Cavol: Til va labni ishlatmasdan Qur’oni karimni o‘qib chiqsa, xatm qilgan hisoblanadimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Qur’oni karimni xatm qilgan bo‘lishi uchun harflarni til bilan talaffuz qilib, kamida o‘zi eshitadigan darajada o‘qigan bo‘lishi kerak. Chunki nutqqa tegishli hukmlarda eng kamida o‘zi eshitishi shartdir. Shunga ko‘ra biror shaxs sajda oyatini ichida, o‘zi eshitmaydigan darajada o‘qisa, tilovat sajdasini qilishi vojib bo‘lmaydi. “Sharhul viqoya” va uning sharhi “Umdatur rivoya” kitobida quyidagilar aytilgan:
“Maxfiylikning eng kami o‘ziga eshittirishdir. Sahih gap ham shu. Bu Abu Ja’far Hinduvoniy roziyallohu anhuning so‘zidir. Chunki tilning o‘zini ovoz chiqarmasdan qimirlatish bu kishining nazdida qiroat hisoblanmaydi”.
Gapira olmaydigan odamlar, agar tilini qimirlata olsa, shunday o‘qiydi. Buni ham qila olmasa, ko‘zning o‘zi bilan, qalbi bilan o‘qiydi. Faqihlarimiz soqov insonning namozi, takbir aytishi, qiroat qilishini bayon qila turib, ularning til bilan takbiri tahrima aytishi shart emas deyishgan. Shunga ko‘ra gapira olmaydigan kimsalar Qur’oni karimni ko‘zi bilan o‘qib, xatm qilaveradilar.
“Soqov kabi gapira olmaydigan odamning tilini qimirlatishi vojib emas. Qiroat qilishidagi hukm ham mana shu va bu gap sahihdir. Chunki u vojib bo‘lgan amalni qila olmaydi”. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
Bugun, 19 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari juma namozini Toshkent shahri Yakkasaroy tumanidagi "Rakat" jome masjidida ado etdilar. Muftiy hazratlari juma namozidan oldin yig‘ilgan jamoatga masjid odoblari mavzusida mav’iza qilib berdilar.
Darhaqiqat, ma’ruzada aytib o‘tilganidek, masjidlar ehtirom yuzasidan “baytulloh” – Allohning uyi deyiladi. Zero, masjidning devorlari va ustunlari Alloh nomi bilan qurilgan. Ularda Alloh taologa ibodat qilinadi, U Zot ulug‘lanadi, maqtaladi. Unga ruku va sajdalar qilinadi. Zero, Qur’oni karimda bunday bayon qilingan: “Albatta, (barcha) masjidlar Allohnikidir. Bas, Allohdan boshqaga duo qilmang!” (Jin surasi, 18-oyat).
So‘nggi yillarda yurtimizda bir nechta yirik masjid va ziyoratgohlar obodonlashtirilmoqda. Birgina Samarqand viloyatida barpo etilayotgan Imom Buxoriy majmuasini olaylik. Ushbu majmuaning umumiy maydoni 44 gektar bo‘lib, o‘z ichiga mahobatli maqbara, o‘n ming kishiga mo‘ljallangan katta masjid hamda alloma tarixiga bag‘ishlangan zamonaviy muzey bunyod etildi.
Alhamdulillah, bugungi kunda respublikamiz bo‘yicha 2147 ta masjid faoliyat olib bormoqda. Bu ham bo‘lsa, jamiyatimizda diniy-ma’naviy hayotning yuksalib borayotganidan dalolat. Masjidlar obodligiga bo‘lgan bu e’tibor, shubhasiz, muqaddas dinimizga va uning qadriyatlariga bo‘lgan ehtiromning yorqin ko‘rinishidir. Zero, masjidlarni obod qilishning zamirida inson qadrini ulug‘lash, uning ruhiy-ma’naviy ehtiyojlarini ta’minlashdek ezgulik mujassam.
Masjid bino qilishning fazli haqida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Kim Alloh taolo uchun bir masjid qursa, Alloh uning uchun jannatda bir uy quradi” (Imom Muslim rivoyati).
Manfaatli suhbat yakunida bunday xayrli ishlarga kamarbasta bo‘layotgan mutasaddilar haqqiga xayrli duolar qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati