Shu yilning 20-25 avgust kunlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari Finlandiya musulmonlari jamiyatining taklifiga binoan ushbu mamlakatda bo‘ldilar.
Safar davomida Finlandiya milliy dinlararo hamkorlik forumi rahbari, Finlandiyaning O‘zbekistondagi elchisi (qarorgohi Xelsinki shahrida), Tatar musulmonlari jamiyati rahbari hamda Finlandiya musulmonlari jamiyati bosh imomi Ramil Hazrat Belyayev singari din va davlat arboblari bilan uchrashuvlar tashkil etildi.
Muloqotlarda ilm-fan, ta’lim-tarbiya, ijtimoiy-madaniy, ilmiy-tadqiqot va diniy-ma’rifiy yo‘nalishlarda hamkorlik qilish muhokama qilindi.
E’tiborli jihati shuki, Finlandiya musulmonlar jamiyatiga 1960 yillarda rahbarlik qilgan, yirik ulamo Habibur-Rohman Shokir rahimahulloh 1957 — 1982 yillarda O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy idorasi raisi, muftiy bo‘lgan Shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon hazratlari bilan 1920 yillarda Toshkent shahridagi Ko‘kaldosh madrasasida birga tahsil olgan.
Shuningdek, Habibur-Rohman Shokir Toshkent shahriga bir necha bor kelgan, o‘z navbatida Shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon hazratlari ham Xelsinki shahriga safarlar uyushtirgan. Shu bois ham, ikki mamlakat din peshvolarining hamkorliklari uzoq tarixga borib taqalishini alohida qayd etish barobarida bugungi aloqalar o‘tmishda bog‘langan hamkorlikning uzviy davomi ekanini ta’kidlash mumkin.
Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari yurtimizdagi diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlar, Diniy idora faoliyati, mo‘min-musulmonlar ibodat qilishi uchun yaratilgan shart-sharoitlar, millatlararo totuvlik, diniy bag‘rikenglik va Islom ma’rifatini keng yoyish borasida qilinayotgan ishlar haqida ma’lumot berdilar.
Finlandiya tomoni mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarni qo‘llab-quvvatlashi barobarida musulmon ummati uchun foydali bo‘ladigani ikki tomonlama hamkorlikni davom ettirish, anjumanlar o‘tkazish va o‘zaro tajriba almashishga tayyor ekanini bildirdi.
Muftiy hazratlari ishtirokida Finlandiya va Latviya davlatlarida o‘qish va ishlash maqsadida bo‘lib turgan vatandoshlar bilan suhbat va savol-javoblar ham o‘tkazildi. Uchrashuvlarda davlatimiz Rahbari tomonidan olib borilayotgan inson qadr-qimmatini ulug‘lash borasidagi islohotlar, masjid-madrasalar ochilayotgani, Qur’oni karim va tajvid kurslari faoliyat yuritayotgani, haj-umra safarlariga keng imkoniyat berilayotgani haqida so‘zlab berildi. Shuningdek, halol mehnatning foydalari, o‘zaro mehr-oqibatli bo‘lish, silai rahmni uzmaslik borasida manfaatli suhbat qilindi.
Xelsinki shahridagi jome masjidda Muftiy hazratlari juma mav’izasini o‘qib, jamoatga imomlik qildilar. Islom dini mo‘min-musulmonlarni bir-birlari bilan do‘st va birodar bo‘lib tinch-totuv, ahl-inoq, o‘zaro hamjihatlikda hayot kechirishga chaqirishi kabilarga ma’ruzada urg‘u qaratildi.
Safar mazmunli, muloqot va uchrashuvlar esa samimiy ruhda o‘tdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Bir kuni Fath ibn Xoqon xalifa Mutavakkilning huzuriga kirdi. Xalifa jim o‘tarar va bir narsa haqida chuqur o‘ylardi. Fath bu jimlikni buzib: “Nimalar haqida o‘ylayapsiz, ey mo‘minlar amiri?” – deya so‘radi. Xalifa: “Men yer yuzida turmushi eng farovon kishi kim ekan?” deb o‘ylayotgan edim”, dedi. Fath bo‘lsa: “Dunyoda eng faravon hayot kechirayotgan kishi siz-da! Allohga qasamki, u – sizsiz!” – dedi. Xalifa: “Yo‘q! Men emas. Keng hovlisi, soliha ayoli, qobil farzandlari va yetarli rizqi bo‘lgan kishi – hayoti eng faravon odamdir”, dedi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham: “To‘rt narsa baxtning belgisidir: soliha ayol, keng turar-joy, solih qo‘shni, yaxshi ulov. To‘rt narsa esa badbaxtlik belgisidir – yomon xotin, yomon qo‘shni, chatoq ulov, tor xonadon”, deganlar.
Ba’zilar baxtni mashhurlikda, molu davlatga ega bo‘lishda deb biladilar. Bu dunyoda Allohning muxlis bandalarigina his qiladigan saodat ta’mini totish baxtiga musharraf bo‘lmagan holda yashab o‘tadilar.
Oriflardan biri: “Podshohlar bizda qandayin baxt borligini bilganlarida edi, unga yetishish uchun bizga qarshi qilich ko‘tarib jang qilishardi”, deydi.
G‘alaba bilan saodat orasida katta farq bor. G‘alaba bu – o‘zingiz istab turganning ustidan zafar qozonish bo‘lsa, nening ustidan g‘olib bo‘lsangiz, u sizning xohishingizga mansub bo‘lmog‘i chin saodatdir.
Oskar Uayld[1]ning shunday gapi bor: “Baxt faqatgina unga bir nechta kishilar bilan birga yetishsang haqiqiy bo‘ladi. Og‘riq, azob ham faqatgina bir o‘zingning boshingga tushsa alamli bo‘ladi. Saodat – boshqa kishilarni baxtli qilishdir”.
Olmon fizigi Maks Plank: “Saodatni muhofaza qilish uchun uni boshqalar bilan bo‘lishishing kerak”, degan.
G‘arb mutafakkirlaridan yana biri: “Tajribamdan o‘tgan narsa shuki, eng buyuk baxt – yaxshilikni yashirincha qilganimdan keyin kutilmaganda bu yaxshiligim odamlar qulog‘iga yetib borishini ko‘rishim”, degan edi.
Ingliz yozuvchisi Uilyam Somerset Moem[2]: “Biz ulg‘ayib borarkanmiz saodat – olishda deb o‘ylardik, keyinchalik bildikki, baxt – berishda ekan”, deydi.
Baxt – boshqalarga tortiq qilish va yaxshi ishlarni amalga oshirishda mujassam. Baxt birovdan narsa olish va o‘zganing qo‘liga qarashda emas.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] To‘liq ismi: Oskar Fingal O’Flaerti Uills Uayld. 1854 yilda Dublin shahrida tug‘ilgan. Shoir, dramaturg, ssenarist. 1900 yil 30 noyabrda 46 yoshida Parijda vafot etgan.
[2] 1874 yil 25 yanvarda Fransiyada tug‘ilgan. 1965 yil16 dekabrda Nitssa shahrida vafot etgan. 1897 yilda chop etilgan “Lambetlik Liza” romani bilan mashhur bo‘lgan.