"Laa ilaha illalloh" deb aytishning fazli
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ مَنْ أَسْعَدُ النَّاسِ بِشَفَاعَتِكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؟ قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ: لَقَدْ ظَنَنْتُ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ أَلَّا يَسْأَلُنِي عَنْ هَذَا الْحَدِيثِ أَحَدٌ أَوَّلُ مِنْكَ لِمَا رَأَيْتُ مِنْ حِرْصِكَ عَلَى الْحَدِيثِ: أَسْعَدُ النَّاسِ بِشَفَاعَتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ خَالِصًا مِنْ قَلْبِهِ أَوْ نَفْسِهِ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. «Yo Allohning Rasuli, odamlar ichida qiyomat kuni shafoatingiz bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi kim?» dedim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Yo Abu Hurayra, aniqki, shu gapni sendan oldin hech kim so‘ramasligini bilar edim, chunki hadisga o‘ta harisligingni ko‘rganman. Odamlar ichida qiyomat kuni shafoatim bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi «Laa ilaha illalloh»ni qalbidan [yoki vujudidan] ixlos bilan aytgan kishidir», dedilar (Imom Buxoriy rivoyat qilgan).
Sharh: Sahobalar ichida eng ko‘p hadis rivoyat qilgan zot Abu Hurayra roziyallohu anhudir. Bunga asosiy sabablardan biri u kishini hadisga bo‘lgan kuchli ishtiyoqlari, imkon qadar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan ajralmasdan doim birga bo‘lishlaridir.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning og‘izlaridan chiqqan hadislarni jon qulog‘i bilan tinglar va yodlab olar edilar. Ko‘pincha savollar ham berar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhu ana shunday savollaridan birida: "Ey Allohning Rasuli, odamlar ichida qiyomat kuni shafoatingiz bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi kim?" ya’ni, qiyomat kuni sizning shafoatingizdan eng ko‘p nasibador bo‘ladigan kim, deb so‘ragan ekanlar.
Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Yo Abu Hurayra, aniqki, shu gapni sendan oldin hech kim so‘ramasligini bilar edim, chunki hadisga o‘ta harisligingni ko‘rganman" debdilar. Bu esa Abu Hurayra roziyallohu anhu uchun buyuk shahodatdir. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning falon savolni Abu Hurayradan boshqa odam bermasa kerak, deb yurishlariga sazovor bo‘lish katta gap.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘z gaplarini davom etdirib: «Odamlar ichida qiyomat kuni shafoatim bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi "Laa ilaha illalloh»ni qalbidan [yoki vujudidan] ixlos bilan aytgan kishidir", dedilar.
Bu yerda ham ixlosga alohida e’tibor berilmoqda. Ixlos Allohni ko‘rib turgandek ibodat qilish.
Demak, kalimai tavhidni Allohni ko‘rib turgandek his bilan, chin qalbdan aytish qiyomat kuni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning shafoatlaridan eng ko‘p bahramand bo‘lishga olib kelar ekan.
Avvalo, chin qalbdan ixlos bilan aytish shartligiyu ixlos bilan aytish amalsiz bo‘lmasligini unutmasligimiz lozim.
Ikkinchidan, «Laa ilaaha illalloh» deyishdan maqsad, faqat shu iborani aytishdangina iborat emas, Ahli sunna va jamoa qabul qilganidek, kalimai tavhidni aytib, uning taqozosi bo‘yicha ish tutishdir.
Ushbu hadisdan olinadigan foydalar:
1. Qiyomat, shafoat kabi narsalar haqida savol berish mumkinligi.
2. Qiyomatda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning shafoatlari ummatlarining ixlos va qilgan amallariga qarab bo‘lishi.
3. «Laa ilaaha illalloh»ning fazli ulug‘ligi.
4. Abu Hurayra roziyallohu anhuning ahli fazl egalaridan ekanliklari.
5. Birovning fazli haqida o‘ziga xabar berish mumkinligi.
6. Hadisga haris bo‘lish – nihoyatda qiziqishning yaxshiligi.
7. Ixlos bilan ish tutish zarurligi.
"Hadis va Hayot" kitobi asosida.
Buni shukr deb bo‘ladimi?
Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!
Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!
Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!
Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!
Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!
Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!
Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].
Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].
Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun rozi bo‘lur...»[4].
Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.
Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: “Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].
Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 152-oyat.
[2] Niso surasi, 147-oyat.
[3] Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4] Zumar surasi, 7-oyat.
[5] Ibn Hibbon rivoyati.
[6] Imom Buxoriy rivoyati.
[7] Imom Tabaroniy rivoyati.