yetmasdan 10-20 metr oldin to‘xtashlik.
  57. Borayotgan manzilda mabodo odamlar to‘plangan joy bo‘lsa, undan kamida 20-30 metr oldin to‘xtashlik.
  58. Borgan manzilga moshinani o‘sha joyning eshigi, darvozasi, kirib-chiqish joyiga ro‘para qo‘ymaslik hamda atrofdagi odamlar va boshqa moshinalarga ham har tomonlama xalaqit bermaydigan darajada qilib qo‘yishlik.
  59. Kishi bilan xayrlashganda odamning oldida eshikni qattiq yopmaslik. Imkoni bo‘lsa, bir oz yurgandan keyin yopishlik.
  60. Uyga kelganda kelganini bildirish uchun yoki eshik, darvozani ochishlari uchun moshina signali bilan yoki o‘z ovozi bilan boshqalarga ozor bermaslik.
  61. Avtoulovni duch kelgan joyda qoldirmasdan, boshqalarga zarar bermaydigan joyni tanlash lozim.
  62. Turli jamoat joylari (kasalxona, bozor, maktab, masjid, savdo markazlari, avtoturargoh va hokazo)da moshinani juda katta diqqat va nihoyatda jiddiy e’tibor bilan, moshinalarga ham, odamlarga ham mutlaqo ozor yetkazmaydigan holda qilib qo‘yishlik.
  63. Hatto o‘z uyining, o‘z ishxonasining oldiga ham qo‘shnilar, yo‘lovchilarga aslo ozor bermaydigan qilib qo‘yishlik.
  64. Biror joyga mehmonga borganda ham yoki biron yumush bilan to‘xtaganda ham moshinani qo‘shnilar, yo‘lovchilarga aslo ozor bermaydigan, birovlarni yo‘lini to‘sib qo‘ymaydigan qilib qo‘yishlik.
  65. Manziliga yetib borganidan keyin, Xudoga shukr qilib, moshinaga ham minnatdorchilik izhor etiladi.
  66. O‘zidagi mavjud ulovga doim shukr qilishlik.

 

Mehribon Parvardigorimiz

o‘zlarimizni ham,

farzand-zurriyotlarimizni ham

O‘zi buyurgan,

Janobi Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam tavsiya etgan,

o‘tmishda o‘tganlarimizning ruhlari shod bo‘ladigan,

xalqimiz xursand bo‘ladigan,

ota-onalarimiz rozi bo‘ladigan

yo‘llardan yurishimizni nasib etsin!

 

                                                                                        Ibrohimjon domla Inomov