Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ominaning homilasi oddiy homila emas edi. Bu homila xayr-baraka homilasi edi. Alloh taolo ana shu homilaning barakasidan Ka’bani buzib tashlash niyatida Makkaga bostirib kelgan Abraha boshliq fil egalarini halok etdi.

Omina esa o‘zida homilador ayollarda bo‘ladigan mashaqqatlarni mutlaqo sezmas edi. Tushida g‘oyibdan kelgan ovoz unga «Albatta, sen ushbu ummatning ulug‘iga homilador bo‘lding», der edi.

Alloh taolo fil egalarini halok etganidan ellik kun o‘tib, Ominani to‘lg‘oq tutdi. Bu to‘lg‘oq oddiy to‘lg‘oq emas edi. Ominaning homilasi odatdagi holatlardan tamoman o‘zgacha bir holatda yorug‘ dunyo­ga keldi. Uning qornidan go‘yo bir nur – go‘dak xuddi sajda qilayotgandek holda yerga tushdi.

Dunyoni nurga to‘ldirgan, butun mavjudotni baxt­ga cho‘mdirgan bu ulug‘ kun Robi’ul avval oyining o‘n ikkinchi kuni, dushanba kuni (milodiy 570 yil, 20 aprel) edi.

U Zot sollallohu alayhi vasallamning tug‘ilishlariga bog‘liq ajoyibotlar

O‘sha kuni odamlar ko‘pgina odatdan tashqari hodisalarning shohidi bo‘ldilar:

1. Butlar larzaga tushib, qimirlab ketdi. Ba’zilari yuztuban yerga yiqildi. Chunki ularni yo‘q qiluvchi zot dunyoga kelgan edi.

2. Makkadan bir nur zohir bo‘lib, Shomdagi qasrlarni yoritib yubordi. Chunki butun dunyoga iymon nurini eltuvchi zot dunyoga kelgan edi.

3. Hishom ibn Urvaning ta’kidlashicha, o‘sha kuni Makkada tojirlik qiluvchi bir yahudiy qurayshliklar to‘planib o‘tirgan joyga kelib:

«Ey qurayshliklar jamoasi, bugun sizlarda biror bola tug‘ildimi?», degan. Ular:

«Bilmadik», deyishgan. Shunda haligi yahudiy:

«Allohu Akbar! Ammo bilmagan bo‘lsangiz, biling! Sizga aytadigan gapimni yaxshilab yodlab oling! Bugun ushbu oxirgi ummatning nabiysi tug‘ildi. Uning ikki kuragi orasida alomat bor. Alomatning ustida tuklar bor», dedi.

4. Hasson ibn Sobit roziyallohu anhu quyidagilarni aytadilar:

«Yetti-sakkiz yoshdagi bola edim. Ko‘rgan-eshitgan narsamga aqlim yetar edi. Bir kuni ertalab Yasribda bir yahudiy:

«Ey yahudiylar jamoasi!» deb baqirib qoldi. Uning oldiga to‘planishdi. Men eshitib turibman. Ular:

«Sho‘ring qurg‘ur, senga nima bo‘ldi?» dedilar.

«Batahqiq, bu kecha tug‘iladigan Ahmadning yulduzi chiqdi!» dedi».

5. Maxzum ibn Hone’ al-Maxzumiyning aytishicha, o‘sha kuni Fors podshohi Kisroning ayvoni larzaga kelib, o‘n ikkita bolaxonasi qulab tushgan. Majusiylarning ming yildan buyon o‘chmay turgan olovlari o‘chib qolgan.

Ba’zi bir kishilarga bu gaplar g‘alatiroq tuyulishi mumkin. Lekin bor haqiqat shu. Bu hodisalar turli tarixchilar tomonidan, jumladan, musulmon emaslari tomonidan ham o‘rganib chiqilgan. Ularning barchasi mazkur hodisalar mubolag‘a emasligini tasdiqlaganlar.

Bularning hammasi Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning kelajakda kim bo‘lishlariga ishorat edi.

Omina yangi tug‘ilgan go‘dakning suyunchilik xabarini berish uchun Abdulmuttolibga odam yuborib, «Sizga bir g‘ulom tug‘ildi, kelib, unga bir nazar soling», dedi.

Ehtimol, u kishi bu bilan yangi kuyovlik chog‘idayoq vafot etgan o‘g‘lining ko‘yida o‘rtanib yurgan keksa otaning ko‘ngliga bir oz quvonch kirishini istagandirlar.

Abdulmuttolib quvonchga to‘lgan holida shoshib, yetib keldi. Murg‘ak nabirasini qo‘liga olib, o‘pdi. Uni avaylab ko‘tarib, Ka’bai Muazzamaning ichiga olib kirdi. Alloh taologa hamd aytib, duoi xayrlar qildi. So‘ngra nabirasiga Muhammad degan ism qo‘ydi. Arablar ichida bu ism hali tarqalmagan edi. Odamlar hayron qolishdi...

Jubayr ibn Mut’im roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:

«Mening beshta ismim bor. Men Muhammadman. Men Ahmadman. Men Mohiyman, Alloh men ila kufrni mahv etur. Men Hoshirman, Alloh mening ikki qadamim oldiga odamlarni hashr etur. Men Oqibman», dedilar».

Ikki shayx va Termiziy rivoyat qilganlar.

Sharh: Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambarimiz alayhissalom o‘zlarining asosiy ismlariga qo‘shib, yana to‘rtta sifatlaridan kelib chiqadigan ismlarini ham tilga olmoqdalar:

1. Muhammad.

Bu muborak ismning lug‘aviy ma’nosi «hamd-maqtov aytilgan»dir. Arab tilining xususiyatlaridan kelib chiqib, tilshunos ulamolar «Ayni shu siyg‘adan, ya’ni Muhammad siyg‘asidan «Maqtovi tinmay yangilanib turuvchi» degan ma’no chiqadi», deydilar.

Tarixchilarning rivoyat qilishlaricha, Omina onamiz Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamga homiladorlik vaqtlarida ko‘rgan tushlarida bolalari tug‘ilganda uni Muhammad deb nomlashlari kerakligi aytilgan ekan.

Shuningdek, Abdulmuttolib ham tushida o‘z sulbidan odatdagidan boshqa ulug‘ maqomga sazovor bo‘ladigan farzand tug‘ilishiga ishora qiluvchi holatni ko‘rgan ekan. Ikki tushning ta’sirida va kelinning gapiga binoan, Abdulmuttolib nabirasini Muhammad deb atagan.

Tarixchilarning ta’kidlashlaricha, o‘sha vaqtgacha arablarning ichida faqat uch kishiga Muhammad ismi qo‘yilgan ekan.

Bir guruh kishilar bir podshohning huzurida bo‘lishibdi. U avvalgi kitoblardan xabardor ekan. Podshoh suhbat davomida Hijoz tomondan Muhammad nomli payg‘ambar chiqishining xabarini aytibdi.

Mehmonlar ichidan uch kishining xotinlari homilador ekan. Uchovlari ham «Xotinim o‘g‘il tug‘sa, ismini Muhammad qo‘yaman», deb niyat qilibdilar. Ularning xotinlari o‘g‘il tug‘ibdi. Farzandlarni yaxshi niyat bilan Muhammad deb nomlabdilar.

Ular quyidagi kishilar ekanlar: Muhammad ibn Sulaymon ibn Mujoshe’, Muhammad ibn Uhayha ibn al-Julaah va Muhammad ibn Himron ibn Robiy’alar.

2. Ahmad.

Bu muborak ismning ma’nosi «Ko‘p hamd aytuvchi» bo‘lib, bu Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning Alloh taologa ko‘p hamd aytishlariga ishoradir. Avvalgi samoviy kitoblardagi bashoratlarda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning faqat Ahmad ismlari kelgan.

3. Mohiy.

Bu ismning ma’nosini Payg‘ambarimiz alayhissalomning o‘zlari «Men Mohiyman, Alloh men ila kufr­ni mahv etur» deb bayon qilib bermoqdalar.

Biz mahv etishning hozirgi paytdagi ko‘proq ishlatiladigan ma’nosini oladigan bo‘lsak, «o‘chirib tashlash» ma’nosi to‘g‘riroq kelsa kerak. Ya’ni Alloh taolo Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallam ila kufrni o‘chirib tashlaydi.

4. «Men Hoshirman, Alloh mening ikki qadamim oldiga odamlarni hashr etur».

Ya’ni Alloh taolo qiyomat kuni Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning qadamlari oldiga hashr maydonida xaloyiqni to‘playdi.

5. Oqib.

Bu muborak ismning ma’nosi «ortdan keluvchi» deganidir. Chunki Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallam hamma payg‘ambarlarning ortidan oxirgi payg‘ambar bo‘lib kelganlar, u kishidan ke­yin boshqa payg‘ambar kelmaydi.

 

«Abu Muso al-Ash’ariy roziyallohu anhu aytadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga o‘zlarini bir necha ismlar ila nomlar edilar: Men Muhammadman, Ahmadman, Muqaffiyman, Hoshirman, Nabiyyuttavbaman, Nabiyyurrohmaman», der edilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Sharh: Bu rivoyatda avval zikr qilinmagan uchta ism zikr qilinmoqda:

1. Muqaffiy.

Bu muborak ismning ma’nosi ham «orqadan keluvchi» bo‘lib, Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning so‘nggi payg‘ambar ekanliklarini ang­latadi.

2. Nabiyyuttavba.

Bu muborak ismning ma’nosi «tavba payg‘ambari» deganidir.

3. Nabiyyurrohma.

Bu muborak ismning ma’nosi «rahmat payg‘ambari» degani.

 

"Hadis va hayot" kitobidan