Sayt test holatida ishlamoqda!
15 May, 2025   |   17 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:29
Quyosh
05:04
Peshin
12:24
Asr
17:24
Shom
19:38
Xufton
21:07
Bismillah
15 May, 2025, 17 Zulqa`da, 1446
Maqolalar

Safarga chiqishning 17 odobi

03.01.2025   4060   5 min.
Safarga chiqishning 17 odobi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Hayotda inson uchun odob va madaniyat asosiy masala hisoblanadi. Ular bilan xulq go‘zal, amal ziynatli bo‘ladi. Kechasiyu kunduzi sodir qilinadigan turli-tuman yaxshi amallar natijasida jamiyat a’zolari o‘rtasida totuvlik, ittifoq paydo bo‘ladi. Shuning uchun Islom shariati inson hayotining har bir jabhasida odob va axloq borasida rahnamolik qiladi. Zero, Alloh taoloning O‘zi har bir yaxshilikka muvaffaq qiluvchi va yordam so‘raluvchi Zotdir.

Quyida safar odoblari va unga oid ba’zi masalalarni zikr etib o‘tamiz.

1. Safar oldidan istixora qilish.

2. Gunoh-ma’siyatlardan tavba qilish.

3. Imkon qadar qarzlarini to‘lash yoki shu ishga vakil tayinlash, omonatlarni egalariga topshirish kabi ishlar bilan zimmasidagi boshqalarning haqini halollab olish.

4. Ahli ayolini nafaqa bilan ta’minlash.

Imom G‘azzoliy rahmatullohi alayh safar qiluvchi safarga chiqishdan oldin ba’zi vazifalarni ado etishi lozimligini aytib o‘tganlar:

a) Ahli ayolini nafaqa bilan ta’minlash;

b) O‘zida biron kishining omonati yoki qarzi bo‘lsa, uni ado etish;

v) Biror ishga mas’ul bo‘lsa, ishidagi joriy intizomga rioya qilish;

g) Safar xarajatlari haloldan bo‘lishi.

5. Ota-onasini yoki itoat etishi vojib bo‘lgan kishilarni rozi qilish.

6. Juma kuni zavol vaqtidan oldin safarga chiqish.

7. Solih hamroh tanlash.

Sherik tanlash safarning muhim jihatlaridan bo‘lib, tanlangan hamroh taqvodor, yaxshi fikrli, toat va ibodatda ko‘makchi bo‘lishi lozim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ehtiyot yuzasidan tunda yolg‘iz safar qilishdan qaytarganlar.

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Odamlar yolg‘izlikda nimalar borligini men bilganchalik bilganlarida, birorta otliq kechasi yolg‘iz yurmas edi», deganlar» (Imom Buxoriy rivoyati).

Abu Burda ibn Abu Muso otasi roziyallohu anhudan rivoyat qiladi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Solih suhbatdosh bilan yomon suhbatdosh mushk sohibi bilan temirchining dam urgichiga o‘xshaydi. Mushk sohibidan quruq qaytmaysan – yo uni (mushkni) sotib olasan, yo hidini tuyasan. Temirchining dam urgichi esa badaningni yoki kiyimingni kuydiradi yoxud undan noxush hid tuyasan» (Imom Buxoriy rivoyati).

Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Hamrohlarning eng yaxshisi to‘rt kishi bo‘lishidir», dedilar» (Dorimiy rivoyati).

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Allohning nazdida hamrohlarning eng yaxshisi – hamrohiga yaxshi bo‘lganidir. Allohning nazdida qo‘shnilarning eng yaxshisi – qo‘shnisiga yaxshi bo‘lganidir», dedilar» (Imom Termiziy rivoyati).

8. Birodarlariga safarga ketayotganini bildirib, ularning xayrli duolarini olish.

9. Imkoni bo‘lsa, safarga payshanba kuni chiqish.

10. Haj safari uchun ajratilgan molning halol bo‘lishiga, shubhadan xoli bo‘lishiga qattiq e’tibor berish.

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo aytadilar:

«Musofirning zodi rohilasi (safarga sarflaydigan xarajatlari) halol, pokiza bo‘lishi, safar mobaynida (yon-atrofdagilarga) shirinsuxanligi, hamsafarlariga xushmuomalaligi, yeb-ichish va xarajatlarda qo‘lidan kelganicha ularga yordam berishi ulug‘ inson ekanining alomatidir».

11. Safarga tong saharda chiqish.

12. Safar oldidan ikki rak’at namoz o‘qish.

13. Sadaqa qilish.

14. Safar anjomlarini olish.

15. Hamrohlardan birini boshliq qilib saylash.

Hadisi sharifda safardagi sheriklar tajribali, omonatdor, fahm-farosatli, solih kishini boshliq qilib saylab, unga itoat etishga buyurilganlar.

Abu Sa’id Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Safar qiluvchilar uch kishi bo‘lsa, albatta birlarini boshliq qilib olsinlar», deganlar» (Abu Dovud rivoyati).

16. Qarindosh, do‘st-birodarlari bilan vidolashish.

17. Safar duolarini o‘qish.

Safar oldidan, safar asnosida, safardan qaytganda o‘qiladigan duo va zikrlar hadisi shariflarda kelgan. Alloh nasib etsa, keyingi sonlarda o‘sha duolardan ba’zilarini zikr qilamiz.

Abdumannon Abdulloh

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Islom sivilizatsiyasi markazi Kengaytirilgan ilmiy kengashining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi

14.05.2025   1444   4 min.
Islom sivilizatsiyasi markazi Kengaytirilgan ilmiy kengashining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi Kengaytirilgan ilmiy kengashining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda Kengash a’zolari to‘g‘ridan to‘g‘ri va onlayn tarzda ishtirok etishdi. Dastlab, London qirollik kolleji Arxeologiya bo‘limi ilmiy xodimi, doktor Miliana Radivoyevich Namangan viloyatidagi Axsikent mavzeida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasi bilan tanishtirdi.

 

 

Miliana Radivoyevich uzoq yillarda beri mamlakatimizda olib borilayotgan arxeologik tadqiqotlarda faol ishtirok etib keladi.

— Axsikent dunyodagi eng qadimiy metallurgiya markazlaridan biri hisoblanadi. Men o‘zbekistonlik, kiprlik va buyuk britaniyalik hamkorlarimiz bilan birga Axsikentda ilk o‘rta asrlarda metallurgiya yuqori darajada rivojlanganini aniqladik. Jumladan, islom olamining dastlabki davrida tayyorlana boshlagan mashhur Damashq qilichlari ham aynan Axsikentda qazib olingan va qayta ishlangan po‘latdan foydalanganini isbotladik. Nasib etsa, Markazning ochilishi marosimida bu tarixiy voqeani alohida medialoyiha sifatida taqdim etamiz, — dedi u.

 

ITSM xalqaro aloqalar bo‘limi mutaxassisi Yekaterina Soboleva Kengash a’zolarini O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining tantanali ochilishi marosimi konsepsiyasi bilan tanishtirdi. Unda ushbu marosim doirasidan joy olgan tadbirlar, “O‘tmishning boqiy merosi – buyuk kelajak asosi” mavzusidagi IX kongress kun tartibi, ishtirokchilar ro‘yxati, Imom Buxoriy majmuasining yangi binosi va innovatsion muzeyi singari qator  masalalar o‘rin olgan.

 

 

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Firdavs Abduxoliqov Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tkaziladigan Xalqaro ko‘rgazma, xorijdan olib kelinadigan qo‘lyozmalar, eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Xorijiy mamlakatlardagi qator muzey va kutubxonalar, shaxsiy kolleksiyalar rahbarlarning ushbu ko‘rgazmasidagi ishtiroki bo‘yicha keng qamrovli ishlar olib borilayotganini qayd etdi. 

