Cavol: Til va labni ishlatmasdan Qur’oni karimni o‘qib chiqsa, xatm qilgan hisoblanadimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Qur’oni karimni xatm qilgan bo‘lishi uchun harflarni til bilan talaffuz qilib, kamida o‘zi eshitadigan darajada o‘qigan bo‘lishi kerak. Chunki nutqqa tegishli hukmlarda eng kamida o‘zi eshitishi shartdir. Shunga ko‘ra biror shaxs sajda oyatini ichida, o‘zi eshitmaydigan darajada o‘qisa, tilovat sajdasini qilishi vojib bo‘lmaydi. “Sharhul viqoya” va uning sharhi “Umdatur rivoya” kitobida quyidagilar aytilgan:
“Maxfiylikning eng kami o‘ziga eshittirishdir. Sahih gap ham shu. Bu Abu Ja’far Hinduvoniy roziyallohu anhuning so‘zidir. Chunki tilning o‘zini ovoz chiqarmasdan qimirlatish bu kishining nazdida qiroat hisoblanmaydi”.
Gapira olmaydigan odamlar, agar tilini qimirlata olsa, shunday o‘qiydi. Buni ham qila olmasa, ko‘zning o‘zi bilan, qalbi bilan o‘qiydi. Faqihlarimiz soqov insonning namozi, takbir aytishi, qiroat qilishini bayon qila turib, ularning til bilan takbiri tahrima aytishi shart emas deyishgan. Shunga ko‘ra gapira olmaydigan kimsalar Qur’oni karimni ko‘zi bilan o‘qib, xatm qilaveradilar.
“Soqov kabi gapira olmaydigan odamning tilini qimirlatishi vojib emas. Qiroat qilishidagi hukm ham mana shu va bu gap sahihdir. Chunki u vojib bo‘lgan amalni qila olmaydi”. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
"Kelajak uchun" istiqbolli tashabbuslar forumi qizg‘in pallaga kirdi. O‘tgan qisqa davrda kelajakuchun.gov.uz platformasiga fuqarolardan 100 dan ortiq takliflar kelib tushdi.
Ular orasida tadbirkorlik, raqamli texnologiyalar, energetika, tibbiyot va ta’lim, ekologiya, suv xo‘jaligi, sud-huquq sohalari bo‘yicha qiziqarli g‘oyalar bor.
Misol uchun, qashqadaryolik fuqaro A.J. "aqlli" havo tozalovchi panel yaratish va uni havo sifati yomonlashgan shaharlarda o‘rnatish taklifini yuborgan.
Navoiylik yurtdoshimiz N.H. paxta va g‘alladan kam hosil beradigan yerlarda tez o‘suvchi yog‘ochbop daraxt plantatsiyalarini tashkil qilish loyihasini ilgari surgan. Uning fikricha, bu orqali daromadni 5 barobargacha oshirish, tomchilatib sug‘orish orqali suv sarfini 5 barobarga kamaytirish mumkin.
Bunday qiziqarli g‘oya va tashabbuslar ko‘p.
Eslatib o‘tamiz, forum O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2025 yil 14 iyuldagi "Islohotlarni amalga oshirishda istiqbolli tashabbuslarni yanada qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi Farmoniga muvofiq o‘tkazilmoqda.
Ya’ni, barcha jarayonlar ishonchli va tizimli tashkil etilgan. Xususan, One ID orqali ro‘yxatdan o‘tishning ahamiyati shundaki, tashabbus egasining mualliflik huquqi ta’minlanadi.
Forumda g‘olib deb topilgan loyihalar:
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga taqdimot qilinadi;
moliyalashtiriladi va tijoratlashtiriladi;
butun respublikada joriy qilinadi.
Tashabbus mualliflari:
o‘z salohiyatini yuzaga chiqarish imkoniyatiga ega bo‘ladi;
istiqbolli kadrlar ro‘yxatiga kiritiladi;
10 – 50 million so‘m miqdorida pul mukofotlari bilan taqdirlanadi.
Forumga tashabbuslar yo‘llash davom etmoqda. Hech bir fikr e’tibordan chetda qolmaydi. Forumda qatnashing. Batafsil kelajakuchun.gov.uz saytida tanishing.