Ramazon boshqa oylar kabi oddiy o'tib ketmasligi kerak. Shu ma'noda quyida Ramazonda qilinadigan ayrim amallar haqida qisqa to'xtalib o'tamiz.
Qarindosh-urug' va beva-bechoralar holidan xabar olish.
Bu ishni yil bo'yi qilish kerak. Ammo silai rahm va mehr-muravvat ko'rsatish Ramazonda yanada maqsadga muvofiq. Bunda faqat moddiy jihat asosiy o'rinda bo'lmaydi. Balki imkonini topganlar moddiy tarafdan, boshqalar yaxshi muomala, ochiq chehra va tabassum, ikki og'iz shirin so'z bilan bo'lsa ham odamlar qalbiga xursandchilik kiritishlari, beva-bechoralar ko'nglini tog'dek ko'tarishlari mumkin.
Bu oyda imkoni borlar qiynalgan, qarovchisini yo'qotgan miskin va bechoralarga moddiy tarafdan yordam bersalar, ularning duosi sharofatidan dunyo va oxirat ishlariga baraka kiradi. Ko'pchilik Ramazonda iftorlik qilib kimo'zarga o'ynaydi. Aslida iftorlikning eng yaxshisi haqdorlarga taom berish va ularni libos bilan ta'minlashdir. Mana shunisi Alloh dargohida husni maqbul bo'ladi.
Gina-kuduratlarga barham berish.
Ramazon kishilar o'rtasidagi adovat, janjal, arazlashish, gina-kuduratlarga barham berish oyidir. Sababi do'stu yor, aka-uka, opa-singil, qaynona-kelin o'rtasida nizo bo'la turib, tutilgan ro'zalar, qilingan xatmi Qur'on va boshqa savobli ishlar mukammal bo'lmaydi. Balki hamma ishni orani isloh qilishdan boshlash kerak. Bunda bir taraf ikkinchi tarafdan o'zini past olib, aybi bo'lmasa ham isloh taklifi bilan chiqsa juda yaxshi bo'ladi. O'zi birov bilan urushmagan taqdirda ham qaysi bir banda arazlashganlar orasini isloh qilsa, katta ajr va martabalarga erishadi.
Bo'ynidagi qarzlarni to'lash.
Albatta agar imkoningiz bo'lsa, kechiktirmay darrov olingan qarzni qaytaring. Shunda qarz bergan odam ham xursand bo'ladi, qalbingizga xotirjamlik kiradi. Agar imkoningiz bo'la turib, qarzni cho'zib yursangiz katta gunohga qolasiz, qarz bergan odamga zulm qilgan, uning haqqini eb yurgan bo'lasiz.
Shu o'rinda imorat qurgan, biron qurilish qilayotgan kishilar ustalar haqqini berishni unutgan yoki paysalga solib yurgan bo'lsalar, usta haqini berishlari lozimligini ham alohida eslatib o'tamiz. Hizmat qilgan odam haqini bermay cho'zib yurish musulmon odamga to'g'ri kelmaydigan ishdir. Zero, hadisi shariflarda to'lashga imkoni bor bo'la turib qarzini paysalga solib yurish zulm ekanligi ta'kidlanadi.
Qarz masalasi ochilganida beixtiyor odamlarning davlatdan qarzdorligi yodga keladi. Davlat bizga suv, gaz, elektr energiyasi kabi hayotiy muhim narsalarni etkazib beradi. Buning uchun ular haqqini to'lab qo'yish ham kerak. To'g'ri bu ne'matlarning yaratuvchisi Alloh.
Bunga shak-shubha yo'q. Ammo oddiy odam davlat yordamisiz erdan gaz qazib ololmaydi, suvga to'g'on o'rnatib, o'z xohishicha energiya chiqara olmaydi yoki tog'dan kelayotgan suvni tozalab, o'z uyigacha olib kelolmaydi. Bu davlatning ishi. Bu ishlar o'z-o'zidan bo'lmaydi. Buning uchun sarf-xarajat qilish, ishchilarga oylik berish kerak. Biz to'laydigan pullar mana shunday harajatlarga ketadi. Hullas, Ramazonda davlat oldidagi qarzlarimizni ham to'lab qo'yishimiz lozim.
Mahallalar pokizaligiga e'tibor berish.
Mahallalar, ko'cha-ko'y va uylarimiz obodligi, pokizaligi bilan Ramazonning fayziga fayz qo'shiladi. Sababi poklik imondandir. Bu ishni Ramazondan boshqa vaqtlarda ham qilish kerak. Ammo Ramazonda tozalikka, poklikka yana ham e'tiborliroq bo'lish talab etiladi. Avvallari momolarimiz Ramazondan oldin uy ko'tarar qilishardi. Mana shu ezgu amalni davom ettirish biz avlodlar burchidir. Bunda erkaklar bosh-qosh bo'lib, ayollar bilan hamkorlikda, ahillikda ish olib borsalar maqsadga muvofiq bo'ladi. Poklik deganda faqat uylar pokligi emas, balki libos, qolaversa qalb pokligi ham nazarda tutiladi.
Odilxon qori Yunusxon o'g'li
313 ta hayotiy ZIYNAT qoidalari
ni
ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:
(2-qism)
101) Saxiylik – boyning ziynati.
102) Ochiqqo‘llik – saxiyning ziynati.
103) Ko‘p yig‘i – xavf va qo‘rqishning ziynati.
