Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Iyun, 2025   |   13 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:37
Shom
19:58
Xufton
21:36
Bismillah
09 Iyun, 2025, 13 Zulhijja, 1446

Yolg‘onning inson salomatligiga ta’siri

06.03.2025   3817   4 min.
Yolg‘onning inson salomatligiga ta’siri

Bismillahir Rohmanir Rohiym

AQSHdagi eng nufuzli oliygohlaridan biri Notr-Dam universiteti fiziologlari tomonidan 18 yoshdan 71 yoshgacha bo‘lganlar ishtirokida tadqiqot o‘tkazildi.

Ko‘ngilli ishtirokchilarning yarmiga 10 hafta davomida yolg‘on gapirmaslik “vazifasi” topshirildi, qolgan yarmiga esa yolg‘on gapirish yoki haqiqatni aytish haqida hech qanday ko‘rsatma berilmadi.

Tajribadan 10 hafta o‘tgach, “yolg‘on gapirishdan qochgan” birinchi guruh ikkinchisiga qaraganda jismoniy salomatlik ko‘rsatkichlari yuqori bo‘lgan. Shuningdek, faqat haqiqatni aytgan ishtirokchilar bu vaqt ichida yaqinlari bilan munosabatlari sezilarli darajada yaxshilangan va o‘zlarini baxtli his qilishgan.

Xususan, Stanford universiteti professori Daniel Langleben o‘tkazgan tadqiqotlarida, yolg‘on gapirish inson miyasining fikrlash, fikrni jamlash, xotira, hatto shaxsiy rivojlanishga salbiy ta’sir qilishi aniqlangan.


YURAK XURUJI – INSULT

Muntazam ravishdagi yolg‘on insonning asab tizimiga og‘ir ta’sir qiladi. Bunday holatning sodir bo‘lishi natijasida yurak-qon tomir tizimi zarar ko‘radi. Natijada, yurak xuruji va insult ehtimoli sezilarli darajada oshadi.

 

UYQUSIZLIK

Yolg‘on natijasida inson “katta energiya” sarflaydi. Natijada uyqusizlik kelib chiqadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, yolg‘on gapiradigan odamlar uyqu muammolaridan ko‘p shikoyat qiladilar.

 

IMMUNITЕT TIZIMINING ZAIFLASHISHI

Inson yolg‘on gapirishi tufayli qancha ko‘p asabiylashsa, organizm shuncha ko‘p stress reaksiya bildiradi. Stress gormonlarining muntazam ishlab chiqarilishi tanani zaiflashtiradi, bu esa odamni viruslar va infeksiyalarga moyil qiladi. Tadqiqotlarda ushbu haqiqat tasdiqlangan: yolg‘on gapirishni odat qilgan odamlarda bosh og‘rig‘i, shamollash va oshqozon muammolari ko‘proq uchraydi.

 

OSHQOZON MUAMMOLARI

Yolg‘on so‘zlash – kortizolni oshiradi.

Kortizol ichki organlarni stress holatiga olib keladi. Bu esa qorin og‘rig‘i, diareya, ko‘ngil aynishi va oshqozon kasalliklarini keltirib chiqaradi. Natijada ovqat hazm qilish funksiyasi buziladi, kislotalik oshib ketadi va ichakdagi foydali bakteriyalar yo‘qoladi.

 

YOLG‘ONCHINING FARISHTASI BO‘LMAYDI

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Qachonki bir banda yolg‘on gapirsa, farishta u gapning sassiqligi uchun u bandadan bir mil masofaga uzoqlashadi”, dedilar.

Tasavvur qiling, kishini muhofaza qilib turadigan, undan hech ajralmaydigan farishtalar yolg‘onchidan uzoqlashar ekanlar. Bu juda qo‘rqinchli holat. Boshqacha qilib aytganda, yolg‘onchining farishtasi bo‘lmaydi.

 

ENG KATTA VA OG‘IR GUNOH

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarga gunohi kabiralarning eng kattasi haqida xabar beraymi?” dedilar. Sahobalar: “Ha, yo Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot alayhissalom: “Allohga shirk keltirish, ota-onaga oq bo‘lish”, dedilar va yonboshlagan hollaridan o‘tirib oldilarda: “Yolg‘on guvohlik berish yoki yolg‘on gapirish”, deb qayta-qayta takrorladilar.

 

ROSTGO‘YLIK – JANNATGA YETAKLAYDI

Boshqa hadisda Nabiy alayhissalom: “O‘zingizga rostgo‘ylikni lozim tuting, chunki rostgo‘ylik yaxshilikka olib boradi. Yaxshilik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirib, rostgo‘ylikka amal qiladi, hatto Alloh huzurida “siddiq” deb yozib qo‘yiladi. Yolg‘ondan saqlaning, chunki yolg‘on gunohga boshlaydi. Gunoh do‘zaxga yetaklaydi. Kishi yolg‘on gapirib, unga rioya qilishda bardavom bo‘ladi, hatto Alloh huzurida “kazzob” deb yozib qo‘yiladi” deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).


XULOSA

Shunday ekan, yolg‘on so‘zlashni tark qilishga harakat qiling. Eng avvalo gunohdan tiyilgan, qolaversa, sog‘lig‘ingizni saqlagan bo‘lasiz.

 

Davron NURMUHAMMAD

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   10886   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari