عن ابن عمر رضى الله عنهما قال: قال سمعتُ رسولَ الله صلى الله عليه وسلم يقولُ: " إنَّ الله يدنى المؤمن فيضعُ عليهِ كنفَهُ ويستُرهُ فيقولُ: أتعرِفُ ذَنبَ كذا أتعرِفُ ذنبَ كذا؟ فيقولُ: نعم أى ربِّ، حتى إذا قرَّرهُ بذنوبهِ، ورأى فى نفسه أنه قد هلك قال سترتُها عليك فى الدنيا، وأنا أغفُرها لك اليومَ، فيعطى كتابَ حسناتهِ، وأما الكافرُ والمنافقُ فيقولُ الأشهادُ : هولاء الذينَ كذَبوا على ربهمْ ألا لعنة الله على الظالمينَ".
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Alloh (Qiyomat kuni) mo‘minni o‘ziga yaqinlashtirib, bir tomonini qo‘yib to‘sadi-da, falon gunohingni va piston gunohingni bilasanmi?- deydi. U mo‘min: “Ha, ey Rabbim! deb gunohlariga iqror bo‘ladi. U halok bo‘ldim, deb o‘ylaydi. Shunda Alloh taolo unga qarata: “Dunyodagi hayotingda o‘sha gunohingni yashirganim kabi bu kunda ham o‘sha gunohlaringni kechiraman”,- deb yaxshiliklar kitobini beriladi. Ammo kofir yoki munofiq kimsaga “Guvohlar”: “Unday kimsalar (qiyomat kunida) Parvardigorlariga ro‘baro‘ qilinurlar va barcha guvoh: “Mana shular Parvardigor sha’niga yolg‘on so‘zlarini so‘zlaganlar” deydilar. Ogoh bo‘lingizkim, bunday zolimlarga Allohning la’nati bo‘lur”, deydi. (Hud-18)
Sharh: Ibn Umar (roziyallohu anhu) ketayotsalar bir kishi yo‘lda unga yo‘liqib: “Qiyomat kuni banda bilan Rabb o‘rtasida bo‘ladigan so‘zlashuv haqida Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan biror narsa eshitganmisiz?” degan edi, Ibn Umar (roziyallohu anhu): Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan mana shu hadisni eshitganman, deb yuqoridagi hadisni zikr qildilar.
Bu hadisda Ibn Umar (roziyallohu anhu) Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan eshitgan ikki qo‘rqinchli mavqe’ni aytmoqdalar.
Birinchi mavqe’: Alloh mo‘min bandaga yaqinlashib, uni to‘siq bilan ihota va berkitib sir qilgan holda: “Sen falon kuni, falon joyda sodir etgan gunohingni eslaysanmi?”- desa, mo‘min kishi titrab, hijolat chekkan holda: “Ha ey Rabbim, eslayman”, deydi. Yana Alloh taolo: “Ana bu gunohingni eslaysanmi?" -desa mo‘minni xavfi kuchayib, qalbi ag‘darilgan holda: “Ha, ey Rabbim eslayman”, deydi. Mana shu kabi Alloh mo‘min bandasiga gunohlarini sanayverganidan banda iztirobda gunohlariga iqror bo‘laveradi. Bu qo‘rqinchli holat davom etavergach, u mo‘min gunohiga yarasha azoblanishga aniq ishonib qoladi. U sodir etgan gunohi sababli aniq halok bo‘lguvchiman, deb fikr qilib turganida, gunohlarni kechiruvchi mehribon bo‘lgan Rahim Zot Alloh nido qilib: “Ey bandam! Men seni dunyodalik paytingda gunohingni berkitgan edim. Bugun esa gunohingni kechiraman. Ey farishtalarim, unga yaxshiliklar kitobini beringlar va jannatga eltinglar”, deydi.
Ikkinchi mavqe’: kofir va munofiqlarning mavqe’si bo‘lib, ularni peshonalaridan tutib, saf ichiga kiritib, xuddi hayvonni bo‘g‘izlash o‘rniga olib borilgani kabi olib boriladi. U yerdagilar u kimsaga qarab turishadi. Shu holda uni adolat mahkamasiga olib boriladi, u Alloh huzurida noumid bo‘lib turadi. Rabbisi: “Senga ne’mat bermaganmidim? Senga elchi jo‘natmaganmidim? Unday va bunday narsalarni bermaganmidim? Mendan hayo qilmasdan yomonlik qilish bilan kurashding-a? Yaxshiliklarni ato qilsam ham Mendan boshqaga ibodat qilding-a? Falon kuni falon narsa qilganding-a?” deydi. Kofir yoki munofiq kimsa o‘ng tomoniga qaraydi. Do‘zaxdan boshqa narsa ko‘rmaydi. Atrofini azob beruvchi, qo‘pol farishtalar o‘rab oladi. U “Ey Rabbim nafsimga ijozat bermasam ham guvohlik bermoqdaku? deydi. Alloh taolo: “Bugun o‘z nafsing o‘zingga qarshi yetarli hisob-kitob qilguvchidir”- deb, og‘ziga muhr urib qo‘yiladi. A’zolariga so‘zla! deyiladi. U gunoh va xatolarini so‘zlaydi. Keyin u bilan so‘zi o‘rtasini holi qilib qo‘yiladi. A’zosi: “Senga or bo‘lsin, men bilan doim kurashar eding. Mana endi adolatli podshoh tomonidan hukm farishtalarga berilmoqda. “Uni ushlab kishanlanglar. So‘ngra do‘zaxga tashlanglar. So‘ngra uzunligi yetmish gaz bo‘lgan zanjirga solib bog‘langlar.” (Al-haqqo surasi,30-32- oyatlar), deyiladi. U yerda guvoh bo‘lganlar “Mana shular Parvardigor sha’niga yolg‘on so‘zlarini so‘zlaganlar” deydilar. Ogoh bo‘lingizkim, bunday zolimlarga Allohning la’nati bo‘lur” (Hud surasi, 18- oyat), deb aytishadi.
Yaratgan Rabbimizning mehribonchiligi naqadar ulug‘! Rasululloh sallallohu alayhi vasallam “Allohning ulug‘ sifatlari bilan xulqlaninglar!”-deb marhamat qilganlar. Ha azizlar, kelinglar o‘zaro kechirimli, bag‘rikeng va oliyjanob bo‘lib yashaylik.
Jaloliddin Hamroqulov
Xotira
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Qur’oni Karim xodimi, ustoz Yahyo qori Turdiyev 1930 yil 21 dekabrda Sharqiy Turkistonning Qashqar viloyati Yangisor shahrida ziyoli oilada tavallud topgan. U 1943 yil Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi.
1962-1968 yillar davomida Mir Arab madrasasida tahsil oldi.
1978-1984 yillarda O‘rtachirchiq tumanidagi To‘ytepa jome’ masjidida imom-xatiblik qildi.
1988 yildan Toshkent (hozirgi Zangiota) tumanidagi Ko‘kterak masjidiga imomlik qildi.
1995-2011 yillar shu tumandagi «Hasanboy ota» jome’ masjidida imom xatib, keyinchalik shu masjidda imom noibi bo‘lib el xizmatida faoliyat yuritdi.
Qur’ondan ilk saboqlarni ota-onasidan oldi. 13 yoshida Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi. Shuningdek, ustozlari Abduhalil va Abdunodir domlalardan ham ta’lim olgan.
1954 yil Yahyo qorini olim bo‘lishini istagan otasi 1600 km uzoqlikda joylashgan Ro‘zihoji madrasasiga olib bordi. U yerda Hindistonda ta’lim olgan shayx Shohimardon ismli yetuk olimdan ilm oldi,
1960 yilda madrasani tamomlab, domla Shohimardonning yonida mudarris bo‘lib ishladi. Biroq shu yilning o‘zida ustozining maslahati bilan sobiq Ittifoqqa yo‘l olib, Andijonda qo‘nim topdi.
1962 yilda Mir Arab madrasasiga o‘qishga kirdi.
1968 yil madrasani tugallagach, Toshkent viloyatidagi Bektemir qishlog‘iga ko‘chib keldi. Bu yerda o‘n yildan ortiq kombinatda ishladi. Shu orada Qashqarda ustozlik qilgan minglab qorilarni chiqargan Abdulaziz qori Mahmudov bilan yana ustoz-shogirdlik munosabatlarini yo‘lga qo‘ydi.
1976 yilda shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon bilan tanishdi. U kishining taklifi bilan 1977 yili O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy nazoratiga ishga kirdi. Shu tariqa imomlik faoliyati boshlandi.
Farzandim qori bo‘lsin degan ota-onalar uchun ustoz Yahyo qoridan tavsiya:
— Ilm ahliga havas qilgan, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalarga aytadigan birinchi tavsiyam luqmasini halol qilsin. Haromga yaqinlashmasin, halol narsani ham me’yorida iste’mol qilsin. Shuningdek, farzandini ham halol luqma bilan voyaga yetkazsin, tarbiyalasin. Domlalarimiz ko‘cha-kuyda taom iste’mol qilganimizni bilib qolsalar, qattiq ranjib, bizni koyib: «Sen kecha Qur’ondan bir betni yuz marotaba o‘qib yodlagan bo‘lsang, bugun ikki yuz marotaba o‘qisang ham yodlay olmaysan. Shubhali ovqat yemagin. Zehning zaiflashib qoladi», der edilar.
Shuningdek, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalar taqvoli, o‘qimishli bo‘lsin. Ota-onalar olimlarni hurmat qilsin, ularni yaxshi ko‘rib, olimlarga muxlis bo‘lsin. Farzandini yoshligidan boshlab odob-axloqli qilib tarbiyalasin. Bolam qori bo‘lsin degan niyatda bo‘lgan ota-ona o‘zaro bir-biri bilan janjallashmasin, uyda sokinlik hukm sursin. Farzand kelajakda yetuk olim bo‘lishi uchun juda ko‘p mashaqqat, sa’y-harakat talab etiladi. Avvalo, ota-onaning, so‘ngra talabi ilmning hamda ustozning birgalikdagi intilish va harakati bo‘lishi lozim. Shularning bari birikkandagina farzand olim, qori bo‘ladi. Ota-ona mas’uliyatsizlik qilsa yoki talaba ilm olishdan boshqa narsalarga chalg‘isa oqsash kuzatiladi, maqsadga erishilmaydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Har bir narsaga ham bir mone’lik bo‘ladiku, lekin ilmning mone’lari ko‘p bo‘ladi», degan mazmundagi hadislari ilm olishda sobitqadam, bardavom bo‘lishga undaydi.