104) Ulug‘vorlik – poshsholar ziynati.
105) Minnatni tark qilish – ehsonning ziynati.
106) Halollik – ishning ziynati.
107) Xushu’ – namozning ziynati.
108) Do‘ppi – o‘zbekning ziynati.
109) Bunyodkorlik – mehnatning ziynati.
110) Savod – bilimning ziynati.
111) Ilm – insoniyatning ziynati.
112) Sabr – balo-ofatning ziynati.
113) Donolik – tajribaning ziynati.
114) Mulohazalilik – fikrning ziynati.
115) So‘zda turish – erkakning ziynati.
116) Vaqtga rioya – mas’uliyatning ziynati.
117) Qalb musaffoligi – yaxshi insonning ziynati.
118) Tinchlik – yurtning ziynati.
119) Birdamlik – millatning ziynati.
120) Hur fikr – erkinlikning ziynati.
121) Toat-ibodat – ruhning ziynati.
122) Adolat – davlatning ziynati.
123) Ibrat – o‘tganlar hayotining ziynati.
124) Xotira – inson qadrining ziynati.
125) Qalb yumshoqligi – rahm-shafqatning ziynati.
126) Yaxshi so‘z – zabonning ziynati.
127) Bardosh – sinovlarning ziynati.
128) Quvonch – yurakning ziynati.
129) Qanoat – hayotning ziynati.
130) Hushyorlik – ongning ziynati.
131) Qalb tozaligi – imonning ziynati.
132) Yaxshi niyat – amalning ziynati.
133) Hayotbaxsh so‘z – dilning ziynati.
134) Qanoatlilik – qo‘shnining ziynati.
135) Yo‘lboshchilik – jamoaning ziynati.
136) Tinch uyqu – xotirjamlikning ziynati.
137) Yaxshi uyqu – sog‘lomlikning ziynati.
138) Halol mehnat – dehqonning ziynati.
139) Tashakkur – insoniylikning ziynati.
140) So‘zda tozalik – tilning ziynati.
141) Tarbiya – kelajakning ziynati.
142) Ibratli hayot – avlodning ziynati.
143) Mehr-muhabbat – turmushning ziynati.
144) Hurfikrlilik – zamonaviylikning ziynati.
145) To‘g‘rilik – hukmning ziynati.
146) Salohiyat – yoshlarning ziynati.
147) Quvvat – jasurning ziynati.
148) Harf tanish – bolalikning ziynati.
149) Diqqat – o‘qishning ziynati.
150) Ulug‘ orzu – qalbning ziynati.
151) Bardoshlik – darveshning ziynati.
152) Qaytmaslik – otaning ziynati.
153) Vafodorlik – xotinning ziynati.
154) Qanoatlilik – ko‘ngilning ziynati.
155) Ishonch – oilaviy munosabatlarning ziynati.
156) Hamkorlik – jamiyatning ziynati.
157) Ijodiylik – yoshlarning ziynati.
158) Tiniqlik – keksalarning ziynati.
159) Tiniq fikr – keksaning ziynati.
160) Tarbiya – ota-onaning ziynati.
161) Tuzuk fikr – yoshning ziynati.
162) Haqiqatni aytish – olimning ziynati.
163) Botiniy poklik – zohidning ziynati.
164) Ilojsizlikka chora – mohir ustaning ziynati.
165) Chin dildan ishlash – yaxshi ishchining ziynati.
166) Hurmat – barcha insoniy aloqalarning ziynati.
167) Tuzuk yo‘l – sayohatning ziynati.
168) Tartib – poshshoning ziynati.
169) Tezkorlik – savob izlaguvchining ziynati.
170) Mevadorlik – daraxtning ziynati.
171) Qanot – qushning ziynati.
172) Qanoatli mehnat – ishbilarmonning ziynati.
173) Qahrdorlik – yovuzning ziynati.
174) Umumiylik – insoniyatning ziynati.
175) Go‘zal so‘z – so‘zlashuvning ziynati.
176) Ustoz – ilm yo‘lining ziynati.
177) Savol – bilim olishning ziynati.
178) Xotira – millatning ziynati.
179) Vijdon – inson qalbining ziynati.
180) Yuzdagi nur – taqvoning ziynati.
181) Suvdagi tozalik – hayotning ziynati.
182) Yaxshi niyat – har bir ishning ziynati.
183) Yaxshi do‘st – tanlovning ziynati.
184) Sahar – ibodat vaqtining ziynati.
185) Ilk qadam – bolalikning ziynati.
186) Yaxshi zehn – aqlning ziynati.
187) Suzuvchi bulut – osmonning ziynati.
188) Bedorlik – vatan posbonining ziynati.
189) Vatan – millatning ziynati.
190) Qalb nuri – imonning ziynati.
191) Savob – har bir yaxshi ishning ziynati.
192) Sevgi – qalb muvozanatining ziynati.
193) Tilak – duoning ziynati.
194) O‘zaro tushunish – oilaviy baxtning ziynati.
195) Baxt – shukrning ziynati.
196) Yordam berish – insoniylikning ziynati.
197) Ibratli so‘z – ustozlikning ziynati.
198) Hushyor ko‘z – kuzatuvchanlikning ziynati.
199) Boshqalarni tinglash – hurmatning ziynati.
200) Qariyalar duosi – avlodning ziynati.
(Davomi bor...)
Ibrohimjon domla Inomov