 

— Biz 25 aprel-2 may kunlari Buyuk Britaniyaning “Sotbis” va “Kristis” auksionlaridan O‘zbekiston madaniy merosiga oid 46 ta lotni saraladik, — dedi Markaz rahbari. — Ayni paytda ularni sotib olish va O‘zbekistonga olib kelish bo‘yicha muzokaralar davom etyapti. Biz bu tarixiy merosni qaytadan qo‘lga kiritayotganimizni jahon ilmiy jamoatchiligiga yetkazishimiz kerak. Shu bois, Buyuk Britaniya va Fransiyada shu masalada xalqaro tadbirlar o‘tkazishni rejalashtiryapmiz.

 

 

Kengash a’zolari tomonidan ushbu yirik anjumanlarga tashrif buyuradigan xorijiy mehmonlar ro‘yxati ham taqdim etildi. Kengaytirilgan ilmiy kengash a’zolari tomonidan ushbu xalqaro tadbirlarda ishtirok etadigan o‘zbekistonlik olimlar va ekspertlar ro‘yxati tasdiqlandi. 

 

Kengash davomida, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy xodimi Alisher Egamov O‘zbekistonning turli hududlaridagi muzey fondlaridan Markaz ekspozitsiyasida namoyish qilish uchun to‘plangan tarixiy eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Mart-aprel oyida joylarga uyushtirilgan ekspeditsiyalar natijasida 1500 dan ortiq tarixiy eksponatlar aniqlangan. Mamlakatimiz tarixining turli davrlariga mansub bu tarixiy buyumlar orasidan saralanganlari Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tadigan xalqaro ko‘rgazmadan joy oladi.

 

Shuningdek, Markaz ekspozitsiyasi uchun 2-toifali medialoyihalarning ilmiy-amaliy materiallar bazasini yaratish masalasi ham kun tartibiga qo‘yildi. Boshqa bir qator masalalar bo‘yicha Kengash a’zolari o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi. Kengash uchrashuvida Markaz hamda O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati qo‘shma loyihasi - "O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida" turkumidagi kitob-albomlarning 81-90 jildlarini nashr qilish masalasi ko‘rib chiqildi. Shuningdek, nashrga tayyorlanayotgan yettita sovg‘abop kitob-albom haqida ma’lumot berildi.

 

Bundan tashqari uchrashuvda Kengash a’zolari Qur’oni karim zalining yangi dizaynini ham tasdiqlashdi.

 

— Qur’on zali binoning markaziy qismidan o‘rin olgani uchun uning dizayniga alohida e’tibor berilyapti, — dedi O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi boshlig‘i Azimjon G‘afurov. — Biz Kengash a’zolari e’tiboriga Hazrati Usmon Qur’oni joylashtiriladigan ayvon ustida joylashadigan nurli installyatsiyaning ikki xil ko‘rinishini taqdim qildik. Yig‘ilishda eng maqbul variant tanlandi.

 

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Islom sivilizatsiyasi markaziga navbatdagi tashrifi chog‘ida xalqaro hamkorlar, jumladan, dunyoning yetakchi muzeylari, kutubxonalari va ilmiy-tadqiqot institutlari bilan hamkorlikni faollashtirish bo‘yicha topshiriqlar bergan edi. Markaz binosining ikkinchi qavatini xalqaro tashkilotlar vakolatxonalari uchun xonalar ajratish, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi uchun alohida yangi bino qurish to‘g‘risidagi qarorning muhim bandlaridan biri bo‘ldi. Qirqqa yaqin asosiy hamkor davlatlar mavjud. Markazning ikkinchi qavatida ularning faoliyati uchun barcha shart-sharoitlar yaratilib, zamon talabi darajasida tashkil etish O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining navbatdagi kengaytirilgan ilmiy kengashi jarayonida alohida ta’kidlandi.