Bismillahir Rohmanir Rohiym
Qishloq sayrida do‘stlarimdan bir guruhi bir o‘yin o‘ynayotganini ko‘rdim. Ular daraxt shohiga bo‘shagan shisha idishni osib qo‘yib, masofadan turib miltiq bilan mo‘ljalga olishardi. Men ham ularning davrasiga qo‘shilib merganlikda o‘zimni sinab ko‘rishga qaror qildim.
- Bu nima? Miltiqmi? U qanday otiladi? Nima qilish kerak? Shishaga otish kerakmi? Qani, men ham sinab ko‘ray. Ular to diqqatlarini jamlab ulgurmay turib miltiqning tepkisini bosdim va shisha parchalari har tarafga sochilib ketdi.
Buni kutmagan do‘stlarim esa, hayratdan nafaslari ichlariga tushib ketdi. Keyin bilsam, ular bir soatdan beri shu ishni qila olmayotgan ekan. Ularning orasidagi uchtasi merganlik bo‘yicha mukofot olgan, ammo ular ham shishani ura olishmagan ekanlar.
Buning hammasini oldindan bilganimda, albatta, men ham ura olmasdim. Buni, azizlarim, jaholatning jasorati deyiladi.
Agar jaholatning jasorati bo‘lmaganida, biz hech narsa qila olmasdik, chunki oldindan mag‘lubiyatni kutib, o‘zimizni ishonchsiz his qilardik.
Shuning uchun ham o‘sha amerikalik yosh yigit haqida o‘qib hayron bo‘lmadim. U kechikib leksiya zaliga kirib kelib, taxtani ko‘rdi. U yerda yechimini hech kim topmagan tenglama bor edi.
Yosh yigit uni uy vazifasi deb o‘ylab, ko‘chirib oldi. Uyiga qaytib borgach, kechgacha mehnat qilib, nihoyat tenglamani yechdi va ertasi kuni o‘qituvchiga topshirdi.
O‘qituvchi hayratdan o‘ziga kela olmadi va yigitni chaqirib, unga haqiqatni aytdi: bu tenglama yechimsiz, buni tarix davomida matematiklar hech yecha olmagan, o‘qituvchi esa uni taxtaga yechish imkonsiz bo‘lgan tenglama sifatida ko‘rsatgan edi. Ammo haqiqatni bilmagan talaba uni bir kechada yechdi.
Bu yerda bizga jaholatning jasorati kerak, biz o‘z oldimizdagi ishning qiyinligini va bizdan oldin qancha odamlar mag‘lub bo‘lganini o‘ylamasligimiz kerak.
Bu muvaffaqiyatga erishishning yagona usulidir. Agar biz boshlashdan avval qo‘rquvlarimizga berilsak, qora itlar kelib, bizni bir qadam ham tashlashga ulgurmay yorib tashlaydilar.
— Jaholatning jasorati haqida, Dr. Ahmad Xolid Tavfiq.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
Alloh taolo aytadi: “Kim Allohga taqvo qilsa, U unga (tashvishlardan) chiqish yo‘lini (paydo) qilur”, (Taloq surasi, 2-oyat).
Izoh:
- Ibn Abbos roziyallohu anhu oyati karimaning “chiqish yo‘li” qismini “dunyo va oxiratdagi har turli tashvishlardan uni qutqaradi”, deb tafsir qilganlar.
- Ali ibn Solihga ko‘ra, “chiqish yo‘li” Alloh taoloning o‘sha bandaga rizq berish bilan uni xushnud etishidir.
- Kalbiy oyatni bunday tafsir qiladi: “Kim musibat paytida sabr qilib, Allohdan qo‘rqsa, Parvardigor unga do‘zax otashidan jannat sari bir chiqish yo‘li ko‘rsatadi”.
- Abul Oliya oyatni: “Turli mashaqqat va tashvishlardan chiqish yo‘li”, deya sharhlagan bo‘lsa,
- Rabi’ ibn Haysam: “Odamni siqadigan hamma narsadan unga chiqish yo‘li ko‘rsatadi”, shaklida tafsir qilgan.
- Husayn ibn Fazlga ko‘ra, oyat tafsiri bunday: “Kim farzlarni ado etish borasida Allohdan qo‘rqsa, Alloh unga jazolanishdan qutulish yo‘lini ko‘rsatadi”.