Musulmon olamida Qur’oni karimdan keyingi ikkinchi muhim manba
Misrning "Al Diplomacy" axborot agentligi Imom al-Buxoriy merosiga bag‘ishlangan maqola e’lon qildi, deb xabar bermoqda "Dunyo" AA muxbiri.
Unda qayd etilishicha, Muhammad ibn Ismoil Buxoriy hayoti davomida 20 dan ortiq asarlar yaratgan. Ulardan "Al-Jomi’ as-Sahih", "Al-adab al-mufrad", "At-ta’rixal-kabir", "Barr ul-volidayn" va boshqalarni ko‘rsatish mumkin.
Nashrda Imom Buxoriy asarlari orasida "Al-Jomi’ as-Sahih" kitobi muhim ahamiyat kasb etishi ta’kidlangan. Ushbu asar islom olamida Qur’oni Karimdan keyingi ikkinchi manba sifatida e’tirof etiladi.
"Hadis ilmi sultoni Muhammad ibn Ismoil Buxoriy qalamiga mansub bu asar ko‘p nusxada musulmon xalqlari orasida tarqalgan, dunyoning turli tillariga tarjima qilingan va hozir ham tarjima qilinmoqda", – deyiladi maqolada.
Maqolada Islom olamida "as-Sahih", "Al-Jomi’ as-Sahih" va "Sahih al-Buxoriy" nomlari bilan mashhur bo‘lgan ushbu kitobning tarixi batafsil yoritilgan.
"Imom Buxoriyning ushbu asarni yozishga ustozining ishonchli hadislarni to‘plash zarurligi haqidagi maslahatlari turtki bo‘lgan", – deb yozgan muallif.
Imom Buxoriy ushbu shoh asarni 16 yilda yozib bitirgan. Bungacha hadislar sahihlik darajalariga ko‘ra, tasniflanmagani uchun bu ish inqilobiy xususiyatga ega bo‘lganligi ta’kidlanadi. Imom Buxoriy hadis roviylarining tarjimayi hollarini o‘rganar ekan, faqat sahihlikning qat’iy mezonlariga javob beradiganlarini tanlagan. U hadis ilmida mutlaqo yangi yo‘l ochdi, bu esa hadis ilmida "oltin asr"ni boshlab berdi.
"Imom Buxoriyning har bir asari musulmonlar uchun muhim manba bo‘lib, ma’rifiy-ma’naviy, tarixiy bilimlarni boyitishda juda muhim. Uning ilmiy merosi nafaqat islom tarixining bir qismi, balki jahon hamjamiyati ma’naviy rivojiga ham yo‘l ko‘rsatuvchi manbadir", – deyilgan maqola xulosasida.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Luqmoni Hakimning hikmatli so‘zlaridan
1. Allohga taqvo qilishni tijorat deb bil, shunda u senga molsiz foyda keltiradi.
2. O‘zingni senga muhtoj bo‘lmagan, lekin sen unga muhtoj bo‘lgan kishining o‘rniga qo‘y.
3. Xarsang toshlarni joyidan ko‘chirish, ongsiz odamga anglatishdan osonroqdir.
4. Jannatni talab qilishda oliy himmatli bo‘l.
5. Allohdan shunday umid qilki, u bilan Uning makridan omonda bo‘lma va Allohdan shunday qo‘rqki, u bilan Uning rahmatidan umidsiz bo‘lma.
6. Men hech qachon sukutdan afsuslanmadim. Agar gap kumush bo‘lsa, sukut — oltin.
7. Hikmat kambag‘allarni podsholarning majlislarida o‘tkazgan.
8. “Yo Robbim, meni mag‘firat qil” — deb ko‘p takrorla, zero Allohning bir soati borki, u vaqtda so‘rovchi rad etilmaydi.
9. Kim yolg‘on gapirsa, yuzining suvini (obro‘yi) ketadi, kimning xulqi yomon bo‘lsa, g‘am-tashvishi ko‘payadi.
10. Allohdan qo‘rq, lekin qalbing fojir bo‘laturib, odamlar seni hurmat qilishlari uchun o‘zingni ularga Allohdan qo‘rqadigan qilib ko‘rsatma.
11. Amal faqat yaqiniy ishonch (e’tiqod) bilangina mukammal bo‘ladi, kimning e’tiqodi zaif bo‘lsa, amali ham zaif bo‘ladi.
12. Yolg‘on gapirishdan ehtiyot bo‘l, zero u pishirilgan chumchuq go‘shti kabi ishtahalidir, lekin ko‘p o‘tmay egasini ichini yondiradi.
13. Majlisni ko‘zing bilan ko‘rib tanla, agar Alloh zikr qilinadigan majlis bo‘lsa, u yerda o‘tir. Agar olim bo‘lsang, ilming naf beradi, agar johil bo‘lsang, senga o‘rgatishadi, agar Alloh u majlisga rahmatini nozil qilsa, sen ham shu rahmatdan bahramand bo‘lasan.
14. Qarzdorlikdan ehtiyot bo‘l, chunki u kunduzi xorlik va tunda g‘amdir.
15. To‘qlik ustiga ovqat yemagin — chunki unday taomni yegandan ko‘ra itga tashlagan yaxshiroq.
16. Agar shayton senga shubha va gumon orqali kelsa, uni yaqiniy ishonch va nasihat bilan yeng, agar u tanballik va zerikish tomonidan kelsa, qabr va qiyomatni eslab yeng, agar u xohish va qo‘rquv tomonidan kelsa, unga dunyo tark etiladigan va qoldiriladigan narsadir, deb ayt.
17. Tilingdan chiqqan gaplarga ehtiyot bo‘l, sukut qilgan kishi omonda bo‘ladi, faqat foydasi bor gaplarni gapir.
18. Yuzingni niqoblashdan (ya’ni shubhali qiyofadan) saqlan — chunki, u kechasi odamlarni qo‘rqitadi, kunduzi esa xo‘rlik keltiradi.
19. Men tosh, temir va og‘ir yuklarni ko‘tardim, ammo yomon qo‘shnidan og‘irroq narsani ko‘rmadim.
Homidjon qori ISHMATBЕKOV