Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ مَنْ أَسْعَدُ النَّاسِ بِشَفَاعَتِكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؟ قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ: لَقَدْ ظَنَنْتُ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ أَلَّا يَسْأَلُنِي عَنْ هَذَا الْحَدِيثِ أَحَدٌ أَوَّلُ مِنْكَ لِمَا رَأَيْتُ مِنْ حِرْصِكَ عَلَى الْحَدِيثِ: أَسْعَدُ النَّاسِ بِشَفَاعَتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ خَالِصًا مِنْ قَلْبِهِ أَوْ نَفْسِهِ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. «Yo Allohning Rasuli, odamlar ichida qiyomat kuni shafoatingiz bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi kim?» dedim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Yo Abu Hurayra, aniqki, shu gapni sendan oldin hech kim so‘ramasligini bilar edim, chunki hadisga o‘ta harisligingni ko‘rganman. Odamlar ichida qiyomat kuni shafoatim bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi «Laa ilaha illalloh»ni qalbidan [yoki vujudidan] ixlos bilan aytgan kishidir», dedilar (Imom Buxoriy rivoyat qilgan).
Sharh: Sahobalar ichida eng ko‘p hadis rivoyat qilgan zot Abu Hurayra roziyallohu anhudir. Bunga asosiy sabablardan biri u kishini hadisga bo‘lgan kuchli ishtiyoqlari, imkon qadar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan ajralmasdan doim birga bo‘lishlaridir.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning og‘izlaridan chiqqan hadislarni jon qulog‘i bilan tinglar va yodlab olar edilar. Ko‘pincha savollar ham berar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhu ana shunday savollaridan birida: "Ey Allohning Rasuli, odamlar ichida qiyomat kuni shafoatingiz bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi kim?" ya’ni, qiyomat kuni sizning shafoatingizdan eng ko‘p nasibador bo‘ladigan kim, deb so‘ragan ekanlar.
Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Yo Abu Hurayra, aniqki, shu gapni sendan oldin hech kim so‘ramasligini bilar edim, chunki hadisga o‘ta harisligingni ko‘rganman" debdilar. Bu esa Abu Hurayra roziyallohu anhu uchun buyuk shahodatdir. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning falon savolni Abu Hurayradan boshqa odam bermasa kerak, deb yurishlariga sazovor bo‘lish katta gap.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘z gaplarini davom etdirib: «Odamlar ichida qiyomat kuni shafoatim bilan eng saodatmand bo‘ladigan kishi "Laa ilaha illalloh»ni qalbidan [yoki vujudidan] ixlos bilan aytgan kishidir", dedilar.
Bu yerda ham ixlosga alohida e’tibor berilmoqda. Ixlos Allohni ko‘rib turgandek ibodat qilish.
Demak, kalimai tavhidni Allohni ko‘rib turgandek his bilan, chin qalbdan aytish qiyomat kuni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning shafoatlaridan eng ko‘p bahramand bo‘lishga olib kelar ekan.
Avvalo, chin qalbdan ixlos bilan aytish shartligiyu ixlos bilan aytish amalsiz bo‘lmasligini unutmasligimiz lozim.
Ikkinchidan, «Laa ilaaha illalloh» deyishdan maqsad, faqat shu iborani aytishdangina iborat emas, Ahli sunna va jamoa qabul qilganidek, kalimai tavhidni aytib, uning taqozosi bo‘yicha ish tutishdir.
Ushbu hadisdan olinadigan foydalar:
1. Qiyomat, shafoat kabi narsalar haqida savol berish mumkinligi.
2. Qiyomatda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning shafoatlari ummatlarining ixlos va qilgan amallariga qarab bo‘lishi.
3. «Laa ilaaha illalloh»ning fazli ulug‘ligi.
4. Abu Hurayra roziyallohu anhuning ahli fazl egalaridan ekanliklari.
5. Birovning fazli haqida o‘ziga xabar berish mumkinligi.
6. Hadisga haris bo‘lish – nihoyatda qiziqishning yaxshiligi.
7. Ixlos bilan ish tutish zarurligi.
"Hadis va Hayot" kitobi asosida.
Sabrsizlik musulmonlar orasida turli ixtiloflar, urush-janjallar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Alloh Taolo sabr qiluvchilar bilan bo‘ladi. Ularni turli yomonliklardan asraydi. Sabr qilmay, chidamsiz bo‘lganlar esa, ixtilof girdobiga duchor bo‘ladilar.
Oyati karimaning oxirida Alloh taolo: “Va sabr qiling. Albatta, Alloh sabr qiluvchilar bilandir”, deb marhamat qilgan.
Shuningdek, Alloh taolo “Rum” surasi 31-32 oyatlarda mo‘min-musulmonlarga quyidagi xitobni qiladi: “...Va mushriklardan bo‘lmang. Dinlarida tafriqaga tushgan, guruh-guruh bo‘lib olib, har bir jamoa o‘z oldidagi narsadan shod bo‘lganlardan bo‘lmang”.
Demak, dinda tafriqaga tushish mushriklarning ishi bo‘lib tanilgan ekan. Guruh-guruh bo‘lib olib, ixtilof chiqarish, talashib-tortishish ham mushriklarning ishi ekan. Har bir jamoa o‘z oldidagi narsadan shod bo‘lib, boshqalarni past sanashi ham mushriklarning ishi ekan.
Alloh taolo “An’om” surasi 109-oyatda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga xitob qilib: “Dinlarini tafriqa qilib, o‘zlari guruhbozlik qilganlar bilan hech bir aloqang yo‘q. Albatta, ularning ishi Allohning O‘ziga havola. So‘ngra qilgan ishlarining xabarini berur”, degan.
Ushbu oyati karimada Alloh taolo tafriqa va guruhbozlikka olib boradigan nizo hamda ixtiloflarni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning yo‘llaridan boshqa, ul hidoyat yo‘liga teskari yo‘l hisoblamoqda. Alloh taolo bu oyatda tafriqa va guruhbozlik Payg‘ambarimizning ummatlariga munosib emasligini qattiq ta’kidlamoqda.
Alloh taolo “Oli Imron” surasida siz bilan biz musulmonlarga xitob qilib: “O‘zlariga ochiq bayonotlar kelganidan keyin bo‘linib, tafriqaga tushganlarga o‘xshash bo‘lmanglar! Ana o‘shalarga ulug‘ azob bordir”, degan.
Tafriqaga tushib bir-birimiz ila tortishish nizolar urchib, fayzu baraka ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi.
Yangiqo‘rg‘on tumani "Sayid bobo Termiziy" jome masjidi
imom-xatibi Abduvali Mahmudxonov
@SOFTALIMOTLAR