Sayt test holatida ishlamoqda!
27 Iyun, 2025   |   2 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:51
Peshin
12:31
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
27 Iyun, 2025, 2 Muharram, 1447
Maqolalar

Yoshlarni radikal toifalardan asrash zarur

12.08.2024   3629   4 min.
Yoshlarni radikal toifalardan asrash zarur

Biz  jamiyatimizda  har  qanday radikallashuvga,  yoshlarimiz ongini buzg‘unchi yot g‘oyalar bilan zaharlashga, dindan siyosiy maqsadlarda foydalanishga, ma’rifat o‘rnini jaholat egallashiga yo‘l qo‘ymaymiz.

Shavkat MIRZIYOЕV

Bugungi kunda “ekstremizm”, “terrorizm”, “mutaassiblik”, “oqimlar” kabi tushunchalar keng qo‘llanilyapti. “Radikalizm” kishi so‘z va amallarida mo‘tadillikdan og‘ib, haqiqatdan uzoq bo‘lgan “nodir” fikrlar ortidan ergashish bo‘lib, dinda g‘uluvga ketishning bir ko‘rinishi hisoblanadi.

Din niqobi ostida yoshlarni zo‘ravonlikka va oilaviy qadriyatlarni yo‘qotishga undash yo‘li bilan jamiyatda radikal qarashlarni tarqatish avj olmoqda, ushbu tahdidlarning oldini olish va unga qarshi ma’rifat bilan kurashish lozimdir.

Bu illat din, millat yoki irq tanlamaydi, balki u Yer yuzining istalgan nuqtasida, istalgan millatda topiladi. Radikalizm jamiyatning o‘ziga ham, uning a’zolariga ham juda katta xavf tug‘diradi, bu maslak kishini jamiyatga qo‘shila olmaydigan shaxsga aylantiradi, odamlar u bilan ziddiyatga bormaslik uchun doimo o‘zlarini olib qochadilar. Radikalizm ijtimoiy hayotni izdan chiqaradi, sivilizatsiyalarni xarob qiladi, qon to‘kilishiga sabab bo‘ladi.

Islom dini va uning ahkomlari  beshta oliy maqsadni himoya qilish uchun nozil bo‘lgan: “insonning dinini; jonini; aqlini; naslini va mol-mulkini muhofaza qilish.

Bu qoidani har bir mo‘min-musulmon bilishi, unga amal qilishi, oilasi, farzandlari, qarindoshlari, yaqinlari, qo‘shnilarini, mahallasini, butun jamiyatni bundan boxabar qilishi lozimdir. 

Kezi kelganda aytib o‘tish lozim, bugungi kunda dinimiz nomidan qilinayotgan ba’zi nomaqbul xatti-harakatlar, dinni niqob qilib, musulmonlarning sha’nini bulg‘ayotgan adashgan firqalar, buzg‘unchi oqimlar, radikal yoki terroristik guruhlar paydo bo‘lishining asosiy sababi dinning asl maqsadi,mazmun-mohiyatini bilmaslikdir. Bularning bari shariatimizning mazkur beshta maqsadini bilmaslik oqibatida dinning asliga, musulmonning nasliga bolta urishdir. 

Dunyoviy jamiyatdagi ma’naviy-axlokiy qoidalar, urf-odatlar, an’analar, milliy qadriyatlar, madaniyatni, shuningdek, davlat tashkilotlarida ishlashni rad etish, yoshlarni o‘z Vatani, milliy kadriyatlarni sevish xislatlaridan mahrum qiladi, manaviy, ilmiy, estetik rivojlanishi, dunyoqarashining kengayishi to‘xtab qoladi, davlat va jamoat tashkilotlaridagi istiqbolli ishlarda o‘z kelajagini muvaffaqiyatli qurishdan mahrum bo‘lib qoladi, dinga bo‘lgan munosabatidan kelib chiqib dushman toifasiga hatto ota-ona, farzandlar, oilasi, qarindoshlari va yaqin insonlaridan mahrum bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

Yoshlar radikal toifalarning ta’siriga tushib qolmaslik uchun quyidagi omillarga e’tibor qilishlari zarur:

–  O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga ko‘ra dunyoviy davlat ekani, hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanishi, har kim xohlagan dinga e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega ekani, shuningdek, diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l qo‘yilmasligi haqida qatiy tassavvurga ega bo‘lish;

– mustaqil fikrga, sog‘lom negizda shakllangan dunyoqarash va mustahkam irodaga ega bo‘lish, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni chuqur o‘rganish va ularga amal kilish;

– ijtimoiy tarmoqlarda diniy mazmundagi materiallarni ko‘rishdan avval ularning manba va mualliflariga e’tibor qaratish, tanqidiy tafakkur qilishga o‘rganish, Konstitutsiya va qonunlarga rioya qilishni, milliy urf-odat va an’analarga amal qilishni, Vataniga sadoqatli bo‘lishni guyo “shirk” va “bid’at” sifatida baholaydigan shaxslarning buzg‘unchi targ‘ibotidan saqlanish;

  • ijtimoiy tarmoqlardagi sof islom ta’limotlarini buzib talqin etuvchi, din asosida adovat uyg‘otuvchi materiallarni “ulashish” yoki ularga “layk” bosish orqali ularning tarqalishiga sababchi bo‘lib, o‘zi va ushbu ma’lumotlarni yetkazgan shaxslar uchun huquqiy javobgarlik yoki e’tiqodiy buzilish kabi noxush holatlarni keltirib chiqarmaslik;
  • radikal toifalar tomonidan jamiyatdagi diniy muhit va yurt ulamolari haqida tuhmat  va uydirmalar qasddan va fitna chiqarish uchun tarqatilayotgani, xorijga yashirinib Vatanimizga ig‘vo qilayotgan shaxslar aslida chetdagi g‘arazli siyosiy kuchlarning manfaatlariga xizmat qilayotganlarini teran anglash.

