Sayt test holatida ishlamoqda!
26 Dekabr, 2025   |   6 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:29
Asr
15:19
Shom
17:04
Xufton
18:23
Bismillah
26 Dekabr, 2025, 6 Rajab, 1447

Ummu Salama

24.07.2016   13045   8 min.
Ummu Salama

Hind bint Suhayl ibn Mug‘ira yoki Hind binti Abu Umoma (r.a.). Kunyasi Ummu Salama. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam)ning ayollaridan biri, “Mo‘minlarning onasi” degan rutbaning sohibasi.

Otasi Suhayl ibn Mug‘ira ibn Abdulloh ibn Umar ibn Maxzum ibn Yaqaza ibn Murra.

Onasi Otika bint Omir ibn Robi’a ibn Molik ibn Xuzayma ibn Alqama ibn Firos ibn G‘anm ibn Kinona.

Ummu Salama (r.a.) boy-badavlat sharoitda, aql-zakovatli, es-hushli va farosatu nazokatda tengi yo‘q qizlardan bo‘lib o‘sdilar. O‘ta zehnli, oqila va ilmga haris bo‘lganlari sababli Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam)ga turmushga chiqqanlaridan so‘ng, ulardan turli masalalarni so‘rashdan zerikmas edilar. Ular savollarni asosan ayollar nuqtayi nazaridan berar edilar, bu esa o‘z navbatida shariatga bir qancha yengillik hukmlari kirib qolishiga ham sabab bo‘lgan. Hind bint Abu Umoma (Ummu Salama) fasohat, she’r va adabiyotda ham mohir bo‘lganlar.

Ummu Salama (r.a.)ning birinchi turmush o‘rtoqlari Abu Salama laqabli Abdulloh ibn Abdul-Asad bo‘lgan. U kishi hijriy uchinchi yilda vafot etgan. Shundan so‘ng Ummu Salamaga Abu Bakr, Umar kabi mashhur sahobalardan sovchi kelgan. Ammo, oxiri Ummu Salama (r.a.)ga Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) o‘zlari uylanganlar.

Ummu Salama (r.a.)ning to‘rt farzandlari bo‘lib, barchasi Abu Salamadan bo‘lgan. Ular: Zaynab, Salama, Umar va Durra.

Hind bint Suhayl (r.a.)ning eri Abdulloh ibn Abdul-Asadning onasi Barra bint Abdulmuttalib o‘sha vaqtdagi ko‘zga ko‘ringan oiladan edi. Barraning jiyani Muhammad ibn Abdulloh (sollallohu alayhi vasallam)ning payg‘ambar bo‘lgani haqidagi xabarni eshitib, Hindning eri Abdulloh ibn Abdul-Asadning tinchi buzilib, tog‘asining o‘g‘li targ‘ib qilayotgan yangi dinga juda ham qiziqib qoladi. Buning ustiga ular emikdosh aka-uka ham edilar. U harakat qilib, o‘n kishidan keyin o‘n birinchi musulmon bo‘ldi. Shundan so‘ng Ummu Salama (r.a.) ham islomni qabul qilgan.

Habashiston hijrati e’lon qilingach Ummu Salama (r.a.) Abdulloh ibn Abdul-Asad bilan birga yo‘lga chiqishadi. U yerda ular bir qiz va bir o‘g‘il farzand ko‘rdilar. Qizlariga Zaynab, o‘g‘illariga Salama deb ism qo‘ydilar. O‘g‘il farzandli bo‘lganlaridan so‘ng ularni Ummu Salama, erlarini esa Abu Salama deb nomlaydigan bo‘ldilar, natijada kunyalari ismlaridan ko‘ra mashhur bo‘lib ketdi.

Hind bint Abu Umoma (r.a.) Abdulloh ibn Abdul-Asad bilan birga Madinaga ham hijrat qilganlar. Ular Madinaga hijrat qilgan birinchi ayol hisoblanadilar.

Badr va Uhud urushlarida Hind bint Abu Umomaning eri Abdulloh ibn Abdul-Asad ham ishtirok etgan. Uhud jangida Abu Salama bilagidan yaralanadi va mazkur jarohat sababli vafot etadi.

Abdulloh ibn Abdul-Asad (r.a.)ning vafotidan so‘ng Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) bu fidokor sahobiyani o‘ziga yarasha taqdirlashga qaror qildilar. Idda muddati tugagach, Ummu Salama Nabiy (sollallohu alayhi vasallam) turmushga chiqdilar va u zotning zavjalaridan biri bo‘lib, mo‘minlarning onasi degan unvonga ega bo‘ldilar.

Ummu Salama (r.a.) Payg‘ambar (alayhis-salom) vafotlaridan keyin doimo ibodat bilan mashg‘ul bo‘ldilar. Faqat hazrati Ali (r.a.)ning davrlaridagina u kishini yoqlab, bir marta oldilariga o‘g‘illari Umarni olib keldilar va: “Ey mo‘minlarning amiri, agar Allohga osiy bo‘lishdan qo‘rqmaganimda va sizning qabul qilmasligingizni bilmaganimda, albatta, siz bilan birga chiqqan bo‘lar edim. Allohga qasamki, o‘g‘lim men uchun o‘zimdan ham aziz. U siz bilan chiqib, urushlaringizda qatnashadi”, dedilar.

U kishi hadis rivoyat qilishda ayollar orasida Oisha (r.a.)dan keyingi o‘rinda turadilar. Xonadonlarida vahiy nozil bo‘lishiga shohid bo‘lganlar. Ulardan jami 378 hadis rivoyat qilingan. Imom Buxoriy va Imom Muslimlar birgalikda Ummu Salam (r.a.)dan 29 hadis keltirganlar, shundan 13 tasi har ikki imomda ham kelgan, 3 tasi faqat Imom Buxoriyda, 13 tasi faqat Imom Muslimda kelgan.

Buyuk sahobiya hijriy 59 yoki 62 yili, 84 yoshlarida vafot etdilar. Ular mo‘minlarning onalaridan eng oxiri vafot etgani hisoblanadilar. Vasiyatlariga muvofiq janozalarini Abu Hurayra (r.a.) o‘qib, o‘g‘illari Salama va Umar (r.a.) hamda yana ba’zi mahramlar qabrga qo‘ygan.

“101 sahobiy” kitobi asosida N.Saidakbarova tayyorladi

 

 

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

2026 yilda rasmiy sanalarni nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunlarni belgilash va dam olish kunlarini ko‘chirish to‘g‘risida

24.12.2025   9305   3 min.
2026 yilda rasmiy sanalarni nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunlarni belgilash va dam olish kunlarini ko‘chirish to‘g‘risida

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni

Fuqarolarning rasmiy sanalarni nishonlash davrida to‘liq dam olishi uchun shart-sharoitlar yaratish, “O‘zbekiston bo‘ylab sayohat qil!” ichki turizmni rivojlantirish dasturi doirasida ichki va ziyorat turizmini yanada rivojlantirish uchun dam olish va bayram kunlaridan samarali foydalanishni ta’minlash maqsadida qaror qilaman:

1. Quyidagi qo‘shimcha dam olish kunlari belgilansin:

(a) 2025 yilda barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar) 31 dekabr – chorshanba;

(b) 2026 yilda:

(i) barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar):  2 yanvar – juma, 28 may – payshanba, 29 may – juma, 31 avgust – dushanba;

(ii) olti kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun: 3 yanvar – shanba, 30 may – shanba, 31 dekabr – payshanba.

2. Mehnat kodeksining 208-moddasiga muvofiq:

(a) ishlanmaydigan bayram kunlari hisoblanuvchi 8 mart – Xotin-qizlar kuni bayrami 2026 yilda yakshanba – dam olish kuniga va 21 mart – Navro‘z bayrami hamda 9 may – Xotira va qadrlash kuni bayramlari besh kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun shanba – dam olish kuniga to‘g‘ri kelishi munosabati bilan ushbu dam olish kunlari mos ravishda 2026 yil 9 mart, 23 mart va 11 may – dushanba kunlariga ko‘chirilishi;

(b) ishlab chiqarish-texnik va tashkiliy sharoitlar (mavjud uzluksiz ishlab chiqarish, aholiga har kuni xizmat ko‘rsatish, navbatchilik asosida ishlash va boshqalar) tufayli ishlanmaydigan bayram kunlari to‘xtatib qo‘yish mumkin bo‘lmagan ishlarni bajarishda dam olish kunlari ko‘chirilmasligi ma’lumot uchun qabul qilinsin.

3. Besh kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun dam olish kuni 2026 yilda 12 dekabr – shanba kunidan 31 dekabr – payshanba kuniga ko‘chirilsin.

4. Bayram (ishlanmaydigan) kunlarining uzaytirilishini hisobga olgan holda respublika aholisining maroqli dam olishi uchun:

(a) Turizm qo‘mitasi va Madaniy meros agentligi turizm namoyishi obyektlari (madaniy meros obyektlari, muzeylar) va mehmonxona xizmatlari uchun chegirmalar berilishi hamda aksiyalar o‘tkazilishini tashkil etsin;

(b) O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasiga Sog‘liqni saqlash vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda sanatoriylar va sog‘lomlashtirish muassasalari uchun chegirmalar berish hamda aksiyalar o‘tkazish tavsiya etilsin;

(v) “Uzbekistan Airways” AJ va “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJga ichki transport qatnovlari uchun chegirmalar berish va aksiyalar o‘tkazish tavsiya etilsin.

5. O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasiga:

(a) mehnat jamoalari o‘rtasida ushbu Farmonning maqsadi, mazmun-mohiyati to‘g‘risida tushuntirish ishlarini tashkil etish;

(b) uzaytirilgan bayram kunlarida xodimlar va ularning oila a’zolari maroqli dam olishini ta’minlash yuzasidan kasaba uyushmalari tashkilotlarining ishini faollashtirish tavsiya etilsin.

6. O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi O‘zbekiston Milliy axborot agentligi bilan birgalikda bayram kunlari o‘tkaziladigan tadbirlar to‘g‘risida ommaviy axborot vositalari, shu jumladan, Internet jahon axborot tarmog‘i orqali aholining keng xabardor qilinishini ta’minlasin.

7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024 yil 24 dekabrdagi “Yangi yil bayramini nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunni belgilash va dam olish kunini ko‘chirish to‘g‘risida”gi PQ–452-son qarori o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.

8. Belgilansinki, ushbu Farmon 2027 yil 1 yanvardan e’tiboran o‘z kuchini yo‘qotadi.

9. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri A.N. Aripov zimmasiga yuklansin.

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Sh. Mirziyoyev

O'zbekiston yangiliklari