Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyul, 2025   |   13 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:15
Quyosh
04:58
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:37
Bismillah
08 Iyul, 2025, 13 Muharram, 1447
Maqolalar

Oyoqlar orasi to‘rt barmoq kengligida ochiladi

18.09.2024   3502   2 min.
Oyoqlar orasi to‘rt barmoq kengligida ochiladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Namozxon qiyom holatida qiblaga yuzlangan, qaddi tik, qo‘llari ikki yonga tushirilgan, ikkala oyoqlarining orasi to‘rt barmoq kengligida ochilgan bo‘ladi.

Namozda qiyomda turganda oyoqlar orasi qanday holatda turishi haqida Abdurrahmon al-Juzayriy rahimahulloh “al-Fiqh ’ala-l-mazohib al-arba’a” asarida quyidagilarni yozgan: “Qiyom holatida ikki oyoqni ochish miqdori juda yaqin ham, juda uzoq ham bo‘lmasligi kerak. Faqat semizlik, to‘lalik, barvastalik va shunga o‘xshash uzr bilan bo‘lsa, joiz. Mazhablarda uning miqdori borasida ixtiloflar

Hanafiylar ikki oyoq orasini to‘rt barmoq miqdori ochish deb belgilaganlar. Undan ortiq yoki kam bo‘lsa, makruh bo‘ladi.

Shofe’iylar esa bir qarich deb belgilaganlar. Ular orasi bundan qisqa yoki ortiq ochilsa, makruh bo‘ladi. Xuddi bu bir oyoq oldinroqda, birisi orqaroqda turgandek makruh bo‘ladi.

Molikiylar ikki oyoq orasini ochishni sunnat emas, balki mandub bo‘ladi, deydilar. Ular fikricha, ikki oyoq orasi bir-biriga tekkizilgan yoki juda ochilgan holatda emas, balki urfda yomon ko‘rilmaydigan holatdagi o‘rtacha ochilishi kerak.

Hanbaliylarning fikrlari ham molikiylar singaridir, faqat ular mandub yoki sunnat deb belgilagan emaslar» (Abdurrahmon al-Juzayriy. al-Fiqh ’ala-l-mazohib al-arba’a. J. 1. – B. 202).

Bu masala bo‘yicha doktor Vahba Zuhayliy «Al Fiqhul Islamiyyu va adillatuhu» (Islom fiqhi va uning dalillari) nomli kitobida (J. 1. – B. 695) quyidagilarni yozadi:

Hanafiylar aytadilar: “Qiyomda ikki oyoq orasini to‘rt enlik miqdoricha ochib turish sunnatdir. Chunki bu xushu’ga yaqinroqdir”

Shofe’iylar aytadilar: “Ikki oyoq orasi bir qarich
miqdorida ochiladi”

Molikiy va hanbaliylar aytadilar: “Ikki oyoqning orasini ochish mandubdir. O‘rtacha holatda bo‘lsin. Ikkisini bir-biriga qo‘shib olmasin yoki juda kengaytirib, urfda noxush sanaladigan bo‘lmasin”.

Demak, to‘rt mazhabning fiqhiy qarashlariga ko‘ra namozda qiyomda turganda ikki oyoq orasi juda katta ochilgan bo‘lmasligi, urfda va odamlar nazarida g‘ayritabiiy ko‘rinmasligi darkor. Shuning uchun ham, namozlarda ikki oyoqlarini kerib, keng ochib turish holati namoz borasidagi diniy an’anaga to‘g‘ri kelmagani bois erish tuyuladi.

“Sunnatga muvofiq namoz o‘qing” kitobidan olindi.

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Olti haqning biri

07.07.2025   1401   2 min.
Olti haqning biri

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam bunday deganlar: “Musulmonning (boshqa) musulmon zimmasidagi haqqi oltitadir: “Unga ro‘baro‘ kelsang, salom ber, sen (biror narsaga) taklif etsa, uni qabul qil, sendan nasihat so‘rasa, unga nasihat qil, agar aksirib, Allohga hamd aytsa, unga tashmit ayt, betob bo‘lsa, uni ziyorat qil, vafot etsa, (janozasiga) ergash (ya’ni qatnash)” dedilar” ( Imom Muslim rivoyati). Bu olti haqning biri nasihat berishdir. Agar musulmon boshqa musulmondan nasihat so‘rab kelsa, unga xolis nasihat berishi lozim. Zero, nasihat qilish har bir mo‘min-musulmonning boshqa mo‘min-musulmondagi haqlaridan biridir.

 

Nasihat qilishning quyidagi odoblari bor: 

 

  1. Nasihat so‘rab kelgan kishini ochiq yuz bilan qarshi olish.
  2. Nasihat so‘rab kelgan kishidan hol-ahvol so‘rash.
  3. Nasihat so‘rab kelgan kishining fikrini oxirigacha tinglash.
  4. Nasihat berishni yaxshi niyat bilan boshlash.
  5. Nasihat so‘rab kelgan kishining ko‘ngliga tegmasdan unga chiroyli nasihat qilish.
  6. Nasihat o‘zida dunyo va oxirat manfaatlarini qamrab olishi.
  7. Nasihatda  ishonarli naqliy va aqliy dalillar keltirish.
  8. Kishining xato va kamchiliklari bo‘lsa, yotig‘i bilan tushuntirish;
  9. Nasihatda kishining ijobiy tomonlarini ko‘rsatib o‘tish.
  10. Nasihatning o‘rni va vaqtini topa bilish.
  11. Ko‘pchilik orasida nasihat qilishdan tiyilish.
  12. “Xudo xohlasa, hammasi yaxshi bo‘ladi”, deb yaxshi umid berish.

 

Xulosa qilib aytamizki, har tomonlama yaxshi niyatda, ta’sirchan uslubda, samimiyat bilan qilingan nasihat katta ajr-savoblarga sabab bo‘ladi. U insonlar o‘rtasida yomonlikni mavh qilib, yaxshilikni bardavom bo‘lishi uchun xizmat qiladi. 

 

Ruhiddin Akbarov,

O‘zbekiston musulmonlar idorasining

Qashqadaryo viloyati vakilligi xodimi