Ko‘rinib turibdiki, “radikal toifa”ning maqsadi musulmon yoshlarga Islom ma’rifatini yetkazish emas, balki amaldagi konstitutsion tuzumni zo‘ravonlik bilan o‘zgartirishga qaratilgan xatti-harakatlar uchun o‘z maslakdoshlarini safini kengaytirish, o‘smirlarni qonunbuzarlikka asoslangan faoliyatga jalb kilishga qaratilgan.

Kelajak avlod tarbiyasi bugunning ustuvor vazifasi ekanligini hamda farzandlarimizni ajdodlarga xos va mos farzandlar qilib tarbiyalashni Yaratganning O‘zi barchamizga nasib etsin.

Odiljon NARZULLAYEV,

Yangiyo‘l tuman “Imom Sulton” jome masjidi imom-xatibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Muhimi qalbdagi narsa, cho‘ntakdagi emas

27.06.2025   615   3 min.
Muhimi qalbdagi narsa, cho‘ntakdagi emas

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamga kelib: «Men qiynalgan kishiman», dedi. Ya’ni, och ekanini bildirdi.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam xotinlaridan biriga ovqat so‘rab odam yubordilar. «U zotni haq ila jo‘natgan zotga qasam ichib aytamanki, uyimda suvdan boshqa hech narsa yo‘q!» dedi u.

Xuddi shunday qilib barcha xotinlariga ovqat so‘rab odam jo‘natdilar. Ularning bari yuqoridagidek javob berdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu kecha bu odamni kim mehmon qiladi, Alloh unga rahm qilsin», dedilar. Shunda ansorlardan bir kishi turib: «Yo Allohning Rasuli! Uni men mehmon qilaman», dedi. So‘ngra uni uyiga olib ketdi. Borib xotiniga bunday dedi:

— Bu odam Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mehmonlari. Unga taom hozirla!

Xotin dedi:

— Bolalarimizning ovqatidan boshqa ovqat yo‘q.

Er dedi:

Bolalaringni uxlatib ovqatni olib kel. Mehmon ovqatga qo‘l uzatganida chiroqni o‘chirib qo‘y. Biz qorong‘ida o‘zimizni ovqat yeyayotgandek ko‘rsatamiz. Ammo yemaymiz. Mehmon shunda ozgina ovqatga to‘yadi.

Ular shunday qilib och uxlashdi. Mehmon to‘ydi. Ertalab ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borishgach, u zot dedilar:

— Alloh taolo sizning ishingizdan ajablandi. Siz haqingizda Qur’on nozil qildi:

«Garchi o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham (boshqalarni) o‘zlaridan ustun ko‘radilar. Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlansa, unday kishilar ha, ana o‘shalar najot topguvchilardir» (Hashr surasi, 9-oyat).

Dunyo charxpalakdir. Zamon aylanib turadi. Bugun puling bor. Ertaga yo‘q, ishing orqaga ketadi. Bugun faqirsan, ammo ertaga boyib ketishing mumkin. Faqirlik ayb emas, boylik fazilat emas.

Muhimi qalbdagi narsadir, cho‘ntakdagi emas. Muhimi insonning boylik va faqirlik paytidagi axloqidir.


Tasavvur qilyapsizmi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hech bir ayollari uyidan ovqat topilmayapti! U kishi Allohning Rasuli bo‘lish bilan birga davlat rahbari ham edilar. Uylarida suvdan boshqa hech vaqo yo‘g‘-a?!

Faqirlikni uqubat, boylikni esa mukofot deb o‘ylashdan ehtiyot bo‘ling. Dunyo bor-yo‘g‘i imtihon, xolos. Imtihon savollari qanchalar qiyin bo‘lmasin, o‘tirib qolmang.

Aqlli inson boshqalarning hojatini chiqarishga harakat qiladi. Ularni qiyin ahvolda qoldirmaydi. Kishilarga ehson qilganingizda ular o‘zini aybdor va nuqsonli sanashmasin!

Bemor kishining faqirligini bilib qolsangiz, u so‘rashidan oldin ahvolidan xabar olishingiz oqilona ishdir. Ba’zilarning iffati so‘rashdan to‘sadi. In’omning eng afzali insonlarning iffatni ehtirom qilib, obro‘larini muhofaza qilib berilgan in’omdir!


Ehson qilishning ham odoblari bor. Bir kishiga hammaning oldida sadaqa yoki ehson bersangiz, uni xijolatga qo‘yasiz, iffatini jarohatlaysiz, ojizligini yuziga solgandek bo‘lasiz... Bunaqa sadaqa-ehson qilgandan ko‘ra, qilmaganing afzaldir!

Yuqorida keltirilgan ansoriyning odobiga boqing. Ovqati ozligi uchun xotiniga chiroqni o‘chirishni buyurdi. Maqsadi mehmonni xijolat qilmaslik edi. Chiroq yonib turganida mehmon ovqatning kamligini ko‘rib, uyalib, ovqat barchaga yetishi uchun ehtimol to‘yib yeya olmasdi.

Kishilardan noqulaylikni ketkazish ham ularni xotirjam qilishdir. Xotirjam qilish esa, ibodatdir!

«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi