O`zbekiston musulmonlari idorasi

TAOMLANISH SIRLARI (3-qism)

11.02.2025 11948 22 min.

TAOMLANISH SIRLARIni

ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:

(3-qism)

ULAMOLAR AYTADILAR-KI...

Taomlanish – har bir mo‘min-musulmonni qiziqtiradigan muhim mavzulardan biri.
Ovqatlanish – nafaqat jismoniy jarayon, balki qadriyatlarimiz va e’tiqodlarimizni aks ettiruvchi ibodat hamdir.
Payg‘ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam tomonlaridan qanday ovqatlanishimiz kerakligi to‘g‘risida kerakli va yetarli tavsiyalar berilgan. Ushbu tamoyillarga amal qilgan holda, biz nafaqat dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilamiz, balki sog‘ligimiz va farovonligimiz haqida ham g‘amxo‘rlik qilamiz.

Ovqatlanishning asosiy tamoyillari:

Minnatdorchilik: ovqatlanishni boshlashdan oldin, Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam har doim Allohga minnatdorchilik so‘zlarini aytganlar. Shuni yodda tutishimiz kerakki, har bir taom – Yaratguvchimizning marhamatidir.
Moderatsiya: Islom ovqatlanishda me’yorni talab qiladi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallam: "Qorningizning uchdan bir qismini ovqat bilan, uchdan bir qismini suv bilan to‘ldiring va uchdan birini nafas olish uchun qoldiring!", deb marhamat qilganlar. Bu ortiqcha ovqatlanishdan qochish va salomatlikni saqlashga yordam beradi.
Tozalik: oziq-ovqat halol (ruxsat etilgan) va toza bo‘lishi kerak. Bu nafaqat din masalasi, balki tanamizga g‘amxo‘rlik qilishdir. Sog‘ligimizga zarar yetkazadigan hamda man etilgan narsalardan qochishimiz kerak.
Birgalikda ovqatlanish: Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallam birgalikda ovqatlanishni rag‘batlantirdilar. Chunki bu odamlar o‘rtasidagi aloqalarni mustahkamlaydi hamda do‘stlik va o‘zaro tushunish muhitini yaratadi.
Turli xillik: tanani barcha kerakli oziq moddalar bilan ta’minlash uchun turli xil ovqatlarni iste’mol qilish muhimdir.

Shariatimiz ko‘rsatmalariga rioya qilish – nafaqat diniy me’yorlarga rioya qilish, balki sog‘lom turmush tarziga ham yo‘ldir.
Keling, nima yeyayotganimizga diqqatli bo‘laylik va kundalik taomlanishimizda Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallamdan o‘rnak olishga harakat qilaylik!..
Taomlanish avvalo yashash va zikr uchun bo‘lishi lozim.
Taomlanish paytida sharoitga qarab, imkon qadar Qiblaga yuzlanib o‘tirishlik maqsadga muvofiqdir.
Agar ovqat ilm o‘rganmoq, unga amal qilmoq va xayrli ishlarni bajarmoq niyati ila yeyilsa, ibodat o‘rniga o‘tadi.
Taom yer ekan, Alloh taoloning: «Biz sizlarga rizq qilib bergan narsalarning eng pokiza bo‘lganlarini yenglar!» amriga uyg‘un xatti-harakat qilmoqlikka niyatlanmoqlik.
Taomning halol va pok bo‘lishi shart hisoblanadi.
Halol narsalarni yeyish.
Rizqni Yaratgandan deb bilish.
Uning taqsimotiga rozi bo‘lish.
Taom quvvati bilan Unga gunoh qilmaslik.
Dasturxon yozib ovqatlanish – mustahabdir.
Taomdan oldin qo‘l yuvish insonga fayz-baraka keltiradi va kishidan faqirlikni uzoq etadi.
Dasturxon atrofida jam bo‘lgan paytda taomilga ko‘ra duo qilinadi va nonlar ikki qo‘l bilan sindiriladi. Duo qilish, non sindirish – ajdodlarimizdan bizga meros bo‘lib kelgan eng ulug‘ qadriyatlarimizdandir.
“Bismillohir rahmonir rahim” demoqlik bilan taomlanishni boshlaymiz.
Ulug‘ ulamolarimiz: “Bismillohir rahmonir rahim”ni to‘liq aytmoqlik afzaldir, deganlar.
Dasturxonga qo‘yilgan non va ovqatlarni ayblamaslik yoki past sanamaslik ham chiroyli odoblardan biridir.
Nonni e’zozlash, uni hurmatini joyiga qo‘yish – fazilati ulug‘ va xislati beqiyos savobli amal.
Adab manbalarida nonni ehtirom qilgan kishi faqirlikdan uzoq bo‘lishi hamda nonning ushoqlarini ham isrof qilmaslikning xosiyatlari to‘g‘risida yetarlicha bayon qilingan.
Rasululloh sallallohu alayhi vasallamni ham nonga bo‘lgan muhabbatlari boshqacha edi. U Zot: “Ey, Parvardigorim! Bizni imon va nonning lazzati ila rohatlantir!” derdilar.
Xalqimiz nonni azaldan hurmat qiladi, rizq-nasibalar orasida afzal, aziz va muqaddas deb biladi. Ota-bobolardan o‘tib kelayotgan udum, an’anaga binoan, hatto non dasturxonga teskari qo‘yilmaydi, ustiga boshqa narsalarni qo‘yishdan qaytaradilar, nondan hatlab o‘tilmaydi, agar non qo‘ldan yerga tushib ketsa, darhol uni olib, uch marta o‘pib, peshonalariga suradilar. Non ushog‘i dasturxonga tushganda, ulug‘lar bizga barmoqni ho‘llab, ushoq ustiga bosib olib, og‘izga solishni o‘rgatishgan.
Dasturxon atrofiga o‘tirishdan oldin sof suv bilan tahoratda hiloli bilan yuvilgani kabi ikki qo‘l bo‘g‘imigacha qo‘shib yuvish – dinimizdagi sunnat amallardandir.
Odobimizda oltin, kumush idishlarda taom yeyish va ichimlik ichishdan qaytarilgan.
Taom suziladigan idish sopol yoki yog‘ochdan bo‘lmog‘i, zero bunday ovqatlanish ham lazzatli, ham salomatlikka juda foydali bo‘lib, insonni kibr va manmanlikdan uzoqlashtiradi.
Taom bilan birga dasturxonga sirka va ko‘kat keltirmoq, chunki sirka keltirilgan dasturxonda baraka ko‘p bo‘lib, faqirlikni ketkazadi.
Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Ey, Ali, taomni tuz bilan boshlab, tuz bilan tugating, zero tuz yetmish ikkita dardga davodir. Jumladan, junun (devonalik), juzom, baras (teri kasalligi), qorin va tish og‘rig‘i va boshqa dardlarga”, – deganlar. Shu bilan birga, tuz ochlik shiddatini pasaytirib, kam yeyishga ham sabab bo‘ladi.
Hanafiy mazhabi olimlari taomni tik turib yoki yo‘lda yurib iste’mol qilishni makruh hisoblaydilar. Bu tarzda taomlanish odob-axloq qoidalariga zid ekanligini aytadilar.
Kimki tik turib va yo yurib ovqat yeyishga odatlansa, unga muhtojlik va faqirlik eshigi ochib qo‘yiladi, umri xor-zorlikda o‘tadi, deb rivoyat kilingan.
O‘tirgan holda ichish va yeyish – mustahabdir.
Bir luqmaning 360 xizmatchisi bordir. Bu xizmatchilarning birinchisi – Mikoil alayxissalom bo‘lsalar, oxirgisi – o‘sha nonni pishirgan odamdir.
Bir burda non uchun Alloh taoloning 360 ta maxluqotlari farmonbardor bo‘lar ekan. Avval Alloh taoloning Rahmat konidan Mikoil alayhissalom suv olib chiqar, so‘ngra bulutlar, Quyosh va Oy, osmondagi boshqa farishtalar, yerda esa dexqonlar, oxiri nonvoylar xizmatda bo‘lar ekan.
Dasturxonga to‘kilgan non ushoqlarini odob va ehtirom bilan terib yemoq kerak.
Hadisi shariflarda kelishicha, dasturxondagi non va taom ushoqlarini terib yegan kishining rizqi keng bo‘lib, avvalo o‘zidan, farzand va nabiralaridan jahl va nodonlik ko‘tariladi.
Boshqa bir xabarda ushoqni tergan kishining ayshi farog‘ bo‘lib, farzandi salomat va aybsiz bo‘ladi, deb marhamat qilingan.
Taomni yoqtirmaslik ham – nodonlik alomati.
Ovqatlanishda tez va shitob bilan yeyish qalbni qotiradi va ko‘rlikka sabab bo‘lishi mumkin.
Taomlanish paytida so‘zlashish – mustahabdir.
Nonning betini va ichini yeb, qolgan joyini qoldirishlik odobdan bo‘lmay, u ne’matni past sanashlik bo‘ladi. Bu holat esa inson va uning oilasida rizqini tang bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
Halol taom va noz-ne’matlarni, chiroyli dasturxonni ma’siyat, gunoh narsaga aylantiradigan nojo‘ya va nopok narsalardan uzoq bo‘lishlik, zero unday dasturxonlar befayz, barakasiz bo‘lur. Bunday joylardan farishtalar uzoqlashurlar.
Nonni qoshiq, kosa, tovoq o‘rnida ishlatmaslik to‘g‘risida azaliy ibratli an’analarga egamiz.
Idishlarning eng yaxshisi – loy-sopoldan yasalganidir.
Idishlarning labi uchmagan, darz ketmagan yoki sinmaganiga e’tibor berish lozim.
Ayrim narsalar borki, ularni birga iste’mol qilish sog‘liqqa zarar va sunnatga xilofdir. Ular: baliq bilan sutni, sut bilan nordon narsani, sut bilan tuxumni, sut bilan go‘shtni, qovurilgan go‘sht bilan qaynatilgan go‘shtni, qotgan go‘sht bilan yangi go‘shtni qo‘shib yeyish mumkin emas.
Juda issiq va juda sovuq taomni tanovul qilish sunnatga xilofdir. Odamlar bilan ko‘rishadigan odam piyoz va sarimsoqni xomligicha yeyishi durust emas.
Sanaladigan taomlar tanovul qilmoqchi bo‘lsa, toq sonni tanlagan ma’qul. Misol uchun, taomdan somsa, chuchvara, manti, mevalardan olma, xurmo, anjir kabi.
Barmoqlarni yalashning ham o‘ziga yarasha tartibi bor. Avval o‘rta barmoq, keyin bosh barmoq, keyin ko‘rsatkich barmoq yalanadi.
Til bilan tishlar orasidan chiqarilgan taom qoldig‘ini yeyish makruh emas. Ammo tish kovlagich bilan chiqarilgan qoldiqni yeyish chiroyli emas.
Tishni ko‘p kovlamaslik kerak. Milkka salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Tishni kavlayotib, og‘izni barmoqlar bilan bekitib olish kerak.
Idishning og‘zidan va kosaning singan yeridan suv ichmagayki, anda chirklar jam bo‘ladi. Va ariqdan va hovuzdan boshini tuban qilib, og‘zi birlan suv ichmagayki, makruhdir. Va yana suv ichidan zarar qilg‘uvchi narsa ichiga ketishi ehtimoli bordir.
Siniq kosada ovqat yemang, suv ham ichmang!
Sharbat yoki sovuq suvning barchasini o‘zi ichmasdan, balki yonidagi kishilarga ham qoldirish kerak. Bu – sunnatdir.
Hanafiy mashoyixlaridan birlari aytadilar: “Oilada dasturxonga zarurdan ziyoda nonlarni qo‘yib tashlash isrof amallardan hisoblanadi. Taom solingan idishni to‘g‘rilash uchun idish ostiga non qo‘yish yoki nonlar ustiga idishlarni qo‘yish ham mumkin emas. Xususan, ovqatlangandan so‘ng barmoqlarni hamda ishlatilgan pichoq, qoshiq va idishlarni non bilan artish ham islom dinida makruh, ya’ni yomon amallardan sanalgan”.
Nonni e’zozlash, xor qilmaslik, nonga tahqir nazari bilan boqmaslik, nonning ustiga go‘sht, nonxurush va pishiriqlarni qo‘ymaslik, isrof etmaslik odobini dono ota-onalarimiz farzandlari ongiga singdirganlar.
Oisha raziyallohu anhodan rivoyat qilingan hadisi sharifda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Nonni e’zozlanglar!” deb marhamat qilganlar. Bu hadisi sharifga binoan, ulamolarimiz nonni qadrlab o‘pish, izzat-ikromini ijro etish lozim deb sanashgan.
Bizning kitoblarimizda nonning iste’moli, saqlanishi, dasturxon uzra turishi yuzasidan ko‘rsatmalar ko‘p. Aynan shunday ko‘rsatmalardan birida uning ustiga tuzdan boshqa narsalarni qo‘yishdan qaytarilgan. Ammo qora dona bo‘lmish sedanani non ustiga qo‘yilishining sababi, sedananing shifobaxsh xosiyatini bayon qiluvchi hadisi sharif borligidandir. Zero hadisi shariflarda “Qora dona sedana o‘limdan boshqa barcha dardlarga davodir” deyilgan. Nonga bunday ehtiromning boisi – u yer-osmon barakoti hamda insonlarning sevimli ozuqasidir. Uni iste’mol qilgan odam darrov to‘qlikni his etadi, nafsi orom oladi. “Non – jasadning ozuqasidir. Ozuqa – ruhning quvvatidir. Alloh taolo nonni rizqlarning sharofatlirog‘i qilib yaratdi”.
“Doim toza, pokiza ovqatlar yeng!”
“Asal yeb turing, chunki u – ming dardga davo”.
“Behi yeyish yurak xastaligini ketkazadi”.
“Sigir suti – shifo, yog‘i – davo”.
“Sigir sutini ko‘proq iste’mol qiling, chunki u turli dorivor giyohlarni terib yeydi”.
“Tishlaringiz orasini tozalashlik bilan ularni toza-ozoda tuting! Chunki bu – bir poklikdir. Poklik, ozodalik – imonga, imon esa o‘z egasini jannatga boshlab borur”. Shu boisdan tishlarni toza-ozoda tutishlik rizqning barakali, mo‘l-ko‘l bo‘lishiga sabab bo‘lur.
Mezbonni duo qilish – mustahabdir.
Adab kitoblarida nonlar qaysi shaklda pishirilgan bo‘lmasin, iste’mol qiluvchi undan o‘ziga maqbul joyi (o‘rtasi yoki atrofi)ni yeb, qolganini tashlashi mumkin emasligi ta’kidlanadi.
To‘y va ziyofatlarda dasturxonga tortilgan noz-ne’matlar ichida non mahsulotini yetarlidan ziyoda qilish isrof deyilgan. Aytish joizki, non ne’matini qaysi holatda bo‘lsa ham iste’mol qilish mumkinligi isrofning oldini oladi.
Inson olamiga qut-baraka bo‘lgan non ne’matining yana ham barakotli bo‘lishi uchun izzat-ikrom qilish – odam farzandi zimmasidagi burchdir. Zero uni izzat qilish mohiyatida mavjud rizqqa rozi bo‘lish ifodasi yotadi.
Hadisi shariflarida Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Nonni hurmat qilinglar! Chunki Alloh taolo uni osmon barakotidan nozil qildi, yer barakotidan chiqardi” deganlar. Bu hadisi sharif sharhlarida: “Nonni bosmaslik, tashlamaslik uning ikromidan hisoblanadi. Agar uni uloqtirsa, nopok joylarga tashlasa, ne’matlarni inkor qilib, o‘ziga jafo qilganlardan bo‘ladi. Rizqning kengligi – din uchun katta quvvatdir. Agar ne’matga jafo qilsa, katta ne’matlar nafratga aylanadi. Ne’mat ketgandan so‘ng qaytmaydi. Zero ular jafo bilan muhrlangandir”, deyilgan.
Boshqa fiqhiy kitoblarda ham nonga oyoq bosish, uni asbob qilib ishlatish, xamir va nondan har xil shakllarni yasash, non ustida o‘tirish, uni nopok joylarga tashlash, xususan, chiqindi hisobida uloqtirish mumkin emasligi to‘g‘risida aniq va batafsil ta’kidlanadi.
Alloh taolo insonlarni isrofning barcha ko‘rinishidan qaytarib, uning yomon oqibatlarini ham bayon qilib berdi. Ne’matga xiyonat qilish va noto‘g‘ri joylarga ishlatishni “gunoh” deb baholadi.
Aql-idroklari bilan boshqa ayollarga ham namuna bo‘la olgan, tarbiya va zakovati bilan, o‘z nasihati bilan oila, ro‘zg‘or odob-axloqini tarqata oladigan dono ayollar ro‘zg‘orlarini juda ustalik bilan, mohirona, tejamkorlik ila olib boradilar. Bunday ajoyib fazilat har bir oilaga yoqadi.
Aslida tejamli bo‘lish va isrofdan saqlanish – har bir ayolning kundalik vazifasidir.
Ishbilarmon uy bekasi kundalik hayotda sabzavot-mevalarning aynib, chirishiga yo‘l qo‘ymaydi, oziq-ovqatlarni iste’molga yaroqsiz bo‘lib qolishdan saqlaydi, ovqatlarni pazandalik mahorati bilan mazali, totli qilib tayyorlaydi, oila dasturxonidan ortgan nonlarni tashlab yubormasdan, ulardan pishiriq va taomlar tayyorlab, iste’mol qilish chorasini ko‘radi.
Agar nazar solsangiz, oila va ro‘zg‘or yuritishda har bir xonadonning dinimiz hamda milliy udumlarimizga mos bo‘lgan o‘z nizom va tizimi bo‘ladi. Bu tartiblarning bajarilishi asosan oiladagi kattalar tomonidan nazorat qilib turiladi. Xususan, bu tartib-qoidalar uy-joyni ozoda va pokiza saqlash, anjomlar, libos va kiyimlarni asrab-avaylash, isrof qilishdan saqlanishga ham taalluqlidir. Ro‘zg‘orga kelgan oziq-ovqat, xom ashyo, meva-sabzavot, shirinlik va non mahsulotlarini to‘g‘ri saqlay bilish ham – oila bekasining zimmasida. Sifati tez o‘zgaruvchi oziq-ovqatlar ichida non mahsuloti ham suvi qochib, qattiq nonga aylanishi tez-tez uchrab turadigan voqealardan. Uy bekasi avvalo bunga yo‘l qo‘ymasligi, kundalik iste’molga yetadigan non olinishini nazorat qilishi, agar ortib qoladigan bo‘lsa, uni qotirib qo‘yishi zarur.
Ba’zi oilalarda o‘ynab yurgan bolalarning qo‘llariga ham non berishadi. U bolalarcha ish tutadi, yosh bolaligiga borib, nonni u yer-bu yerga qo‘yadi yoki ushog‘ini to‘kadi. Natijada kattalar “yoshlarni non qadrini bilmaslikda” ayblaydilar. Shunda savol tug‘iladi: “Ota-onasi bolaga nonning qadr-qimmatini, uni hurmat qilish kerakligini yoshligida tushuntirganmikan?”, “Bola nonning ushog‘ini ham isrof qilmaslik kerakligini bilarmikan?”, “Non qadrini anglamagan, isrofning zararlarini his qilmagan odam o‘z farzandiga bu borada qanday nasihat qilishi mumkin?”
Gohida “Non isrofi noshukrlikdan kelib chiqayotgan emasmikan?” degan savol tug‘iladi. Sababi – shukronalik doimo insonni itoatga, mehnatsevarlikka, bor ne’matni qadrlashga undaydi.
Yerdagi non ushoqlarini terib yeyishlik – berilgan ne’matga shukronaning ifodasi bo‘ladi. Hadisi shariflarda: “Kimki dasturxondan to‘kilgan non ushog‘ini terib yesa, hayoti farovon bo‘ladi va farzand, nabiralari hech ham tanglik ko‘rmaydi” deya marhamat qilingan.
Kitoblarimizda “isrof” – (garchi infoq moddiy xarajatda mashhurroq bo‘lsa-da), u “inson qiladigan har bir amal va har bir so‘zida haddan oshishdir” deyilgan.
Alloh taolo bergan ulug‘ ne’matlarni uzrsiz, sababsiz isrof qilganlar – Alloh taoloning buyrug‘i va Payg‘ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning sunnatlarini bajarmagan kishilar hisoblanadi.
“Isrof” so‘zi asli arabcha bo‘lib, lug‘atda “hisobsiz tarzda ishlatish”, “me’yordan oshib ketish”, “haddidan oshish”, “chegaradan chiqish” kabi ma’nolarni bildiradi.
Istilohda esa moddiy va ma’naviy ma’noda ishlatilsa-da, ko‘proq moddiy sarf xarajatlarda o‘z ifodasini topadi.
Har qanday ishda chegaradan chiqish – isrofdir.
Inson qiladigan har bir amal va har bir so‘zida haddan oshish – isrofdir.
Isrofga yo‘l qo‘ygan odam Alloh belgilab bergan chegaradan chiqib, U Zotning ne’matlarini o‘rniga sarflamagan yoki hojatdan tashqari ishlatgan bo‘ladi. Tilimizda ushbu so‘z “nest-nobud qilish”, “uvol qilish”, “ne’matni qadrlamaslik” kabi ma’nolarni anglatadi.
Har bir narsa zaruratdan tashqari yoki noto‘g‘ri maqsadga ishlatilsa, buning natijasi parokandalikka olib borishi – isbot talab qilmaydigan haqiqatdir. Shuning uchun ham Qur’oni karim oyatlarida alohida e’tibor qaratilib, Alloh taolo bergan ne’matlarni isrof qilmaslik lozimligi to‘g‘risida ko‘p aytib o‘tilgan.
Isrof – pul, mol va Alloh tomonidan bizga berilgan ne’matlarni nojo‘ya sarflashdir.
Ulamolarning aytishlaricha, ISROF:
- faqirlikka yetaklaydi,
- jannatdan uzoqlashtirib,
- do‘zaxga yaqinlashtiradi,
- Alloh taoloning g‘azabiga sabab bo‘ladi.
Yoshlari kattalar darrov o‘tgan kunlarni eslashadi va isrofli to‘y to‘g‘risida “to‘qlikka sho‘xlik” degan xalq maqolini beixtiyor tilga olishadi.
Ulamolar yangi kelgan har bir mehmon uchun non ne’matining “issiq non” bahonasida ushatilishini ham isrofdan deb baholaydilar.
To‘ylarda xursandchilik sifatida pul sochish, ularning oyoq ostilarida qolishi – noo‘rindir. Zero pul birligi davlat ramzi bo‘lishi bilan birga, milliy qadriyat hamdir.
Islom dinida mol-dunyo (tilla, kumush, pul birliklari)ni oyoqosti qilishlik, chiqindi joylarga tashlashlik, pulga tuflashlik, aqli noqislarga berishlik kabi nojo‘ya amallardan qaytarilgan.
“Fayzul Qadir” kitobida hukamolar “Non o‘piladi, bosilmaydi!” degan masalani ta’kidlab keltirganlar.
Darhaqiqat, har bir zamon dahosi, donosi, olimi, fozili, hoziqu hakimi yoki faqiru fuqarosi, kim bo‘lishidan qat’i nazar, nonni e’zoz etishga undaydi va bunga avvalo o‘zi amal qilishga intiladi. Hech bir zamon ahli qiyinchilik, qimmatchilik, qahatchilik, qurg‘oqchilik kabi inson uchun og‘ir va zararli bo‘lgan kun kelishini xohlamaydi. Balki kundalik hayotida doimo rizq-nasibasi keng, umri uzoq, hayoti farovon bo‘lishini istab Yaratganga iltijo qiladi.
Qanoatning ikkinchi sharti – ne’matlarni rejali xarjlash. Hayotda tadbirli kimsalar birovlarga xushomad qilmaydi, yolg‘on gapirmaydi, hirs va tama balosiga duchor bo‘lmaydi.
Ro‘zadorning oldida taomlanish hurmatsizlik va beodoblik hisoblanadi.
Ro‘zador ham taomlanayotganlar huzurlarida bo‘lmagani ma’qul.
Ro‘za tutmayotgan kishi Ramazon oylarida odamlarning oldilarida taomlanmagani hurmat-ehtirom hisoblanadi.
Iftor paytida sharoitga qarab, azondan so‘ng avval og‘izni ochib, yengilroq taomlanib, shom namozi ado etilishi afzalroqdir.
Bemor huzuriga kelgan kishi, agar biror uzuri bo‘lmasa, bemor taklif etgan taomdan iste’mol qilgani ma’qul bo‘ladi.
“Non ham non, uvog‘i ham non” – xalqona hikmat. Uning mazmunida gunoh, zoye, isrof xavfi bor. Qayerdaki, kimdaki bu xususga andisha bo‘lmasa, bir jazosi bor. Bu o‘git shu sababdin ko‘p takror bo‘lgan.
Taomdan so‘ng berilgan ne’matlarga shukrona keltirish, hamd-sano aytib, taom tayyorlagan va taqdim etganlarga duo qilish – dinimizning asosiy ta’limotlaridan biridir.
Ovqat hazm bo‘lmaguncha yotmaslik. Chunki hazmdan oldin yotishlik qalbni qoraytiradi.
Shuning uchun taomdan keyin loaqal 4 rakaat namoz o‘qish lozim, yoki 100 marta «Subhonalloh!» demoqlik va yo 1 juz Qur’on o‘qimoq darkor.
“Xayr va ehsonda isrof bo‘lmaganidek, isrofda ham hech qanday xayr yo‘qdir” (Imom A’zam rahmatullohi alayh).

(3 – qism tugadi. Davomi bor...).

Ibrohimjon domla Inomov

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati

Yangiliklar

Prezident Shavkat Mirziyoyev: “2026 yil barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi”

26.12.2025 4559 20 min.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 26 dekabr kuni Oliy Majlis va O‘zbekiston xalqiga Murojaatnomani taqdim etdi.

– So‘nggi to‘qqiz yilda biz sizlar bilan, el-yurtimiz bilan birgalikda katta taraqqiyot yo‘lini bosib o‘tdik. Iqtisodiyotimiz yangidan shakllandi, bozor munosabatlari, ijtimoiy himoyani kengaytirdik, qonun ustuvorligini mustahkamladik. Eng muhimi, islohotlarimiz samarasini har bir mahalla, har bir xonadon va har bir inson kundalik hayotida his qilmoqda, – dedi davlatimiz rahbari so‘zining avvalida.

Qanchalik og‘ir bo‘lmasin, boshlangan demokratik islohotlar qat’iy davom ettirilgani, xalqimizning qo‘llab-quvvatlashi va yoshlarimizning g‘ayrat-shijoati, hamjihatlik asosi bo‘lgan mahallaning hayotimizdagi o‘rni va ta’siri kuchaytirilgani, odamlarning ongi va dunyoqarashi o‘zgarib, el-yurtimiz yanada jipslashgani, tadbirkor, dehqon va fermerlarning tashabbuskorligi va mardona mehnati, o‘zaro manfaatli hamkorlikka asoslangan do‘stona tashqi siyosat hisobiga 2025 yilda barcha sohalarda ulkan yutuqlarga erishildi.

Bu yil tariximizda birinchi marta yalpi ichki mahsulotimiz 145 milliard dollardan oshdi. Joriy yil eksportimiz 23 foizga oshib, 33,4 milliard dollarga yetkazilishi ta’kidlandi. Eng muhimi, oltin-valyuta zaxiralarimiz ilk bor 60 milliard dollardan oshdi.

Iqtisodiyotimizga jalb qilingan xorijiy investitsiyalar hajmi 43,1 milliard dollarga yetdi. Jami investitsiyalarning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 31,9 foizni tashkil etmoqda. Yetakchi xalqaro reyting agentliklari mamlakatimizning suveren reytingini “BB-”dan “BB” pog‘onasiga ko‘tardi.

Energetika sohasida tub burilish yasalgani hisobiga elektr ishlab chiqarish hajmi 85 milliard kilovatt-soatga yetkazildi.

Bu yil 188 ta mahalladagi 715 ming aholi yashaydigan xonadonlarga birinchi marta toza ichimlik suvi kirib bordi, yana 2 million 300 mingga yaqin aholining suv ta’minoti yaxshilandi.

Joriy yilda 5 million aholi daromadli bo‘lib, ishsizlik darajasi 5,5 foizdan 4,9 foizga tushdi. Qariyb 1,5 million ehtiyojmand aholi kambag‘allikdan chiqdi, ilk bor 1 ming 435 ta mahalla “kambag‘allikdan xoli” hududga aylandi.

Kambag‘al oilalarga mansub 168 ming nafar bola davlat bog‘chalariga imtiyozli asosda qabul qilindi. Bu yildan boshlab 208 ta bog‘chada birinchi marta inklyuziv ta’lim tizimi joriy etildi.

Yurtimizda kambag‘allik darajasi yil boshidagi 8,9 foizdan 5,8 foizga tushdi.

– Bu ishlarni boshlaganimizda aholining uchdan bir qismi kambag‘allik chegarasida yashardi. Kredit, subsidiya, kompensatsiya kabi 100 dan ziyod xizmatlar orqali ijtimoiy himoyaning mutlaqo yangi tizimini yo‘lga qo‘yganimiz va bularni mahalladagi “yettilik”ning o‘ziga berganimiz natijasida 8,5 milliondan ziyod odam kambag‘allikdan chiqdi, ishsizlik 2 karra qisqardi.

Natijada uch yil oldin kambag‘allikni 2026 yil yakuni bilan 2 karra qisqartirish bo‘yicha olgan marramizni shu yilning o‘zida uddaladik, – dedi Prezidentimiz.

Iste’dodli o‘g‘il-qizlarimiz ta’lim, ilm-fan, madaniyat, san’at, sport va boshqa sohalarda erishayotgan katta yutuqlari bilan ham Yangi O‘zbekistonimiz ravnaqiga munosib hissa qo‘shayotgani ta’kidlandi.

Keyingi paytda yurtimiz global masalalar muhokama qilinadigan xalqaro muloqot maydoniga aylanib bormoqda.

Xususan, bu yil Parlamentlararo Ittifoqning 150-yubiley Assambleyasi, YUNЕSKO Bosh konferensiyasining sessiyasi, “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sammiti va xalqaro Iqlim forumiga mezbonlik qilindi.

Shuningdek, O‘zbekiston, Tojikiston va Qirg‘iziston yetakchilarining mart oyida Xo‘jandda bo‘lib o‘tgan uchrashuvida birinchi marta uch mamlakat davlat chegaralarining tutash nuqtasi to‘g‘risida tarixiy shartnoma imzolandi hamda “Abadiy do‘stlik to‘g‘risidagi deklaratsiya” qabul qilindi.

Mintaqamiz davlat rahbarlarining yaqinda Toshkentdagi Maslahat uchrashuvi chog‘ida integratsiya jarayonlarini yangi sifat bosqichiga ko‘tarish uchun Markaziy Osiyo hamjamiyati strategik formatini tashkil qilish g‘oyasi ilgari surildi. Ozarbayjonni Markaziy Osiyo formatiga to‘la huquqli a’zo sifatida qabul qilish to‘g‘risidagi qaror tarixiy ahamiyatga ega bo‘ldi.

Prezidentimiz ta’kidlaganidek, ushbu qadam Markaziy Osiyo va Janubiy Kavkaz o‘rtasida strategik bog‘liqlik hamda barqarorlikni kuchaytirishi shubhasiz.

Oktyabr oyida Bryusselda O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolandi. Noyabr oyida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyo va AQSH sammiti ko‘p tomonlama va uzoq muddatli sheriklikni sifat jihatidan mutlaqo yangi bosqichga olib chiqishga xizmat qildi. O‘tgan haftada Tokioda Markaziy Osiyo va Yaponiya yetakchilarining uchrashuvida ta’lim, tibbiyot, raqamli texnologiyalar, infratuzilma va sanoat sohalari bo‘yicha muhim kelishuvlarga erishildi.

Shu haftaning boshida esa Sankt-Peterburgda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi rahbarlari bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuv ham hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini belgilab berdi.

– Bularning barchasi xalqaro aloqalarimizni mazmun jihatidan yangi bosqichga olib chiqmoqda. Biz dunyodagi uzoq-yaqin mamlakatlar bilan Sharq va G‘arb, Shimol va Janub bilan hamkorlik ko‘priklarini qurishda davom etamiz, – dedi Prezidentimiz.

Mahalla va yaxshi qo‘shnichilik o‘zaro uyg‘un qadriyatlardir. Ular jamiyatda ijtimoiy kapitalni yanada boyitishga beqiyos hissa qo‘shadi.

Mamlakatimizda o‘tkazilgan ijtimoiy so‘rovlarda ishtirok etganlarning 90 foizi o‘zini mahalla jamoasining bir qismi deb hisoblashi ham shundan dalolat beradi. Mahallaga shu asosda Vatan taqdiriga daxldorlik tuyg‘usining yuqoriligi ushbu institut, avvalo, ijtimoiy birdamlik manbai ekanini ko‘rsatadi.

– Tarix davomida qanday og‘ir sinovlarga duch kelmaylik, biz avvalo birdamlikdan kuch oldik. Mashaqqatli kunlarda odamlarimiz, mahalla ahli yelkadosh bo‘lib qiyinchiliklarni yenggan. Oila – oilaga, qo‘shni – qo‘shniga ko‘mak berib yashagan. Biz mana shunday o‘ta noyob qadriyatimizga doimo sodiq qolishimiz, yosh avlodimizni ayni shu ruhda tarbiyalashimiz kerak.

Bugungi kunda jamiyatimizda turli xil fikr va qarashlar bo‘lishi tabiiy. Bu – demokratiyaning birlamchi talabi.

Ammo millati, tili va dinidan qat’i nazar, 38 millionli el-yurtimizni birlashtiradigan ulug‘ bir g‘oya bor. U ham bo‘lsa, Vatan manfaati, xalqimiz manfaatidir.

Mana shunday buyuk maqsadga erishishda mahalla tizimining o‘rni va ta’siri beqiyos. Chunki mahalla tinch va ahil bo‘lsa, jamiyatimiz tinch va hamjihat bo‘ladi. Mahalla rivojlansa, butun mamlakatimiz yuksaladi, – dedi Prezidentimiz.

Shularning barchasini hisobga olib, Prezidentimiz 2026 yilni yurtimizda “Mahallani rivojlantirish va jamiyatni yuksaltirish yili”, deb e’lon qilishni taklif qildi.

Bu tashabbusni yig‘ilganlar qizg‘in qo‘llab-quvvatladi.

Yangi yil dasturida yurtimizdagi 9 mingdan ziyod mahallani, avvalo, mehr-oqibat, hamjihatlik, adolat va tarbiya maskaniga aylantirish kabi dolzarb masalalar o‘z ifodasini topadi.

– Biz Yangi O‘zbekistonni barpo etishda hal qiluvchi bosqichga qadam qo‘ymoqdamiz. Bu yo‘ldagi ishlarimiz har bir soha va tarmoqda chuqur transformatsiyani talab qiladi.

Maqsadimiz aniq: yaqin yillarda daromadi o‘rtadan yuqori mamlakatlar qatoriga kirish.

Farg‘ona vodiysidan Orolbo‘yigacha, Zarafshon vohasidan Qashqadaryo va Surxondaryogacha, Toshkentdan tortib, Jizzax va Sirdaryogacha – yurtimizning qaysi hududida yashamasin, har bir fuqaromiz bugundan boshlab islohotlar natijasini kundalik hayotida yanada ko‘proq his qilishi kerak.

Shuning uchun kirib kelayotgan 2026 yil davlat boshqaruvi, sud-huquq tizimi, iqtisodiyot tarmoqlari, ta’lim, ilm-fan, tibbiyot, madaniyat, sport, ekologiya tizimini – barcha-barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi, – dedi Prezidentimiz.

Davlatimiz rahbari 2026 yilda amalga oshiriladigan eng muhim ustuvor yo‘nalishlarga alohida to‘xtalib o‘tdi.

Birinchi ustuvor yo‘nalish mahalla infratuzilmasini yanada yaxshilash, ularga Yangi O‘zbekiston qiyofasini olib kirishdan iborat.

Mahalla infratuzilmasini tubdan yaxshilash orqali mamlakatimizni har tomonlama rivojlantirish, uning qiyofasini yanada go‘zal va obod qilish ishlari davom ettiriladi.

Kelgusi yildan mahallani rivojlantirish bo‘yicha kompleks yondashuv joriy etiladi. Urbanizatsiya va shaharlarni barqaror rivojlantirish bo‘yicha yangi islohotlar boshlanadi.

Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat davom ettirilib, 2026 yilda asosiy soliq stavkalari o‘zgarishsiz qoldiriladi, tadbirkorlik infratuzilmasi loyihalariga 10 trillion so‘mdan ziyod mablag‘ ajratiladi. Kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish uchun 140 trillion so‘m resurs beriladi. Shundan 43 trillion so‘mi xotin-qizlar va yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltiriladi.

Ikkinchi ustuvor yo‘nalish – iqtisodiyotni texnologik va innovatsion o‘sish modeliga o‘tkazish.

Bundan buyon har bir dollar investitsiya, eng avvalo, ilg‘or texnologiyalar transferi, tashqarida bozori aniq, yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarishga, energiya, suv, yer va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishda samaradorlikni oshirishga, mahalliy ishchilarni yangi texnologiyalar bilan ishlashga o‘qitish va mehnat unumdorligini oshirishga xizmat qilishi kerakligi ta’kidlandi.

Yangi texnologik bosqichga o‘tish va qo‘shilgan qiymat zanjirini kengaytirish bo‘yicha sanoatni rivojlantirish dasturi boshlanadi. 2026 yilda 52 milliard dollarlik 782 ta yangi sanoat va infratuzilma loyihasiga start beriladi. Kelgusi yilning o‘zida 14 milliard dollarlik 228 ta yangi yirik quvvatlar ishga tushiriladi.

Kelgusi yilda iqtisodiyotda 6,6 foiz o‘sishni ta’minlab, yalpi ichki mahsulotni 167 milliard dollarga yetkazish prognoz qilinmoqda.

Innovatsiya asosida yuqori texnologik mahsulot ishlab chiqarayotgan korxonalar rag‘batlantiriladi. Korxona mutaxassislarining ilmiy-tadqiqot va konstruktorlik ishlanmalaridan olgan daromadi soliqdan ozod qilinadi.

Kelgusi yilda Toshkent shahri, Buxoro, Farg‘ona va Toshkent viloyatida 4 ta data-markaz, 2 ta super kompyuter va 15 ta oliygohda sun’iy intellekt laboratoriyasi faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Bu tibbiyot, transport, qishloq xo‘jaligi, geologiya, bank-moliya, jamoat xavfsizligi kabi muhim sohalarda 100 dan ortiq sun’iy intellekt loyihalarini amalga oshirishga xizmat qiladi.

– Bugun sizlarga yana bir muhim yangilikni aytmoqchiman. Mustaqil O‘zbekiston tarixida ilk bor kosmik sohada sun’iy yo‘ldosh va mamlakatimiz fuqarosi bo‘lgan birinchi o‘zbek kosmonavtini fazoga uchirish bo‘yicha ishlarni boshladik, – dedi Prezidentimiz.

Davlatimiz rahbari uchinchi ustuvor yo‘nalish – ichki bozorda talabni rag‘batlantirish masalasiga to‘xtaldi.

To‘qqiz yilda qulay biznes muhiti yaratilib, tovar va xizmatlar hajmi va turi ko‘paytirilgani, kam daromadli oilalar uchun yiliga kamida 1 milliard dollar arzon kredit berilayotgani, inflyatsiya darajasi “bir xonali” raqamga tushirilgani natijasida aholining xarid qobiliyati 2 karra o‘sdi.

Aholi ehtiyojidan kelib chiqib, iqtisodiyotda eng katta talab yaratadigan uy-joy ipotekasiga 2026 yilda 23 trillion so‘m resurs ajratiladi. Uy-joy sotib olishda boshlang‘ich to‘lov va foiz to‘lovlarining bir qismini qoplash uchun 2 trillion 700 milliard so‘m subsidiya beriladi. Shuningdek, bitta kvartira uchun ajratiladigan imtiyozli ipoteka kreditining miqdori 15 foizga oshiriladi.

Xizmatlarga bo‘lgan talabni rag‘batlantirish uchun 2026 yilda sohaga 85 trillion so‘m kredit, 9 trillion so‘m subsidiya ajratiladi. Xususan, ta’lim xizmatlari uchun budjetdan 7 trillion so‘m beriladi.

Keyingi besh yilda xorijiy turistlar sonini 2 karra oshirish, turizm xizmatlari hajmini esa 20 milliard dollarga yetkazish bo‘yicha katta marra olinmoqda. Shu maqsadda turizm infratuzilmasini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratiladi.

Turistlar oqimi tobora oshayotgani aviatsiya va temir yo‘lda yo‘lovchi tashish quvvatini 2 barobar ko‘paytirishni taqozo etmoqda. Shu bois, 2026 yilda aviaparkdagi havo kemalarining soni 120 taga yetkaziladi.

Ichki temir yo‘llarni rivojlantirish bo‘yicha besh yillik dastur qabul qilinadi. Shaharlarni tezyurar poyezdlar qatnovi bilan bog‘lash uchun 2026 yildan yana 500 kilometr temir yo‘l qurilishi boshlanadi. Avtomobil yo‘llarining sifatini yaxshilash, tranzit salohiyatini yanada oshirish maqsadida besh yillik dastur amalga oshiriladi.

Kasblarni rivojlantirish va yangi mehnat bozori arxitekturasini yaratish kelgusi yil uchun dasturning to‘rtinchi ustuvor yo‘nalishidir.

Hozirgi vaqtda yangi texnologiyalar, raqamlashtirish va sun’iy intellekt ta’sirida dunyoda ish o‘rinlarining soni, shakli va mazmuni keskin o‘zgarmoqda. Yaqin besh yilda mavjud kasblarning 30 foizi to‘liq avtomatlashtiriladi, 50 foizi bo‘yicha esa yangi malakalar talab qilinadi.

– Endilikda mamlakatimiz mehnat bozori mutlaqo yangi arxitektura asosida – kasb, malaka, texnologiya va ta’limni birlashtiradigan yagona mexanizm sifatida ishlashi zarur, – dedi Prezidentimiz.

2026 yildan boshlab har yili kamida 100 tadan texnikum to‘liq ta’mirlanib, texnologik va talab yuqori bo‘lgan kasblarga mos holda jihozlab boriladi. Germaniya, Shveysariya, Buyuk Britaniya, Xitoy, Koreya kabi davlatlarning ilg‘or ta’lim dasturlari joriy qilingan texnikumlar soni 100 taga yetkaziladi.

2026 yilda 7 ta viloyatda, 2027 yilda esa qolgan hududlarda Ilg‘or kasbiy mahorat texnikumi va “Kasblar shaharchasi” faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.

Tibbiyot tizimida ham kasbiy ta’limni rivojlantirish uchun Angliyaning “Pirson” kompaniyasi bilan har bir hududdagi bittadan texnikumda xalqaro standart asosida hamshiralar tayyorlash boshlandi. Endi ana shu texnikumlarga Germaniya, Shveysariya, AQSH, Yaponiya kabi davlatlarning ta’lim dasturlari ham joriy etiladi.

Shu asosda xalqaro talablarga javob beradigan, xorijiy tillarni biladigan hamshiralar tarkibi shakllantiriladi.

Beshinchi ustuvor yo‘nalish – ekologik muvozanatni ta’minlash, “yashil” energetika va suv resurslaridan oqilona foydalanish.

Yirik korxonalarga filtr, tozalash inshooti va havoga chiqariladigan zararli moddalar tashlanmalarini monitoring qilish stansiyasi o‘rnatish uchun 100 million dollarlik kredit liniyasi ochiladi.

Shaharlardagi tirbandliklar nafaqat odamlar hayotini qiyinlashtirmoqda, balki ekologiyaga ham jiddiy zarar yetkazayotgani qayd etildi. Shu bois, dunyo tajribasidan kelib chiqib, avtomobillar chiqarayotgan zararli moddalar darajasiga qarab ekologik stikerlar berish tizimi joriy etiladi.

Katta miqdorda zararli moddalar chiqaradigan avtomashinalarning poytaxt va viloyat markazlari hamda shaharlarga kirishi cheklanadi. Bunday transport vositalarini yangisiga almashtirish yoki ularga filtr o‘rnatish uchun davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash choralari ko‘riladi.

Eski mashinasini almashtiraman deganlarga avtokredit foizining bir qismi qoplab beriladi. Filtr o‘rnatib, zararni kamaytirishga tayyor bo‘lgan haydovchilar uchun xarajatlarining bir qismi bo‘yicha subsidiya ajratiladi.

Poytaxtimiz va yirik shaharlarda jamoat transportini rivojlantirish ustuvor vazifa bo‘ladi.

Ekologik avtomobillarni ko‘paytirish bo‘yicha besh yillik dastur amalga oshiriladi. Bunda mahalliy elektromobillarga 12 foizli, xorijiy elektromobillarga esa 16 foizli avtokreditlar ajratiladi.

Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarini tashkil qilish uchun tadbirkorlarga 10 foizli imtiyozli kreditlar beriladi, yerlarni auksiondan 2 karra arzon narxda sotib olish imkoniyati yaratiladi.

Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarida avtomobillarni zaryadlashda 1 kilovatt-soat elektr energiyasi narxining 300 so‘mdan oshgan qismi davlat budjetidan qoplab beriladi. Elektromobilda taksi xizmati ko‘rsatadigan fuqarolarga ham bir qator imtiyozlar beriladi.

Chang-to‘zonlarning oldini olish uchun Surxondaryoda 10 ming gektarda “yashil makon” va Sirdaryoda 84 kilometrli “yashil devor” barpo etiladi. Qoraqalpog‘iston, Xorazm, Buxoro va Navoiyda jami 250 ming gektar, jumladan, Orolning qurigan tubida 115 ming gektar yerda daraxt va butalar ekiladi. Har bir hududda botanika va dendrologiya bog‘lari hamda 20 tadan soya-salqin sayr ko‘chalari barpo qilinadi.

Umuman, ekologiya sohasiga 2026 yilda 1 trillion 900 milliard so‘m yo‘naltiriladi.

Suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy qilish tadbirlariga 2026 yilda jami 3 trillion 300 milliard so‘m yo‘naltiriladi.

Shuningdek, 1 ming 300 kilometr yirik magistral kanallar beton bilan qoplanadi. Bu qo‘shimcha ravishda yiliga 500 million kub metr suvni iqtisod qilish imkonini beradi. Bundan tashqari, joylardagi ochiq drenaj va kollektorlarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha alohida dastur qabul qilinadi. Kanallarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha ham katta loyihalar boshlanadi.

160 million dollarlik katta dastur doirasida Toshkent shahrida 150 kilometr yopiq drenaj tizimi barpo etiladi, 197 kilometr kanal va kollektorlar ta’mirlanadi, 63 kilometr yangi kanallar barpo qilinib, shaharda salqin mikroiqlim yaratiladi.

Oltinchi ustuvor yo‘nalish – zamonaviy davlat boshqaruvi va adolatli sud-huquq tizimi borasidagi islohotlar davom ettiriladi.

Avvalo, 2026 yildan boshlab Elektron hukumat platformasi tubdan yangilanadi.

Endi barcha davlat idoralarining 1 mingdan ziyod davlat xizmatlari, 5 mingdan ortiq funksiya va vazifalari, 240 ta ma’lumot bazasi va axborot tizimi, 100 mingdan ziyod davlat xizmatchisining mahalla, tuman, viloyat, respublika darajasidagi vakolatlari Yagona raqamli platformaga integratsiya qilinadi.

– Eng muhimi, davlat xizmatlarini ko‘rsatishda inson omilisiz, korrupsiya va ortiqcha byurokratiyadan xoli ekotizim yaratamiz. Davlat xizmatlarini proaktiv va jamlanma shaklda ko‘rsatish tizimini rivojlantiramiz, – dedi davlatimiz rahbari.

Bundan buyon davlat xaridlarida tovar, ish va xizmatlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olish mumkin bo‘lgan holatlar faqat qonun bilan belgilanadi.

Konstitutsiyaviy islohotlar doirasida viloyat hokimlari va mahalliy kengashlar raislari lavozimlari bir-biridan ajratilgan edi. Endi bu tizim 2026 yildan 208 ta tuman va shaharda ham yo‘lga qo‘yiladi.

Davlatimiz rahbari islohotlar samaradorligini ta’minlashda fuqarolik jamiyati institutlarining roli muhim ekanini ta’kidladi. Shu bois, ularni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat kelgusida ham izchil davom ettiriladi. Xususan, fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bo‘yicha besh yillik strategiya ishlab chiqiladi.

– Takror aytaman, yurtimizdagi keng ko‘lamli yangilanishlar davrida ochiqlik siyosatidan hech qachon ortga qaytmaymiz. So‘z va matbuot erkinligini ta’minlash ustuvor vazifamiz bo‘lib qoladi, – dedi Prezidentimiz.

Sud-huquq tizimini xalqqa yaqinlashtirishga qaratilgan ishlar izchil davom ettiriladi.

Odil sudlovni amalga oshirishda jamoatchilik ishtiroki va roli oshirib borilishi ta’kidlandi. Endi jinoyat protsessiga ingliz huquqidagi davlatlarda ijobiy natija bergan “Xalq vakillari hay’ati” instituti bosqichma-bosqich joriy etiladi.

Narkojinoyatlarga qarshi kurashish umummilliy harakatga aylantirilib, jamiyatda bu illatga murosasiz muhit yaratiladi.

Ayollar va bolalarga nisbatan zo‘ravonlikning oldini olishda barcha davlat idoralari va keng jamoatchilikni safarbar qilgan holda bunday salbiy holatlarga barham berish bo‘yicha samarali ishlaydigan tizim yaratish topshirildi.

– Korrupsiya – davlat taraqqiyotiga to‘siq bo‘ladigan, adolat va qonun ustuvorligini izdan chiqaradigan, jamiyatda ishonch muhitini zaiflashtiradigan eng jiddiy tahdid. Korrupsiyaga yo‘l qo‘yish esa islohotlarimizga xiyonatdir!

Bu illatga qarshi kurashish bo‘yicha 2026 yilda “favqulodda holat” e’lon qilamiz, – dedi davlatimiz rahbari.

Barcha idoralarda komplayens va korrupsiyaga qarshi ichki nazoratga mas’ul o‘rinbosar lavozimi joriy etiladi. Hisob palatasining vakili faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Davlatning har bir so‘m mablag‘i, resursi bo‘yicha shaxsiy javobgarlik kuchaytiriladi.

Jahonda murakkab geosiyosiy va iqtisodiy muammolar tobora avj olib bormoqda. Bunday murakkab vaziyatda barcha davlatlar bilan teng huquqli va konstruktiv munosabatlarni yanada mustahkamlash, mutanosib ochiq tashqi siyosat olib borishga qaratilgan faoliyat davom ettiriladi. Nufuzli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, iqtisodiy institutlar bilan yaqin hamkorlik yangi bosqichga olib chiqiladi.

– Erishilgan ulkan natijalar, yangi ustuvor vazifalar “O‘zbekiston – 2030” strategiyasini qayta ko‘rib chiqishni taqozo etmoqda.

Yurtimizning kelgusi besh yillik taraqqiyotiga daxldor bo‘lgan ushbu hujjat keng jamoatchilik muhokamasidan o‘tkazilib, aholining fikr-mulohazalari asosida takomillashtiriladi, – dedi Prezidentimiz.

Kelgusi yilda ijtimoiy-madaniy hayotimizdagi muhim sanalar keng nishonlanishi ta’kidlandi. Jumladan, Vatanimiz mustaqilligining shonli 35 yilligi katta bayram sifatida o‘tkaziladi. Sohibqiron Amir Temur, Mir Alisher Navoiy bobolarimizning qutlug‘ tavallud ayyomlariga tayyorgarlikni hozirdan boshlash kerakligi qayd etildi.

– Bugun tarixning o‘zi, hayotning o‘zi zimmamizga buyuk bir mas’uliyatni yuklamoqda. Jonajon Vatanimiz bugun yangicha siyosiy-huquqiy, ijtimoiy, ma’naviy munosabatlar asosida yashab, mehnat qilayotgan, mustaqil fikrlaydigan, ozod va erkin insonlar diyoriga aylanmoqda.

Bir bo‘lsak, yagona xalq, yagona millat bo‘lib harakat qilsak, ko‘zlagan ulkan maqsadlarimizga albatta yetamiz! Men bu yo‘lda mard va olijanob xalqimizga ishonaman! O‘zbekistonning beqiyos kuchi va imkoniyatlariga, aziz yoshlarimizning azmu shijoatiga ishonaman! – dedi Prezidentimiz Murojaatnoma yakunida.

https://president.uz/uz/lists/view/8833

O'zbekiston yangiliklari

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati