Sayt test holatida ishlamoqda!
26 Avgust, 2025   |   3 Rabi`ul avval, 1447

Toshkent shahri
Tong
04:19
Quyosh
05:43
Peshin
12:30
Asr
17:09
Shom
19:10
Xufton
20:27
Bismillah
26 Avgust, 2025, 3 Rabi`ul avval, 1447
Maqolalar

Hukm chiqarishda hadisning ahamiyati

16.01.2025   10047   2 min.
Hukm chiqarishda hadisning ahamiyati

Hazrat Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Qur’oni karimning sharhlovchisi sifatida hukm chiqarish vakolatiga ega edilar. Shunga binoan hadis hukm chiqarish bo‘yicha ikki asosiy sohani qamrab oladi.
Birinchi soha: Qur’oni karimda zikr etilgan hukmlarni yoritib berish.
Ikkinchi soha: Qur’oni karimda  ko‘rsatilmagan masalalarni hukm shaklida belgilash.
Birinchi sohada hadis Qur’oni karim oyatlarini tafsir qiladi. Umumiy ma’noga ega bo‘lganini xoslashtiradi, ya’ni unga xususiy ma’no beradi, mutloq, ya’ni, qayd va shartsiz oyatlarni qaydlaydi. 
Shu o‘rinda ba’zi bir misollar keltirib o‘tamiz. Qur’oni karimda “Namoz o‘qinglar” deb amr qilingan. Lekin namozlarning soni, sifati, rak’atlarining soni Payg‘ambarimiz alayxissalom tomonidan belgilangan va amalda ko‘rsatib berilgan. Bu esa mujmal iborani izohlash misoli.
Umumiy mazmunni xos qilish uchun misol. Qur’oni karimda meros tizimi umumiy ma’noda kelgan. Ya’ni meros qoldirish va meros olish huquqi berilgan. Lekin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam meros olish uchun din birligi, qotil bo‘lmaslik va qul bo‘lmaslikni shart qilib qo‘yib uni xoslashtirganlar. Masalan, o‘z otasini o‘ldirgan yoki nohaq yo‘l bilan uning o‘limiga sabab bo‘lgan farzand otasidan meros olish xuquqidan mahrum bo‘ladi.
Ikkinchi soha bo‘yicha hadisga tegishli masalalar. Zarurat chog‘ida Qur’oni karimda aytilmagan biron bir yangi hukmni hadis hukm qilib belgilab beradi. Bu o‘rinda ayrim hukmlar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan maxfiy vahiy yoki ilhom orqali sodir bo‘lgan va ba’zilari u zotning ijtihodlari va shaxsiy fikrlaridan kelib chiqqan. Albatta, Payg‘ambarimiz alayhissalom ijtihod qilishda ham islom ruhi va falsafasini nazarda tutar edilar.
Bu o‘rinda ko‘p misollar berish mumkin. Masalan, momoga merosdan oltidan bir hissa berish, nikoh bitimining to‘g‘ri bo‘lishi uchun guvohlar shartligi, badan a’zolari xun bahosini belgilash kabi hukmlar kiradi.
Islom shariatida hadislarning o‘rni ahamiyatli ekani ko‘rinib turibdi. Hukmlar faqatgina Qur’oni karimning o‘zidan olinmaydi. Qur’oni karimda kelgan ko‘pgina hukmlar tafsilotini bilish uchun hadislar muhim ahamiyat kasb etadi. Balki shar’iy hukmlarning bir qanchasi hadislar orqali kelib chiqqan ekan.     

Oybek Hoshimov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.


 

MAQOLA
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

O‘zbekiston delegatsiyasi Rossiyada mehnat migrantlari huquqlari yuzasidan kelishuvga erishdi

26.08.2025   985   2 min.
O‘zbekiston delegatsiyasi Rossiyada mehnat migrantlari huquqlari yuzasidan kelishuvga erishdi

O‘zbekiston tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari Olimjon Abdullayev boshchiligidagi delegatsiya 23 avgust kuni Rossiyaning Janubiy federal okrugiga amaliy tashrifi doirasida Rostov viloyatida bo‘ldi, deb xabar bermoqda "Dunyo" AA muxbiri. 
 

Ish safari davomida viloyat rahbariyati bilan uchrashuvlar o‘tkazilib, unda O‘zbekiston fuqarolari huquqlarini himoya qilish masalalari, iqtisodiy va madaniy-gumanitar sohalardagi ikki tomonlama hamkorlik istiqbollari muhokama qilindi.

 

Migrantlar huquqlari, ularni ijtimoiy himoyalash, mehnat faoliyatini qonuniylashtirish masalalariga alohida e’tibor qaratildi. Delegatsiya Don davlat texnika universitetiga (DDTU) tashrif buyurib, u yerda muzokaralar o‘tkazdi, ta’lim va fan sohasidagi ilg‘or tajribalar bilan tanishdi.

 

Eng yirik mashinasozlik korxonasi – "Rostselmash" korxonasi faoliyati o‘rganildi, "YugStroyInvest" va "Avakon" qurilish obyektlarida mehnat qilayotgan O‘zbekiston fuqarolari bilan profilaktik suhbatlar o‘tkazildi, yashash va dam olish sharoitlari o‘rganildi.

 

Ishchi tashrif yakunlari bo‘yicha migrantlar huquqlarini himoya qilish, o‘zaro tajriba almashish va madaniy aloqalarni kengaytirish sohasida hamkorlikni yanada rivojlantirish bo‘yicha kelishuvga erishildi.

 

O‘zbekiston va Rostov viloyati o‘rtasidagi strategik sheriklikni mustahkamlash bo‘yicha tashabbuslarni amalga oshirish va "yo‘l xaritalari"ni tayyorlash bo‘yicha qo‘shma ishchi guruhlar tuzish to‘g‘risida qaror qabul qilindi.

 

O‘zbekiston Musulmonlari idorasi vakili masjidlarda O‘zbekiston fuqarolari bilan juma namozida ishtirok etdi. Jamoatchilik bilan ma’naviy-ma’rifiy tarbiya va diniy bag‘rikenglik masalalari yuzasidan suhbatlar o‘tkazildi. O‘zbekiston fuqarolarini qiziqtirgan savollarga tegishli javoblar berildi.

 

Mustaqillik bayrami munosabati bilan tashkil etilgan ishchi tashrifi doirasida Rostov shahrida mehnat qilayotgan fuqarolar uchun bayram tadbiri tashkil etildi. Tadbirda O‘zbekiston Musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin Eshonqulov tomonidan fuqarolarning ekstremistik tashkilotlar faoliyatiga kirib ketishining oldini olishga qaratilgan profilaktik suhbatlar o‘tkazildi.

 

O‘zbekiston delegatsiyasi Rossiya Ichki ishlar vazirligining Rostov viloyati boshqarmasi rahbariyati bilan ham uchrashuv o‘tkazdi va unda migratsiya siyosati, huquqbuzarliklarning oldini olish, viloyatda istiqomat qilayotgan mamlakatimiz fuqarolarining huquqiy holatini qonuniylashtirish masalalari muhokama qilindi. O‘zaro hamkorlikni kuchaytirish, xorijiy fuqarolarning xavfsiz va qonuniy yashashi uchun shart-sharoit yaratishga alohida e’tibor qaratildi. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati

 

Dunyo yangiliklari