Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2025   |   5 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:03
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2025, 5 Rajab, 1447

Tilovat qilinganda tinglash fazilati

21.07.2016   10554   15 min.
Tilovat qilinganda tinglash fazilati

 

وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآَنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ  

 Qur’on o‘qilganda uni tinglangiz va sukut saqlangiz! Shoyad (shunda) rahm qilingaysiz!  A’rof -204.

 Ibn Abbos roziyallohu anhudan: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam namozda qiroat qilsalar u zot bilan birga as'hoblari ham qiroat qilar edi. Va sahobalar Nabiy sollallohu alayhi vasallamga xalal berishardi. Shunda “Agar Qur’on o‘qilsa...” oyati nozil bo‘ldi. Imom Sha’biy va Ato namozdagi qiroatga tegishli deganlar. Ibrohim ibn Abu Hurra Mujohiddan:”Namozga ham xutbalarga ham tegishli degan. Xutbaga ham istimo’ (tinglash) va insot (sukut saqlash) vojib”- degan. (Ibn Abbos tafsiridan.)

 Alloh taoloning ushbu amri Qur’onni namozda va undan boshqa paytda ham jim turishlikni taqozo qiladi. Shuningdek, oyat jahriy oshkor namozda imomning ortida turgan insonning qiroat qilishini man qilgani kabi maxfiy namozda ham qiroatni man qiladi. Chunki, Alloh taolo jim turishlikni vojib qilar ekan jahriy yoki maxfiy holatdami, shart qilmadi. Agar jahriy qilsa, bizga istimo’ lozim, maxfiy qilsa, insot lozim. Zero, biz uning qiroat qilayotganini bilib turamiz. (Jassos, “Ahkamul Qur’on” tafsiridan)

 “Ibrat - lafzning omligi bilan, sababning xosligi bilan emas” degan usul qoidasiga binoan namozdan boshqa payt ham tinglash vojibdir. Fathul Qodirda kelishicha: Bir kishi fiqh yozyapti, yonida esa bir kishi Qur’on o‘qiyapti. Qur’onga istimo’ qilishga faqihning imkoni yo‘qligi uchun qori gunohkor bo‘ladi (yo boshqa joyda o‘qisin, yo ichida o‘qisin). Shuningdek, tunda insonlar uxlab yotgan o‘rinda o‘qisa ham gunohkor bo‘ladi.  “Qunya”da kelishicha, yosh bola qur’on o‘qisayu oilasi ish qilayotgan bo‘lsa nima bo‘ladi degan masalada, agar oilasi bola Qur’on o‘qishga kirishishdan oldin ishga kirishgan bo‘lsa gunohkor emas, agar qiroatni boshlagandan keyin ishga kirishsa gunohkor bo‘ladi, deyilgan. (Fathul Qodir tafsiridan.)

 Tafsiri Nasafiyda esa ushbu oyatning tafsirida shunday deyiladi: “Buning zohiri namozdagi qiroatga ham, boshqa holatdagi qiroatga ham istimo’ va insotning vojibligidir. Ayrimlar “agar Payg‘ambar oyat nozil bo‘lgan paytda sizlarga tilovat qilsa unga quloq solinglar” degani, deydilar. Jumhur sahobalar roziyallohu anhum muqtadiyning tinglashi vojib, deydilar. Ayrimlar xutbani tinglash, deydilar. Ayrimlar ikkalasini ham, deydilar. Ikkisiga ham tegishli degani to‘g‘riroq”. (“Madorik at-Tanzil va Haqoiqul ta’vil” tafsiridan)

 Qur’on tilavotiga quloq solish Allohning rahmatiga erishish va shaytonning nayranglaridan himoyalanish yo‘lidir. U qachon o‘qilsa quloq solish va qiroat asnosida jim turishdir. Quloq solish eshitishdan kuchliroq. Chunki quloq solish ma’lum maqsad va niyat bilan, shu so‘zni idrok qilishim kerak degan ma’noda butun hissini unga qaratadi. Eshitish esa unday emas, u yo‘l-yo‘lakay ham bo‘lishi mumkin. Kim quloq solsa va jim tursa tushinish va tadabbur qilishga loyiq bo‘ladi. Va shundaylarga Allohning rahmatini umid qilsa bo‘ladi. Oyat mutloq qiroatga quloq solishga dalolat qiladi, hoh naomzda bo‘lsin, hoh tashqarida. Bu Hasan Basriydan rivoyat qilingan. Ahli zohirlar ham shu fikrda. Ayrimlar juma xutbasi haqida nozil bo‘lgan deydilar. Bu xato fikr. Chunki, oyat makkiydir. Juma esa  hijratdan keyin madinada farz qilingan. Ayrimlar mustahab, vojib emas deydilar. Sahobalar namozda bir birlariga gapirar edi, bu oyat nozil bo‘lgandan so‘ng namozda gapirish harom qilindi, deydilar. Ibn Munzir: Namoz va xutbadan boshqa payt istimo’ va insot voji emasligiga ijmo’ qilinganiligini aytadi. Zero, har bir qiroat qilayotgan shaxsga quloq solish katta mashaqqat. Bunda ilm olayotgan ilmdan, ishchilar ishidan qozilar hukmdan mashg‘ul bo‘lib qolishlariga olib keladi. Nabiy sollallohu alayhi vasallamning qiroatlari ayrimlari nozil bo‘lgan narsani yetkazish, ayrimlari va’z va irshod bo‘lgan.  Shuning uchun bu oyatni faqat imomning qiroati orqasidan qiroat qilish mumkin emasligiga dalolat qiladilar. Qorining yonida boshqa qori qiroat qilayotgan bo‘lsa, qiroatni to‘xtatib unga quloq solishi shart emas. Qur’onni mensimasdan  beparvolik bilan quloq solmaslik mumkin emas. Ko‘p shaharlarda motamlarda kuzatilganidek, qur’on o‘qilsa bekorchi narsalarni gaplashib o‘tirish mana shu oyatning buyrug‘iga xilofdir. Shuningdek, Qur’onni eshitishdan qasddan qochish mo‘min insonning ishi emas.  (Muhammad  Rashid  Ali Rizo: “Tafsirul Manar”).

 

JALOLIDDIN

 

 

Qur'oni karim
Boshqa maqolalar
Videolar

Amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi

24.12.2025   4808   4 min.

Shu yil 23 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining tashabbusi o‘tkazib kelinayotgan amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi.

Tadbirga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov boshchilik qildi. Shuningdek, unda Diniy idora bo‘limi boshliqlari Islomiddin domla Zuhriddinov, Muzaffar domla Kamolov va Masjidlar bilan ishlash bo‘limi yetakchi mutaxassisi Dilmurod Rahimovlar qatnashdi.

Mazkur tumandagi “Islomobod” masjidida o‘tkazilgan tashkiliy yig‘ilishda Toshkent shahar vakilligi rahbariyati, tuman-shaharlar bosh imom-xatiblari va Olmazor tumanidagi masjid imom-xatiblari ham ishtirok etdi.

Tadbir avvalida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Inson qadri” kitobi taqdimoti o‘tkazildi. Unda Zayniddin domla Eshonqulov mazkur kitob bugungi hayotimiz bilan naqadar uyg‘un ekani, dinimizda ham inson va uning qadr-qimmati yuksak ulug‘lanishi, har bir diniy soha xodimining faoliyati uchun dasturamal bo‘lib xizmat qilishini alohida ta’kidlab o‘tdi. Ushbu kitob barcha ishtirokchilarga tarqatildi.

Tadbir davomida tuman bosh imom-xatiblari uchun namunaviy maxsus kiyim namunasi taqdimot qilindi. Unda chakmon, duxoba va milliy do‘ppilar namoyish qilindi.

Shuningdek, Toshkent shahri, xususan, Olmazor tumanida 2025 yil davomida amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilindi. Unda shahardagi imom-xatiblar faoliyatidagi yutuqlar e’tirof etilib, ba’zi kamchiliklar bo‘yicha tegishli tavsiyalar berildi.

Shundan so‘ng Toshkent shahar bosh imom xatibi o‘rinbosari Rustamov Ergashali boshchiligida tumanlar bosh imom-xatiblari, shuningdek, tajribali imom-xatiblardan tarkib topgan Ishchi guruh tuzilib, ular Olmazor tumanidagi 21 ta masjid va mahallasiga biriktirildi.

Tadbir doirasida amaliyoti nazarda tutilgan yo‘nalishlar bo‘yicha quyidagilar amalga oshirildi:

Birinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatiblar 7 toifaga mansub 105 ta oilaga kirib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot va amaliy yordam tadbirlarini olib bordi: Xususan:  

- 20 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar bilan suhbatlashilib, tushunchalari to‘g‘rilandi;

- 15 ta xonadonda jazo muddatini o‘tayotganlarning oila a’zolari, muqaddam sudlanganlar bilan suhbat qilindi;

- 20 ta notinch oila o‘rganilib, muammoning sabablari bartaraf etish, arazlashganlarni yarashtirish choralari ko‘rildi;

- 15 ta xonadonda ichkilikka ruju qo‘yganlar bilan suhbat qilinib, zararli odatlardan saqlanish to‘g‘risida nasihat qilindi;

- nogiron, kasal, ehtiyojmand fuqarolar, shuningdek, tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan 20 ta oilaga kirilib, ulardan hol-ahvol so‘rash barobarida sovg‘a-salomlar ulashildi, davolanish va dori-darmon uchun moddiy yordam ko‘rsatildi.

Kirilgan 105 ta xonadonning ichidan moddiy imkoniyati cheklanganlariga  homiylarni jalb qilgan holda jami 42 000 000 (qirq ikki million) so‘mlik ro‘zg‘orlik mahsulotlari ehson qilindi. Ular orasidan o‘ta nochor bo‘lganlarining moddiy ta’minotidan xabardor bo‘lib turish rejalashtirildi;

Ikkinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatib faoliyati o‘rganildi. Jumladan, jamoani boshqarish, masjidni toza va ozoda saqlash, unda qulay sharoitlar yaratish jihatlari ko‘rib chiqildi.

Uchinchi yo‘nalish bo‘yicha Ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan 21 ta masjidda peshin namozini ado qilib, jamoatga ma’ruza qilib berdilar. Tinchlik ne’mati, shukronalik, aqidada adashmaslik, mazhabga ergashish kabi muhim mavzudagi chiqishlarda 3800 ga yaqin tinglovchi qamrab olindi.

Shuningdek, yakuniy yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov qish mavsumini betalofat o‘tkazish bo‘yicha so‘z yuritdi.

Yig‘ilishda mehnat migrantlari va ularning oila a’zolari bilan muloqatni muntazam yo‘lga qo‘yish, kadrlar masalasiga e’tiborni kuchaytirish, ma’ruzalarni Fatvo markazidan chiqarilgan juma tezislari va qo‘shimcha adabiyotlardan foydalangan holda boyitish, haftaning dushanba va payshanba kunlari ma’ruzalar qilish haqida so‘zladi.

Diniy idora Moliyaviy nazorat va tahlil bo‘limi boshlig‘i Islomiddin Zuhriddinov masjidlarda ish yuritish hujjatlarini takomillashtirish, ehson qutilardagi tushumlarni komissiya a’zolari ishtirokida dalolatnoma asosida bankdagi hisob raqamlarga kirim qilish, to‘y va marakalarni ixchamlashtirish, janoza marosimlarda bid’at-xurofatlarga chek qo‘yish to‘g‘risida gapirdi.

Masjidlar bilan ishlash bo‘limi boshlig‘i Muzaffar Kamolov mavjud mahallalarga barcha imom-xatib va imom-noiblarni biriktirish, mahalla yettiligi bilan homkorlikda ishlarni yo‘lga qo‘yish, shar’iy dalil va hayotiy misollar asosida ma’ruza qilish, kiber jinoyatchilikning oldini olish haqida aytib o‘tdi.

Tadbir so‘ngida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Olmazor tumani imom-xatiblari yutuq va kamchiliklari yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati

VIDEO