Hayotda asqotadigan 50ta zarur qoida
Bismillahir Rohmanir Rohiym
1. Hech qachon biror kishi bilan o‘tirgan holda qo‘l berib so‘rashmang.
2. Muzokarada hech qachon birinchi bo‘lib taklifni bermang.
3. Agar sizga sir aytilgan bo‘lsa, uni saqlay biling.
4. Agar birovning mashinasini minib turish uchun olgan bo‘lsangiz, qaytarayotganingizda bakini yoqilg‘iga to‘ldirib qo‘yishni unutmang.
5. Biron ishni qilsangiz ishtiyoq bilan qiling, bo‘lmasa umuman u ishga qo‘l urmang.
6. Qo‘l berib ko‘rishganda mahkam tuting va suhbatdoshingizning ko‘ziga qarang.
7. Yakka holda safarga chiqib ko‘ring.
8. Qayg‘uga botgan paytingizda sizga xursandchilik bag‘ishlagan odamni hecham yo‘qotmang.
9. Hayotingizni uzaytirmoqchi bo‘lsangiz, maslahat olishdan tortinmang.
10. O‘qish yoki ishxonada yangi kelgan odam bilan birga ovqatlaning.
11. G‘azabda xat yozsangiz tugatgandan so‘ng, o‘qib chiqing, o‘chiring va qayta yozing.
12. Ovqatlanish vaqtida ish, siyosat yoki din haqida gaplashmang.
13. Maqsadlaringizni yozib qo‘ying va ularga erishing.
14. O‘z fikringizni himoya qiling, lekin o‘zgalarga hurmatli va bag‘rikeng bo‘ling.
15. Yaqinlaringizga qo‘ng‘iroq qiling va ularni ziyorat qiling.
16. Hech narsadan afsuslanmang, hammasidan saboq oling.
17. Obro‘ va vafo sizning shaxsingizda bo‘lishi kerak.
18. Qarzga pul bermang, agar qaytarilmasligini bilsangiz.
19. Biron narsaga ishoning.
20. Ertalab uyqudan uyg‘onganda yotog‘ingizni yig‘ing.
21. Hammomda yuvinayotganda qo‘shiq aytmang.
22. O‘simlik parvarish qiling yoki bog‘ yarating.
23. Imkoniyat paydo bo‘lganda osmonni kuzating.
24. Qobiliyatlaringizni aniqlab, ulardan foydalaning.
25. Qilayotgan ishingizni seva biling, yoki uni tark eting.
26. Yordam kerak bo‘lganda yordam so‘rashdan tortinmang.
27. Kimgadir kichik bo‘lsa ham bir qadriyatni o‘rgating.
28. Sizga yordam ko‘rsatgan odamga minnatdorchilik bildiring.
29. Qo‘shnilaringizga mehribon bo‘ling.
30. Biron kishining bir kunini saodatli qiling — shunda sizga ham xursandlik bag‘ishlaydi.
31. O‘z nafsingiz bilan bellashing.
32. Yilda hech bo‘lmaganda bir marta sog‘ligingizni tibbiy muolaja qildiring.
33. Sog‘ligingizga e’tiborli bo‘ling.
34. Har doim tabassum bilan salom bering.
35. Tez o‘ylang, lekin sekin so‘zlang.
36. Og‘zingiz ovqatga to‘la holda gapirmang.
37. Oyoq kiyimingizni toza tuting, tirnoqlaringizni oling va har doim ko‘rinishingizni ozoda saqlang.
38. O‘zingiz bilmaydigan masalalarda fikr bildirmang.
39. Hech qachon hech kimga yomon muomala qilmang.
40. Hayotda go‘yoki umringizni oxirgi kunidek yashang.
41. Xotirjam bo‘lish imkonini beradigan fursatni hech qachon qo‘ldan bermang.
42. Har qanday kishining mehnatini tan oling.
43. Kamtar bo‘ling.
44. O‘z ildizlaringizni hech qachon unutmang.
45. Imkon tug‘ilganda sayohatga chiqing.
46. Qo‘rquvdan voz keching.
47. G‘oyibona sizni himoya qilgan odamni yo‘qotmang.
48. Hech qachon taslim bo‘lmasdan o‘z muvaffaqiyatingizni qidiring.
49. Adolatli bo‘ling; sizning yordamingizga muhtoj bo‘lganlarni himoya qiling.
50. Yolg‘izlik onlaridan zavqlanishni o‘rganing.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
Bundan ortiq yutuq bo‘lishi mumkinmi?
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Sahobai kiromlar iymonu Islom, shariatu tariqat, axloqu odob va shunga o‘xshash barcha kerakli narsalarda har birlari biz uchun muqtado bo‘lgan ajoyib insonlar jamoasidir.
Ushbu mavzuga kirishdan avval «sahoba» va «fazl» so‘zlarining ma’nolarini yaxshilab o‘rganib olishimiz lozim.
«Sahoba» so‘zi «sahiba» o‘zagidan olingan bo‘lib, lug‘atda «suhbatdosh bo‘lmoq» va «sohib bo‘lmoq» degan ma’nolarni anglatadi.
Istilohda esa Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamni musulmonlik hollarida ko‘rgan odamga sahoba deyiladi.
Musulmon odam Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamni ko‘rsa bo‘ldi, suhbatlashib o‘tirmasa ham sahoba bo‘laveradi.
Ulamolar bu masalada ko‘plab batafsil bayonotlar, turli fikr-mulohazalarni keltirganlar. Lekin mazkur tortishuvlarning barchasining natijasi yuqoridagi ta’rifga borib taqaladi.
