Alloh mo‘minlarga rahmli zot
عن ابن عمر رضى الله عنهما قال: قال سمعتُ رسولَ الله صلى الله عليه وسلم يقولُ: " إنَّ الله يدنى المؤمن فيضعُ عليهِ كنفَهُ ويستُرهُ فيقولُ: أتعرِفُ ذَنبَ كذا أتعرِفُ ذنبَ كذا؟ فيقولُ: نعم أى ربِّ، حتى إذا قرَّرهُ بذنوبهِ، ورأى فى نفسه أنه قد هلك قال سترتُها عليك فى الدنيا، وأنا أغفُرها لك اليومَ، فيعطى كتابَ حسناتهِ، وأما الكافرُ والمنافقُ فيقولُ الأشهادُ : هولاء الذينَ كذَبوا على ربهمْ ألا لعنة الله على الظالمينَ".
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Alloh (Qiyomat kuni) mo‘minni o‘ziga yaqinlashtirib, bir tomonini qo‘yib to‘sadi-da, falon gunohingni va piston gunohingni bilasanmi?- deydi. U mo‘min: “Ha, ey Rabbim! deb gunohlariga iqror bo‘ladi. U halok bo‘ldim, deb o‘ylaydi. Shunda Alloh taolo unga qarata: “Dunyodagi hayotingda o‘sha gunohingni yashirganim kabi bu kunda ham o‘sha gunohlaringni kechiraman”,- deb yaxshiliklar kitobini beriladi. Ammo kofir yoki munofiq kimsaga “Guvohlar”: “Unday kimsalar (qiyomat kunida) Parvardigorlariga ro‘baro‘ qilinurlar va barcha guvoh: “Mana shular Parvardigor sha’niga yolg‘on so‘zlarini so‘zlaganlar” deydilar. Ogoh bo‘lingizkim, bunday zolimlarga Allohning la’nati bo‘lur”, deydi. (Hud-18)
Sharh: Ibn Umar (roziyallohu anhu) ketayotsalar bir kishi yo‘lda unga yo‘liqib: “Qiyomat kuni banda bilan Rabb o‘rtasida bo‘ladigan so‘zlashuv haqida Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan biror narsa eshitganmisiz?” degan edi, Ibn Umar (roziyallohu anhu): Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan mana shu hadisni eshitganman, deb yuqoridagi hadisni zikr qildilar.
Bu hadisda Ibn Umar (roziyallohu anhu) Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan eshitgan ikki qo‘rqinchli mavqe’ni aytmoqdalar.
Birinchi mavqe’: Alloh mo‘min bandaga yaqinlashib, uni to‘siq bilan ihota va berkitib sir qilgan holda: “Sen falon kuni, falon joyda sodir etgan gunohingni eslaysanmi?”- desa, mo‘min kishi titrab, hijolat chekkan holda: “Ha ey Rabbim, eslayman”, deydi. Yana Alloh taolo: “Ana bu gunohingni eslaysanmi?" -desa mo‘minni xavfi kuchayib, qalbi ag‘darilgan holda: “Ha, ey Rabbim eslayman”, deydi. Mana shu kabi Alloh mo‘min bandasiga gunohlarini sanayverganidan banda iztirobda gunohlariga iqror bo‘laveradi. Bu qo‘rqinchli holat davom etavergach, u mo‘min gunohiga yarasha azoblanishga aniq ishonib qoladi. U sodir etgan gunohi sababli aniq halok bo‘lguvchiman, deb fikr qilib turganida, gunohlarni kechiruvchi mehribon bo‘lgan Rahim Zot Alloh nido qilib: “Ey bandam! Men seni dunyodalik paytingda gunohingni berkitgan edim. Bugun esa gunohingni kechiraman. Ey farishtalarim, unga yaxshiliklar kitobini beringlar va jannatga eltinglar”, deydi.
Ikkinchi mavqe’: kofir va munofiqlarning mavqe’si bo‘lib, ularni peshonalaridan tutib, saf ichiga kiritib, xuddi hayvonni bo‘g‘izlash o‘rniga olib borilgani kabi olib boriladi. U yerdagilar u kimsaga qarab turishadi. Shu holda uni adolat mahkamasiga olib boriladi, u Alloh huzurida noumid bo‘lib turadi. Rabbisi: “Senga ne’mat bermaganmidim? Senga elchi jo‘natmaganmidim? Unday va bunday narsalarni bermaganmidim? Mendan hayo qilmasdan yomonlik qilish bilan kurashding-a? Yaxshiliklarni ato qilsam ham Mendan boshqaga ibodat qilding-a? Falon kuni falon narsa qilganding-a?” deydi. Kofir yoki munofiq kimsa o‘ng tomoniga qaraydi. Do‘zaxdan boshqa narsa ko‘rmaydi. Atrofini azob beruvchi, qo‘pol farishtalar o‘rab oladi. U “Ey Rabbim nafsimga ijozat bermasam ham guvohlik bermoqdaku? deydi. Alloh taolo: “Bugun o‘z nafsing o‘zingga qarshi yetarli hisob-kitob qilguvchidir”- deb, og‘ziga muhr urib qo‘yiladi. A’zolariga so‘zla! deyiladi. U gunoh va xatolarini so‘zlaydi. Keyin u bilan so‘zi o‘rtasini holi qilib qo‘yiladi. A’zosi: “Senga or bo‘lsin, men bilan doim kurashar eding. Mana endi adolatli podshoh tomonidan hukm farishtalarga berilmoqda. “Uni ushlab kishanlanglar. So‘ngra do‘zaxga tashlanglar. So‘ngra uzunligi yetmish gaz bo‘lgan zanjirga solib bog‘langlar.” (Al-haqqo surasi,30-32- oyatlar), deyiladi. U yerda guvoh bo‘lganlar “Mana shular Parvardigor sha’niga yolg‘on so‘zlarini so‘zlaganlar” deydilar. Ogoh bo‘lingizkim, bunday zolimlarga Allohning la’nati bo‘lur” (Hud surasi, 18- oyat), deb aytishadi.
Yaratgan Rabbimizning mehribonchiligi naqadar ulug‘! Rasululloh sallallohu alayhi vasallam “Allohning ulug‘ sifatlari bilan xulqlaninglar!”-deb marhamat qilganlar. Ha azizlar, kelinglar o‘zaro kechirimli, bag‘rikeng va oliyjanob bo‘lib yashaylik.
Jaloliddin Hamroqulov
Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir
Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.
Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).
Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.
Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:
- Jamiyatda fitna keltirib chiqaradi – noto‘g‘ri ma’lumot odamlar o‘rtasida ishonchsizlik, gumon va bo‘linishlarga sabab bo‘ladi;
- Dinning mavqeyini tushiradi – to‘g‘ri tushunchalarni buzib ko‘rsatadi, e’tiqod qiluvchilarni adashtiradi;
- Rasmiy diniy muassasalarga nisbatan ig‘vo va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi – feyk xabarlar ba’zan taniqli rasmiy diniy mas’ullar nomidan soxta fatvo va bayonotlar sifatida tarqatiladi;
- Jinoyatga olib boradi – ba’zi hollarda feyk xabarlar odamlarni tajovuzkor harakatlarga undaydi.
Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:
“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.
Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.
Rost xabarni qanday ajratish mumkin:
- Rasmiy axborot manbalariga tayanish;
- Sarlavhasi emas, mazmuniga e’tibor berish;
- Tarqatayotgan shaxs yoki sahtfalarni tekshirib ko‘rish;
- Mutaxassislarga murojaat qilish.
Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.
Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.
Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo
jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev
