Tomirlari moziyning tiniq buloqlaridan suv ichgan yurtimizga mustaqillik bergan ne’matlarni sanab adog‘iga yetib bo‘lmasa kerak. Tarix uchun mo‘jaz, lekin bunyodkorlik ishlari samarasiga qarab, ulkan yutuqlarga erishilgan 25 yil davomida O‘zbekiston dunyo bilan bo‘ylasha oldi. Chunonchi, yosh avlod tarbiyasi, jamiyat rivoji, insonlarning farovonligi darajasi oshishi, milliy qadriyatlarimizning tiklanishi, qo‘yingki, barcha sohalarda kelajak uchun mustahkam poydevor barpo etildi.
Andijon viloyatida 1998 yildan buyon faoliyat yuritib kelayotgan «Sayyid Muhyiddin maxdum» o‘rta maxsus islom bilim yurti ham mustaqillik inom etgan ne’matlardan biridir. Mustaqillik yillarida hukumatimiz tomonidan qabul qilingan tegishli hujjatlarga asosan o‘rta-maxsus islom bilim yurti bitiruvchilarining diplomlari davlat ta’lim hujjati sifatida e’tirof etildi.
Andijon «Sayyid Muhyiddin maxdum» o‘rta-maxsus islom bilim yurtini faoliyat boshlagan yildan buyon 800 nafarga yaqin talaba bitirib, Dinshunoslik yo‘nalishi bo‘yicha imom, boshlang‘ich arab tili va odobnoma murabbiysi mutaxassisligi bo‘yicha tegishli hujjatga ega bo‘ldilar. Madrasamiz bitiruvchilari hozirda mamlakatimizning taraqqiy etishiga hamda jamiyatimiz rivojiga o‘z hissalarini qo‘shib kelmoqdalar. Talabalarimizning ta’lim olib, hozirda katta yutuqlarga erishayotgani biz mudarrislarga hamisha faxr-iftixor baxshida etadi. Erishilgan muvaffaqiyatlar esa, muassasada ta’lim-tarbiya ishlarining ijobiy tashkil etilayotganidan darak beradi.
Bilim yurti talabalari xorij davlatlarida o‘tkazilgan Qur’on musobaqalarida ham o‘z bilim va malakalarini muvaffaqiyatli namoyish etib keladi. Jumladan, Misr, Saudiya Arabistoni, Jazoir va Eron davlatlaridagi tanlovlarda yurtimiz sharafini munosib himoya qilishmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi islom o‘rta maxsus bilim yurti talabalari o‘rtasida o‘tkaziladigan “Yagona olimpiada”, “Qorilar musobaqasi” tanlovlarida madrasamiz talabalari munosib ravishda ishtirok etib, ulardan bir qanchasi grant asosida Toshkent islom institutiga kirish xuquqiga ega bo‘lganini alohida e’tirof etish joiz. Talabalar tomonidan nafaqat fan yo‘nalishlari, balki sport sohalarida ham erishilgan yutuqlar bisyor.
Bilim yurtida talabalarga Qur’oni karim tajvidi, tafsir, hadis, fiqh, nahv, islom tarixi, muhovara kabi mutaxassislik fanlari, shuningdek, ona tili, fizika, matematika, informatika, ingliz va rus tillari, kimyo, biologiya, ma’naviyat asoslari singari umumta’lim fanlaridan o‘z fanining yetuk mutaxassisi bo‘lgan 20 nafardan ziyod mudarris–o‘qituvchilar ta’lim bermoqda.
Bilim yurti mudarrislarining ommaviy axborot vositalari bilan olib borayotgan hamkorliklari samarasiga ham alohida to‘xtalib o‘tish lozim. Ijodkor muallimlarning viloyat televideniyesi orqali turli dolzarb mavzulardagi ishtiroklari, davra suhbatlari muntazam berib boriladi. Bilim yurti mudarris-o‘qituvchilari o‘zlari o‘tayotgan fanlaridan o‘quv qo‘llanmalar ham tayyorlab boradilar. Xususan, madrasamiz mudarrislari tomonidan tayyorlangan voizlik ilmi xususidagi “Xatoba” nomli risola hozirda yurtimizdagi barcha o‘rta maxsus islom bilim yurtlarida o‘quv qo‘llanma sifatida o‘qitib kelinmoqda. M.Mo‘minovning “Mazhablar va yo‘nalishlar” fanidan “Hizbut-tahrir oqimiga raddiyalar” risolasi, R.Mahmudovning “Tafsir” fanidan o‘quv qo‘llanmasi va o‘qituvchilar tomonidan tayyorlangan “Mir’otus soliqiyn”, “Ramazon tuhfasi” kitoblari talabalarning fanlarni chuqur o‘zlashtirishlariga xizmat qilmoqda.
Bilim yurti o‘quv, moddiy-texnika bazasini yaxshilashda, mudarris va talabalarni ishlash va o‘qishlari uchun sharoitlarni tashkil etishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi xamda bir qator homiy tashkilot va mexr-muruvvatli, saxovatli insonlar tomonidan ko‘mak berib kelinmoqda.
Bilim yurti talabalari dam olish vaqtlarini mazmunli o‘tkazishlari uchun qulay sharoitlarga ega sport maydochasi, mashg‘ulot zali va bir qator fanlardan to‘garaklar faoliyat ko‘rsatadi.
Muxtasar qilib aytganda, istiqlol bergan ne’matlardan biri bo‘lgan mazkur o‘quv dargohi, mudarris va o‘qituvchilari yosh avlodni jamiyatimiz rivoji uchun munosib voris etib tarbiyalash yo‘lida xizmat qilmoqdalar.
Muhammadyusuf TO‘RAQULOV
Andijon «Sayyid Muhyiddin maxdum» o‘rta -maxsus
islom bilim yurti mudarrisi
Savol: Mahallamizdagi qabristonda mevali daraxtlar bor. Ularning mevalari pishgan paytda, ko‘pchilik qatori biz ham kirib yeb turamiz. Ba’zilar bu ish joiz emas deb qolishdi. Shunga dinimizda nima deyilgan?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu haqida Burhoniddin ibn Moza rohimahulloh shunday zikr qilganlar: "Qabristondagi daraxtlarning hukmi ikkiga bo‘linadi:
1. Ular yer qabristonga aylantirilishidan oldin ekilgan bo‘lishi mumkin;
2. Ular yer qabristonga aylantirilganidan keyin ekilgan bo‘lishi mumkin. Agar daraxtlar yer qabriston qilinishidan oldin ekilgan bo‘lsa, ekkan odamning mulki bo‘ladi. Shuning uchun, daraxtlarning egasi tirik bo‘lsa, uning roziligi bilan yoki undan sotib olib, keyin iste’mol qilish joiz bo‘ladi. Agar daraxtlarning egasi ulardan odamlar yeyishlarini muboh qilgan (ruxsat bergan) bo‘lsa, u holda so‘ramasdan yeyish ham joiz bo‘ladi. Ammo egasining niyati ma’lum bo‘lmasa yoki egasi vafot etgan bo‘lsa va nima maqsadda ekkani noma’lum bo‘lsa, u holda ulardan yeyish joiz bo‘lmaydi. Agar daraxtlar yer qabristonga aylantirilganidan keyin ekilgan bo‘lsa, ushbu holatda ham, ular egasining mulki hisoblanadi.
Shunga ko‘ra, bunda ham egasining niyatiga bog‘liq bo‘ladi. Agar egasi ma’lum bo‘lmasa yoki uning niyati ma’lum bo‘lmasa, u holda ular qabristonning mulki bo‘lgani uchun, ularni sotib, pulini qabristonning ehtiyojlari va ta’miri uchun ishlatiladi” (“Muhiyt”).
Demak, qabristondagi mevalarni yeyish yoki boshqa ekinlarni olish, ularni ekkan egasining niyatiga bog‘liq bo‘lar ekan. Agar boshqalar yeyishlari yoki foydalanishlari uchun ekkan bo‘lsa, ulardan yeyish joiz bo‘ladi. Ammo o‘zi uchun ekkan bo‘lsa, yoki niyati ma’lum bo‘lmasa, yoki kim ekkani ma’lum bo‘lmasa, u holda ularni pulga sotib olib yeyish yoki foydalanish joiz bo‘ladi xolos.
Shu o‘rinda shuni ham ta’kidlash joizki, ba’zilar qabristondagi mevali daraxtlarning tomiri mayyitning qoni va najosatidan ozuqa olgani uchun, ularni yeyish makruh degan da’volarni qilishadi. Bunga javoban ulamolar ushbu da’vo o‘rinsiz hisoblanadi. Chunki daraxtlarning ildizlari garchi najosatdan ozuqa olsa ham, istihola (bir narsani butunlay boshqa narsaga aylanishi) yo‘li bilan boshqa moddaga aylanadi va ularning mevalarini yeyish hech bir makruhliksiz joiz va halol bo‘ladi deganlar ("Ahkomul-janoiz"). Ammo shunday bo‘lsada, qabristonlarga mevali daraxtlarni ekmaslik tavsiya qilinadi. Zero, ularning tomirlari qabrlarni o‘pirilishiga olib kelishi mumkin. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.