«Fazl» so‘zi lug‘atda «ziyoda», «ortiqlik», «ustunlik» degan ma’nolarni anglatadi.
Shundan «Sahobalarning fazli» iborasining ma’nosini tushunib olish mumkin.
Payg‘ambar alayhissalom hazrati Jobir roziyallohu anhuga va «Bay’atir-Rizvon»da ishtirok etgan boshqa sahobiylarga qarata: «Sizlar yer yuzidagi eng yaxshi odamsizlar», deganlar.
Shunga binoan, har bir musulmon mazkur baxtiyor shaxslarni sevishi, hurmatlashi va e’zozlashi lozimdir.
Alloh taolo ularga «yaqin fath»ni mukofot qilib berdi. Hudaybiyadan so‘ng tezda butun dunyoni fath qilish boshlandi. Ikki oydan ko‘p vaqt o‘tmay, birinchi, eng muhim fathlardan biri – Xaybar fathi bo‘ldi. Undan keyin esa navbatdagi fathlar ketma-ket sodir bo‘laverdi.
Musulmonlar Islom jamiyatining asl mag‘zini, javharini tashkil etar edilar. Ular uch qismdan iborat bo‘lib, birinchi qism peshqadam muhojirlar edi.
«Birinchi peshqadam muhojirlar».
Ular Makkai Mukarramada hech kim iymonga kelmagan paytda iymonga kelgan, kofirlarning ozorlariga chidagan, ularning zulmlariga bardosh bergan ulkan sahobiylardir.
Ulamolar: «Ushbu oyatda «oliy maqom egalari» deb sifatlanayotgan muhojirlar Badr urushiga qadar Makkai Mukarramadan Madinai Munavvaraga hijrat qilgan sahobalardir», deydilar. Chunki ular eng qiyin vaqtda iymonga kelib, eng qiyin vaqtda hijrat qilgan shaxslardir. Badr urushida musulmonlar g‘olib kelib, Islom jamiyati yuzaga chiqib, o‘z tayanchiga ega bo‘lganidan keyin hijrat qilish ham oson bo‘lib qolgan.
Ikkinchi qism – «ansoriylar», ya’ni Madina ahllaridan birinchi bo‘lib Islomga kelgan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga «Aqaba»da bay’at qilgan, din qardoshlarini o‘z yurtlari – Madinaga taklif etgan, makkaliklar hijrat qilib borganlarida o‘zlari yemay, ularga yedirgan, o‘zlari kiymay, ularga kiydirgan, uylarini, molu mulklarini bo‘lib bergan, dinu diyonatlari uchun molu jonlaridan kechishga tayyor turgan madinalik peshqadam musulmonlardir.
Uchinchi qism – «ularga yaxshilik bilan ergashganlar», ya’ni peshqadam muhojir va ansoriylarga yaxshilik bilan ergashganlardir. Ular vasf qilinmish peshqadam muhojir va ansoriylardan keyin, mazkur mashhur voqealardan keyin musulmon bo‘lib, xuddi peshqadam musulmonlar kabi ixlosli, ibodatli va taqvodor kishilar bo‘lganlar. Ularga faqat peshqadamlik, ya’ni eng qiyin damda safda bo‘lmaganliklari yetishmaydi, xolos. Alloh ana shu uch toifadagi musulmonlarning barchasidan «rozi bo‘ldi, ular ham Allohdan rozi bo‘ldilar».
Banda erishishi mumkin bo‘lgan eng yuqori martaba Allohning roziligidir. Zotan, har bir bandaning oliy maqsadi ham mana shu. Bandaning Allohdan roziligi Uning qadariga ishonishi, qazosidan yaxshilik kutishi, ne’matlariga shukr qilishi, balo-ofatlariga sabr qilishidir.
Alloh ulardan rozi ekanligi uchun: «Ularga ostidan anhorlar oqib turgan jannatlarni… tayyorlab qo‘ydi».
Ular mazkur jannatga vaqtinchalikka kirmaslar, balki «ular u (yer)larda abadiy mangu qoluvchi bo‘lgan hollarida».
Alloh taolo ulardan rozi bo‘lmaganida, ularni bunday ikromga sazovor qilmas edi.
«Ana o‘sha ulkan yutuqdir».
Bundan ortiq yutuq bo‘lishi mumkinmi?
Alloh «Hashr» surasida sahobai kiromlarni shunday madh etadi:
«Diyorlaridan va mol-mulklaridan judo qilingan, Allohdan fazl va rozilik umid qiladigan hamda Allohga va Uning Rasuliga yordam beradigan faqir muhojirlargadir. Ana o‘shalar sodiqlardir» (8-oyat).
Muhojirlar aslida makkalik kishilar bo‘lib, dinu iymon yo‘lida ona yurtlarini, mol-mulklarini, qarindosh-urug‘larini tashlab, Madinai Munavvaraga hijrat qilganlar (ko‘chib o‘tganlar). Shu sababli ularning ko‘pchiligi miskin, faqirga aylanganlar.
Ular faqatgina Alloh beradigan fazlni deb, Uning roziligini topamiz, deb bu mashaqqatlarga bo‘yin egdilar. Qiyin ahvolga qaramasdan, Allohning va Rasulining ishiga qo‘llaridan kelgan barcha yordamlarini ayamadilar. Shuning uchun ham Alloh ularni «Iymonlarida sodiq kishilar» deb maqtamoqda.
«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi