Nabaviy bashorat
Imron ibn Husayn roziyallohu anhu rivoyat qiladi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Sizning yaxshilaringiz mening asrimdagilardir. So‘ngra ulardan keyin keladiganlar, so‘ngra ulardan keyin keladiganlar”.
Imron roziyallohu anhu: “U zot alayhissalom ikki marta yoki uch marta aytdilarmi, bilolmadim”, dedi. “Keyin shunday bir qavm keladiki, ular guvohlik so‘ralmagan holda guvohlik berishadi, xiyonat qilishadi, omonatdor bo‘lishmaydi, nazr qilib, vafo qilishmaydi, ularda semizlik paydo bo‘ladi”» (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Hadis sharhi
Ulamolar ushbu hadisda kasallik yoki boshqa fiziologik xususiyatlar tufayli tug‘ma semizlik emas, balki aynan ovqatga ochko‘zlik va nafsni tiymaslik, ortiqcha ovqatlanish natijasida orttirilgan semizlik haqida gap ketayotganini aytishadi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam davrlarida semizlik keng tarqalgan hodisa emas edi va sahobalar bu muammoni xayollariga ham keltirishmagan. Ammo Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatlarining holidan xavotirga tushganlar.
Semirish – global epidemiya
Bugungi kunda ortiqcha vaznga ega bo‘lish, semirib ketish insoniyatni tashvishga solayotgan muammolardan biridir. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) semirishni global epidemiya deb e’lon qilgan.
Agar shu holat davom etsa…
So‘nggi 50 yil ichida odamlarda vazn ortishi dinamikasi keskin ortdi. Bugungi kunda Yer sayyorasida 2,5 milliarddan ortiq odam (38%) ortiqcha vaznga ega. Agar shu holat davom etsa, 2035 yilga kelib bu ko‘rsatkich 50%dan oshishi mumkin va insoniyatning yarmidan ko‘pida semirish tashxisi qo‘yiladi.
Semizlik yosh tanlamaydi
Semirib ketish faqat kattalar uchun emas, hatto bolalar va o‘smirlar orasida ham tez o‘sib borayotgani yanada xatarlidir. Har yili 2,8 mln o‘lim ortiqcha vazn sabab sodir bo‘ladi.
Semirishning sababi nima?
Diyetologlarning fikriga ko‘ra, hozirgi vaqtda iste’mol qilinayotgan oziq-ovqatlar nihoyatda oson hazm bo‘ladi va zarur bo‘lgan kaloriyadan bir necha baravar ko‘p konsentratsiyani o‘z ichiga oladi. Odamlar bunday ovqatlarni tobora ko‘p iste’mol qilishlari oqibatida semizlik kelib chiqmoqda. Albatta, bu sabablardan biri.
Ortiqcha ovqat – shahvatni keltirib chiqaradi!
Ortiqcha ovqatlanish shahvat kuchayishiga olib keladi. Natijada insonning har qanday yomonlikka boshlaydigan nafsiga qarshi kurashishi qiyinlashadi. Shuning uchun me’yorida ovqatlanish, nafl ro‘za tutish maqsadga muvofiq.
O‘z nafsingiz bilan bo‘ladigan og‘ir jangda muvaffaqiyat va zafarlar tilaymiz.
Oldini olish uchun nima qilish kerak?
Sog‘lom ovqatlanish, jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish. Ayniqsa ko‘proq piyoda yurish – qon-tomir kasalliklari, insult, xavfli o‘smalar va qandli diabet kabi kasalliklarning oldini oladi.
Davron NURMUHAMMAD
Abu Bakr roziyallohu anhuning muhabbati
Buyuk sahobiy Abu Bakr roziyallohu anhu bunday deydilar: “Biz hijratda edik. Men juda chanqab turgan edim. Ozgina sut olib kelib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga uzatdim va: “Yo Allohning Rasuli, ichib oling”, dedim. Rasululloh ichdilar-u, mening chanqog‘im qondi”.
Bu gaplar aynan haqiqat. Abu Bakr roziyallohu anhu chin dildan shunday dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ichdilar va Abu Bakr roziyallohu anhuning chanqoqlari qondi. Bu muhabbatning go‘zalligini his qila olyapsizmi? Bu o‘zgacha, xos bir muhabbatdir...
Savbon roziyallohu anhuning muhabbati
Payg‘ambar alayhissalom dastyorlari Savbon roziyallohu anhuning oldida kun davomida bo‘lmadilar. Nabiy alayhissalom qaytib kelganlarida Savbon roziyallohu anhu u zotga qarab: “Ey Allohning Rasuli, meni yolg‘iz tashlab ketdingiz”, dedi-da, yig‘lab yubordi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Shunga yig‘layapsanmi?” – dedilar. Savbon roziyallohu anhu: “Yo‘q, Rasululloh! Lekin jannatda sizning va o‘zimning martabamni yodga olib qo‘rqib ketdim. Alloh taoloning mana bu oyati esimga tushdi: «Kimda-kim Alloh va Payg‘ambarga itoat etsa, ana o‘shalar Allohning in’omiga erishgan zotlar, ya’ni, payg‘ambarlar, siddiqlar, shahidlar va solih kishilar bilan birgadirlar. Ular esa eng yaxshi hamrohlardir»[1]. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Xursand bo‘laver! Sen ham o‘zing muhabbat qo‘yganlar bilan birgasan”, dedilar.
Savod ibn G‘oziyyaning muhabbati
Savod ibn G‘oziyya Uhud g‘azoti kunida qo‘shinning markazida turardi. Nabiy alayhissalom qo‘shinga qarata: “Saflarni rostlanglar, to‘g‘ri turinglar!” – dedilar. Qarab borar ekanlar Nabiy alayhissalom Savod roziyallohu anhuning to‘g‘ri turmaganini ko‘rib: “Rostlangin, ey Savod!” – dedilar. Sahobiy: “Xo‘p”, dedi-yu, biroq to‘g‘irlanmasdan turaverdi. Payg‘ambar alayhissalom u tomonga yaqinlashib, qo‘llaridagi misvoklari bilan sahobiyning biqiniga niqtab: “Savod, to‘g‘ri turgin!” – dedilar. Savod: “Og‘rittingiz, Rasululloh! Alloh taolo sizni haq ila yuborgan bo‘lsa, endi men sizdan o‘ch olishim uchun imkon bering”, dedi. Payg‘ambarimiz alayhissalom qorinlarini ochib: “Qasosingni olvol, Savod”, dedilar. Savod roziyallohu anhu egilib qorinlarini o‘pa boshladi va: “Yo Allohning Rasuli, bugun shahidlik kunidir, shuning uchun ham oxirgi onlarimda tanam sizning muborak tanangizga tegib qolishini xohladim”, dedi.
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Minbar yasalmasidan avval Nabiy sollallohu alayhi vasallam xurmoning tanasiga suyanib xutba qilar edilar. Bir muddat o‘tib, minbar joylashtirilganidan so‘ng Nabiy sollallohu alayhi vasallam minbarga ko‘tarildilar. Shunda o‘sha xurmo tanasidan (yosh boladay) o‘ksik ovoz chiqdi. Uni, hatto biz ham eshitdik. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam keldilar-da, unga qo‘llarini tekkizdilar. Zum o‘tmay u tinchib qoldi” (Imom Buxoriy rivoyati).
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Niso surasi, 69-oyat.