Joriy yilning 15-16 oktyabr kunlari Poytaxtimiz va Xivada o‘tkaziladigan “Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzuidagi xalqaro anjumanda BMTning Inson huquqlari bo‘yicha vakillari, AYSЕSKO, IRSIKA kabi xalqaro islomiy tashkilotlar rahbarlari, Saudiya Arabistoni, Misr, Rossiya, Turkiya, Ozarbayjon va Markaziy Osiyo davlatlari muftiylari, Pokiston, Hindiston, AQSH va Yevropa davlatlarining nomdor ulamolari hamda tadqiqotchilari ishtirok etadilar.
Shuningdek, mazkur anjumanda bugungi murakkab davrda mintaqada tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash bo‘yicha ma’ruzalar o‘qiladi, tajriba almashiladi va hamkorlik masalalari muhokama qilinadi. Yurtimiz yana bir katta anjumanga mezbonlik qilib, butun dunyoni yana bir bor tinchlik-xotirjamlik, ezgu amallar hamrohligida yashashga da’vat etadi.
Tinchlik so‘zi eshitgan har bir inson ko‘ngliga orom bag‘ishlaydi. Lekin hozir yer yuzidagi qanchadan-qancha insonlar tinchlikka zor yashamoqda. Turli mintaqalarida sodir bo‘layotgan urushlarda minglab begunoh insonlar qoni to‘kilmoqdaki, bunday achinarli holatlar tinch-osoyishta yurtda yashayotgan har bir kishini shukrga, ogohlikka, sergaklikka, tinchlikni qadrlashga undamoqda.
Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalom muborak hadislarida: «Ikki ne’mat borki, bu ikki ne’matdan ko‘p insonlar g‘aflatdadirlar: tani-sihatlik va tinchlik-xotirjamlikdir».
Hayotdagi barcha yutuqlar va go‘zal ne’matlar tinchlik tufayli qo‘lga kiritiladi. Ammo ko‘pchilik buni eslamaydi, parvo ham qilmaydi. O‘tmishda ikkinchi jahon urushi qatnashchilari yoki o‘sha vaqtda front ortining og‘ir kunlarini boshdan kechirgan keksalarimiz o‘sha vaqtlarni yodga olsalar “urushning nomi o‘chsin”, deydilar.
Ha, urushning nomi o‘chsin. Urush yoshu qari, erkagu ayol yoxud katta-kichik demaydi. Bugun sayyoramizning urush o‘chog‘iga aylangan joylarida yuz berayotgan qo‘poruvchiliklar, qonli to‘qnashuvlar, tobora kuchayib borayotgan nizo va ziddiyatlar, begunoh insonlarning qurbon bo‘layotgani barchani tashvishga solmasdan qo‘ymaydi.
Dinimizning ezgu shiori mujassam bo‘lgan “Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzuidagi xalqaro anjuman xalqimiz, mo‘min-musulmonlar, butun insoniyat uchun manfaatli bo‘ladi, deb umid qilamiz.
Muhammadnabi ORIPOV,
Rishton tumani bosh imom-xatibi
Savol: Ba’zi yemakxonlar taom yetkazib berishni kechiktirgani uchun buyurtmadan tashqari qo‘shimcha taom taqdim etar ekan. Shu ish joizmi? Agar reklamada qo‘shimcha bepul taom berish emas, balki yetkazib berilgan taomning pulini olmaslik aytilgan bo‘lsa, hukm qanday bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
1. Taomga buyurtma berish bitimi shariatdagi istisno’, ya’ni buyurtma asosida ma’lum mahsulotni tayyorlab berish shartnomasiga to‘g‘ri keladi. Agar savoldagi shart faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida alohida bunday shart qo‘yilmasa, sotuvchi tarafidan berilgan bu va’da joiz hisoblanadi va unga vafo qilishi kerak bo‘ladi.
Agar buyurtma berishda yetkazib berish kechikishi sababli qo‘shimcha taom berish sharti qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Bitimdagi bunday shart moliyaviy jarima sanaladi. Mahsulot tayyorlab berish (istisno’) bitimida sotuvchiga nisbatan moliyaviy jarima qo‘llashga ruxsat etiladi.
Demak, qo‘shimcha bepul taom berish va’da ko‘rinishida bo‘lsa ham, shartnomada aks etgan bo‘lsa ham joiz ekan.
2. Yetkazib berish kechiksa, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida bunday shart qo‘yilmasa, bu ham sotuvchi tarafidan berilgan va’da bo‘ladi va joiz hisoblanadi. Ammo buyurtma berish jarayonida yuqoridagi shart qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Shartnomada esa buyurtma summasidan voz kechish shartini qo‘yish durust emas.
Demak, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik va’da ko‘rinishida bo‘lsa joiz, bitimda shart qilinsa, joiz emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi