Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Yolg‘onning inson salomatligiga ta’siri

06.03.2025   3891   4 min.
Yolg‘onning inson salomatligiga ta’siri

Bismillahir Rohmanir Rohiym

AQSHdagi eng nufuzli oliygohlaridan biri Notr-Dam universiteti fiziologlari tomonidan 18 yoshdan 71 yoshgacha bo‘lganlar ishtirokida tadqiqot o‘tkazildi.

Ko‘ngilli ishtirokchilarning yarmiga 10 hafta davomida yolg‘on gapirmaslik “vazifasi” topshirildi, qolgan yarmiga esa yolg‘on gapirish yoki haqiqatni aytish haqida hech qanday ko‘rsatma berilmadi.

Tajribadan 10 hafta o‘tgach, “yolg‘on gapirishdan qochgan” birinchi guruh ikkinchisiga qaraganda jismoniy salomatlik ko‘rsatkichlari yuqori bo‘lgan. Shuningdek, faqat haqiqatni aytgan ishtirokchilar bu vaqt ichida yaqinlari bilan munosabatlari sezilarli darajada yaxshilangan va o‘zlarini baxtli his qilishgan.

Xususan, Stanford universiteti professori Daniel Langleben o‘tkazgan tadqiqotlarida, yolg‘on gapirish inson miyasining fikrlash, fikrni jamlash, xotira, hatto shaxsiy rivojlanishga salbiy ta’sir qilishi aniqlangan.


YURAK XURUJI – INSULT

Muntazam ravishdagi yolg‘on insonning asab tizimiga og‘ir ta’sir qiladi. Bunday holatning sodir bo‘lishi natijasida yurak-qon tomir tizimi zarar ko‘radi. Natijada, yurak xuruji va insult ehtimoli sezilarli darajada oshadi.

 

UYQUSIZLIK

Yolg‘on natijasida inson “katta energiya” sarflaydi. Natijada uyqusizlik kelib chiqadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, yolg‘on gapiradigan odamlar uyqu muammolaridan ko‘p shikoyat qiladilar.

 

IMMUNITЕT TIZIMINING ZAIFLASHISHI

Inson yolg‘on gapirishi tufayli qancha ko‘p asabiylashsa, organizm shuncha ko‘p stress reaksiya bildiradi. Stress gormonlarining muntazam ishlab chiqarilishi tanani zaiflashtiradi, bu esa odamni viruslar va infeksiyalarga moyil qiladi. Tadqiqotlarda ushbu haqiqat tasdiqlangan: yolg‘on gapirishni odat qilgan odamlarda bosh og‘rig‘i, shamollash va oshqozon muammolari ko‘proq uchraydi.

 

OSHQOZON MUAMMOLARI

Yolg‘on so‘zlash – kortizolni oshiradi.

Kortizol ichki organlarni stress holatiga olib keladi. Bu esa qorin og‘rig‘i, diareya, ko‘ngil aynishi va oshqozon kasalliklarini keltirib chiqaradi. Natijada ovqat hazm qilish funksiyasi buziladi, kislotalik oshib ketadi va ichakdagi foydali bakteriyalar yo‘qoladi.

 

YOLG‘ONCHINING FARISHTASI BO‘LMAYDI

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Qachonki bir banda yolg‘on gapirsa, farishta u gapning sassiqligi uchun u bandadan bir mil masofaga uzoqlashadi”, dedilar.

Tasavvur qiling, kishini muhofaza qilib turadigan, undan hech ajralmaydigan farishtalar yolg‘onchidan uzoqlashar ekanlar. Bu juda qo‘rqinchli holat. Boshqacha qilib aytganda, yolg‘onchining farishtasi bo‘lmaydi.

 

ENG KATTA VA OG‘IR GUNOH

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarga gunohi kabiralarning eng kattasi haqida xabar beraymi?” dedilar. Sahobalar: “Ha, yo Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot alayhissalom: “Allohga shirk keltirish, ota-onaga oq bo‘lish”, dedilar va yonboshlagan hollaridan o‘tirib oldilarda: “Yolg‘on guvohlik berish yoki yolg‘on gapirish”, deb qayta-qayta takrorladilar.

 

ROSTGO‘YLIK – JANNATGA YETAKLAYDI

Boshqa hadisda Nabiy alayhissalom: “O‘zingizga rostgo‘ylikni lozim tuting, chunki rostgo‘ylik yaxshilikka olib boradi. Yaxshilik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirib, rostgo‘ylikka amal qiladi, hatto Alloh huzurida “siddiq” deb yozib qo‘yiladi. Yolg‘ondan saqlaning, chunki yolg‘on gunohga boshlaydi. Gunoh do‘zaxga yetaklaydi. Kishi yolg‘on gapirib, unga rioya qilishda bardavom bo‘ladi, hatto Alloh huzurida “kazzob” deb yozib qo‘yiladi” deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).


XULOSA

Shunday ekan, yolg‘on so‘zlashni tark qilishga harakat qiling. Eng avvalo gunohdan tiyilgan, qolaversa, sog‘lig‘ingizni saqlagan bo‘lasiz.

 

Davron NURMUHAMMAD

Boshqa maqolalar

Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

12.06.2025   4923   4 min.
Institutni tamomlagan farzandga otaning nasihati

Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar, Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin!

Qalbim sururi, ko‘zim quvonchi bo‘lgan aziz farzandim! Siz dunyoga kelganingizda mendanda baxtli inson yo‘q edi. Ilk bor mustaqil qadam bosganingiz, “dadajon” deb, erkalanganingiz, telefon qilib “dada uyga qachon kelasiz?” deganingiz kechagidek yodimda.
Ko‘z ochib yumguncha bir zumda ulg‘aydingiz... Maktabda tengqurlaringiz orasida tarbiyangiz bilan ajralib turardingiz.


Yoshligingizdan orzu qilgan Toshkent Islom institutining talabasi bo‘lish baxtiga erishsin deya kechalari onangizning yig‘lab qilgan duolari, “Allohim farzandimga manfaatli ilm bergin” deb qilgan iltijolarim ijobat bo‘lganini eshitganimda ko‘z yoshlarimni tiyolmagandim. Yuzlab qorako‘zlar ichidan talaba bo‘lish baxti sizga nasib bo‘lgani uchun Robbimga hamdlar aytdim.


Mana oradan 4 yil o‘tdi. Bugun bu fayzli va muborak dargohni tark etmoqdasiz.
Ey Farzandim! Bugun fursatdan foydalanib, Sizga kichik bir nasihatni qilmoqchiman. Unga umringizning oxirgi lahzalarigacha amal qilishingizga Alloh tavfiq berishini so‘rab qolaman.


Aziz dilbandim! Siz endigina 4 bahorni ko‘rgan bolakay edingiz. Jajji qo‘llaringizdan tutib sizni bog‘chaga olib ketardim. Shunda do‘kondagi mashina o‘yinchog‘ini ko‘rib qolib, olib bering deb rosa xarxasha qilgandingiz. Olib berishni juda istardimku, ammo afsuski oldimda shu kichkinagina o‘vinchoqni olib berishga ham pulim yo‘q edi....Jonimni so‘rashsa sizga berishga tayyorman bolam... o‘zimdan afzal inson bo‘lishingiz uchun bor imkoniyatimni ishga solib harakat qilaman. Ba’zan duoda o‘zimni unutsamda, sizni aslo unutmayman.

Oradan yillar o‘tib, Rasulimiz alayhissalomning sunnatlariga muvofiq nikoh to‘yingizni o‘tkazdik. Shu kuni sizni muborak etgani so‘zga chiqqanimda sizga mendan arazlab, hatto gaplashmay qo‘yishingizga sababchi o‘sha kichkina mashinani topshirganimda juda uyalib, yuzlaringiz qizarib ketgandi...
Jonim bolam, niyatim sizni uyaltirish emas... Sizga faqat yaxshiliklarni tilayman. Sizga butun umringiz va oxiratingiz uchun kerak bo‘ladigan muhim bir saboqni amaliy tarzda yetkazgim keldi, xolos...

Unutmangki, kunlar o‘tib Allohning huzuriga qaytarilasiz. Bir kun aniq Robbimizning oldida turamiz. Alloh taolo har birimizning qilgan amalimizni birma-bir hisob-kitob qiladi. Shunday kunda ummati Muhammad bo‘lgan siz dilbandim amallaringizning juda oz va kichkinaligi bilan butun xaloyiqning oldida uyalib qolmang! Buning uchun har bir amalingizni xolis Alloh taolo uchun qiling! Hech kimni g‘iybat qilmang, boshqalarga hasad qilmang!

Unutmangki, siz Alloh taoloning dinini yetkazishdagi omonatdorsiz. Ulug‘ zotlarga ilm beshigi bo‘lgan ma’hadning vakilisiz. Siz ularga so‘zsiz munosib bo‘lishingiz kerak. Zero, xalqimiz muborak Islom dinimizni – imom timsolida ko‘radi.

Bizni zalolatdan hidoyatga, zulmatdan yorug‘likka, jaholatdan ma’rifatga, baxtsizlikdan saodatga olib chiqqan, bu yo‘lda mollarini ham, jonlarini ham ayamagan, hamisha faqat biz bevafo ummatning g‘amida bo‘lgan sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nimaga buyurgan bo‘lsalar shuni mahkam tuting, nimadan qaytargan bo‘lsalar undan tiyiling. Hadislarini yodlashga haris bo‘ling, hayotlari, sifatlari, xulqlari va yo‘llarini ko‘proq o‘rganing va ularga amal qiling.

Aslo erishgan yutug‘ingiz bilan cheklanib qolmang. Kimdir yoki nimadir uchun ilm olmang. Eng muhimi – ilm ibodat ekanini unutmang!

Qur’onni qo‘lingizdan qo‘ymang. Qur’onga muhabbatli bo‘ling!

Jigarporam, musofirchilik, ota-onadan uzoqda yurish, ularga bo‘lgan mehrni ham uzoqlashtirmasin. Unutmangki, biz sizni yaxshi ko‘ramiz, siz bizning hamisha qalbimizda, duolarimizdasiz. 

Sizni ko‘rishimiz bolaligingizni, baxtli onlaringizni, quvonch bilan yugurib quchog‘imizga o‘zingizni otishingizni yodimizga soladi.
Siz kelmay qo‘ysangiz bizning yuraklar siqilib, sog‘inchdan va xavotirdan jam bo‘lmaydi. 

Sizdan yagona iltimosimiz shuki, duolaringizda doimo eslab, Alloh taolodan bizga rahm-shafqat so‘rang. Qaniydi, Jannatda barcha ota-onalar qatorida turganimizda ismlarimiz bilan chaqirilib, “farzandingiz Qur’on yodlab, qilgan solih amallari uchun sizga mukofot – izzat toji kiydiriladi” deganini eshitsak edi... Bu bizning eng buyuk orzuimiz.
Alloh taolo barchamizni jannatda birga qilsin! Izzat tojini kiyadigan zotlardan qilsin! Omiyn.

Davron NURMUHAMMAD