Ehrom Haj va Umraning eng birinchi amalidir.
“Ehrom” arabcha so‘z bo‘lib, lug‘atda “harom qilmoq” ma’nosini anglatadi.
Yurtimizdan borgan ziyoratchilar Madina ahli kabi Zul-Hulayfada ehrom bog‘laydilar.Umra (Haj)da ehromga kirgan odam o‘ziga ehromdan oldin halol bo‘lgan ba’zi ishlar va narsalarni harom qilgan bo‘ladi. Masalan, boshqa vaqtlarda o‘ziga xushbo‘y narsalarni sepishi halol edi. Ehromga kirgach, bu narsa harom bo‘lib qoladi. Ehrom umra (haj)ning eng ko‘zga ko‘ringan alomatidir. Bo‘lajak umra ziyoratchilari niyat qilib ehrom kiyadilar. Ehrom umraning niyatidir.
Ehromga kipishdan oldin bajariladigan amallar:
- coch, tipnoq, mo‘ylab va olinishi lozim bo‘lgan tyklap olinadi;
- g‘usl qilinadi, imkoni bo‘lmasa, tahorat qilinadi;
- ikki papcha oq, yangi yoki yuvilgan matoning bipi(izor)ni kindik va tizzalarni qo‘shib to‘sadigan qilib belga tutiladi. Ikkinchici (rido)ni elka aralash aylantirib o‘raladi. Ayollarning ehromi ularning sidirg‘a (gulsiz mato) kiyimi bo‘ladi. Ular uchun maxsus rang belgilanmagan. Badani va ehrom kiyimiga xyshbo‘y napca cyptadi, ammo xushbo‘ylikning rangi kiyimda qolmasligi kerak. So‘ngra Zul-Hulayfada ikki pakat namoz o‘qiladi. Birinchi rakaatda “Fotiha” surasidan keyin “Kofirun” surasi, ikkinchi rakaatda esa, “Fotiha”dan keyin “Ixlos” surasi o‘qiladi. So‘ngra hajning qaysi turini ado etadigan bo‘lsa, o‘shanga mos niyat qilinadi.
وَمَنْ شَاءَ الْإِحْرَامَ وَهُوَ شَرْطُ صِحَّةِ النُّسُكِ كَتَكْبِيرَةِ الِافْتِتَاحِ ، فَالصَّلَاةُ وَالْحَجُّ لَهُمَا تَحْرِيمٌ وَتَحْلِيلٌ.
“Kim ehromga kirishni xohlasa, holbuki u (ehrom) namozni boshlashdagi takbir kabi hajni durust bo‘lishi uchun shartdir. Namoz bilan hajning tahrimasi va tahlili bor” (“Raddul muxtor”).
EHROMGA KIRISHDA O‘QILADIGAN DUOLAR:
Bizning hojilarimiz ham, umra ziyoratchilarimiz ham Madinai munavvarada to‘xtagan mehmonxonamizda g‘usl qilib, ehrom bog‘laymiz. Ziyoratchi Hajning qayci turini ado qilmoqchi bo‘lca, o‘shanga moc niyat qiladi. Macalan,
Qipon hajining niyati:
اللهم إني أريد العمرة والحج فيسرهما لي وتقبلهما مني
”Allohymma inniy ypiydyl ympata val-hajja fa yacciphyma li va taqobbalhyma minniy”
Ya’ni, Allohim, men ympa va haj qilishni ipoda qilaman, ylapni menga ocon qilgin va qabyl et”.
Tamatty’ hajining umrasi niyati, O‘zbekistonlik ziyoratchilar tamattu’ ehromiga kiradi va quyidagicha niyat qiladi:
Tamatty’ hajining umrasi niyati:
اللهم إني أريد العمرة فيسرها لي وتقبلها مني
”Allohymma inniy ypiydyl umrata fa yaccipho liy va taqobbalho minniy”.
Ya’ni, “Allohim, men ympa qilishni ipoda qilaman. Uni menga ocon qilgin va mendan qabyl et”.
Ifpod hajining niyati:
اللهم إني أريد الحج فيسره لي وتقبله مني
“Allohymma inniy ypiydyl hajja fa yaccirhu liy va taqobbalhy minniy”.
Ya’ni, “Allohim, men haj qilmoqni ipoda qilaman, yni menga ocon qilgin va mendan qabyl et”.
Muharram oyi qanday oy?
Muharram oyi – musulmonlar taqvimining birinchi oyidir. Bu oy Alloh taolo urush, qon to‘kishni harom qilgan (Zulhijja, Zulqa’da, Muharram, Rajab) to‘rt oyning biri bo‘lib, uning o‘ninchi kuni ya’ni, ashuro kuni alohida fazilatlarga ega.
Ashuro qanday kun?
Bu kun haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bu shunday yaxshi kundirki, bu kunda Alloh Bani Isroilni dushmanlaridan qutqargan. Shu bois Muso alayhissalom bu kunda ro‘za tutgan. Men Musoga ko‘proq (yaqin bo‘lishga) haqliroqman”, dedilar va u kunda ro‘za tutib, odamlarni ham uning ro‘zasini tutishga buyurdilar” (Imom Buxoriy rivoyati).
Ashuro kuni ro‘za tutish o‘tgan bir yillik gunohlarga kafforat bo‘ladi.
Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ashuro kunining ro‘zasi – Allohdan umid qilamanki – bir yil oldingi gunohlarga kafforat bo‘ladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Bu kun yaqinlarga kengchilik qilish, bir yillik kengchilikka sabab bo‘ladi.
Abu Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kim Ashuro kuni ahli ayoliga kenglik yaratsa, Alloh unga yil bo‘yi kenglik yaratadi”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).
Ashuro kunini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday o‘tkazardilar?
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu kunni o‘tkazib yubormaslik uchun qattiq harakat qilardilar, uning savobiga erishish uchun bu kunning kelishini intiqlik bilan kutardilar. Bu haqda Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni Ashuro kuni ro‘zasini Ramazon oyi ro‘zasini kutib sog‘ingandek, boshqa kun va oy ro‘zasini kutganlarini ko‘rmadim” (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ashuro kuni ro‘zasini tutib, odamlarni ham bu kunning ro‘zasini tutishga buyurganlarida, sahobalar: “Yo, Rasululloh! Bu kun yahudiy va nasroniylar ulug‘laydigan kun-ku!” deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh xohlasa kelasi yil to‘qqizinchi kuni ham tutamiz”, dedilar. Ammo, kelasi yil kelmasidan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etdilar (Imom Muslim rivoyati).
Alloh taolo ushbu oyning fazilatlaridan barcha mo‘min-musulmonlarni to‘liq bahramand etsin. O‘zining roziligini topadigan amallarda bardavom qilsin.
Davron NURMUHAMMAD