Markaziy Osiyoning qoq markazida joylashgan O‘zbekiston islom dunyosi xaritasidagi eng muhim nuqtalardan biri sanaladi. Uning qadimiy shaharlari - Samarqand, Buxoro, Termiz, asrlar davomida nafaqat savdo va ilm-fan markazlari bo‘lib xizmat qilgan, balki musulmon olamining barcha burchaklaridan ziyoratchilarni o‘ziga jalb etgan muqaddas maskanlarga aylangan.

Bugungi kunda O‘zbekiston ziyorat turizmi sohasida tobora ko‘zga tashlanayotgan yo‘nalishga aylanmoqda, bunda ma’naviy meros, boy tarix va mehmondo‘stlikning noyob uyg‘unligini taqdim etmoqda. 

Buyuk allomalar va avliyolar zamini 

O‘zbekistonga ziyoratchilarni jalb etadigan eng muhim omillardan biri - bu mashhur islom ulamolari, shayxlar, so‘fiy ustozlar va solih insonlar bilan bog‘liq ko‘plab maqbaralar va ziyoratgohlarning mavjudligidir. Bu yerda buyuk Imom al-Buxoriyning maqbarasi joylashgan. U mashhur “Sahihul Buxoriy” hadislar to‘plamining muallifi bo‘lib, bu asar ahamiyati jihatidan faqat Qur’oni karimdan keyingi o‘rinda turadi. Samarqand yaqinida joylashgan uning maqbarasi butun dunyo musulmonlari uchun muhim ziyoratgohga aylangan. 

Buxoroda islom olamining ma’naviy hayotida muhim o‘rin tutgan naqshbandiya tariqati asoschisi Bahouddin Naqshband maqbarasini ziyorat qilish mumkin. Uning ta’limoti kundalik hayotda botiniy poklanish va ibodat qilishning ahamiyatini ta’kidlagan bo‘lib, Hindistondan to Yaqin Sharqqacha bo‘lgan musulmonlar tafakkuriga chuqur ta’sir ko‘rsatgan.

Bundan tashqari, O‘zbekiston Imom at-Termiziy, Imom al-Moturidiy, Imom Marg‘uziy kabi buyuk allomalarning vatanidir. Ularning asarlari diniy falsafa, shariat ilmi va hadisshunoslikning poydevorini tashkil etgan. Bu allomalarning maqbaralarini ziyorat qilish nafaqat ma’naviy ehtirom ko‘rsatish, balki islom ilmining ildizlariga yaqinlashish imkoniyatidir.

Ma’naviy sayohatlar uchun zamonaviy infratuzilma

So‘nggi yillarda O‘zbekiston rahbariyati ziyorat turizmini faol rivojlantirib, islom mamlakatlaridan tashrif buyuradigan mehmonlar uchun infratuzilma va sharoitlarni takomillashtirishga alohida e’tibor qaratmoqda. Masjid, maqbara, madrasa va boshqa muqaddas joylar asl ko‘rinishini saqlab qolgan holda ta’mirlanmoqda. Ularning atrofida qulay sharoitlar yaratilmoqda: mehmonxonalar, dam olish maskanlari, qulay transport vositalari, arab, ingliz, fors va boshqa tillarda xizmat ko‘rsatuvchi tarjimonlar hamda gidlar ishtirokidagi sayohat dasturlari tashkil etilmoqda.

Fors ko‘rfazi mamlakatlaridan kelgan ziyoratchilar uchun safar davomidagi barcha diniy va madaniy jihatlarni inobatga olgan holda maxsus ziyorat dasturlari tashkil etiladi. O‘zbekiston nafaqat oddiy sayohat qilinadigan mamlakat, balki har bir mo‘min-musulmon ehtirom va tarixiy vorislik ruhini his eta oladigan haqiqiy ma’naviy tiklanish markaziga aylanmoqda.

Madaniy va diniy boyliklar 

O‘zbekistonga ziyorat qilishning o‘ziga xos jihatlaridan biri islom sivilizatsiyasining madaniy merosi bilan yaqindan tanishish imkoniyatidir. Samarqanddagi Registon, Buxorodagi Poi Kalon majmuasi, Xivadagi Ichan-qal’a kabi me’moriy ansambllar o‘zining ulug‘vorligi va ma’naviy teranligi bilan kishini hayratga soladi. Bu yodgorliklar arab xattotligi, geometrik naqshlar, gumbazli me’morchilik va Sharq falsafasi uyg‘unlashgan boy islom san’atining yorqin namunasidir. 

Bu yerga ziyorat qilish nafaqat diniy sayohat, balki Samarqand va Buxoro o‘z ahamiyati jihatidan Bag‘dod, Qohira va Qurtuba bilan teng bo‘lgan Islomning Oltin davri tarixiga madaniy cho‘mish hisoblanadi. 

O‘zbekiston - Sharq va G‘arb o‘rtasidagi ko‘prik 

O‘zbekiston tarixan sivilizatsiyalar chorrahasida joylashgan. Bu xususiyat ko‘p millatli va ko‘p konfessiyali madaniyatning rivojlanishiga turtki bo‘ldi, bu yerda islom nafaqat din, balki sivilizatsiya birligining asosiga aylandi. Bugungi kunda respublika Sharq va G‘arb o‘rtasida madaniy va ma’naviy ko‘prik vazifasini bajarishni davom ettirmoqda.

Bu, ayniqsa, haqiqiy ma’naviy qadriyatlarga, hayot ma’nosi va ichki muvozanatni izlashga qiziqish ortib borayotgan zamonaviy dunyoda muhim ahamiyat kasb etadi. O‘zbekiston o‘z mehmonlariga aynan shunday yo‘lni - mehr va hurmat bilan saqlanib kelinayotgan buyuk islomiy meros bilan tanishish orqali ildizlarga, haqiqatga, Allohga erishish yo‘lini taklif etadi.

Arab mamlakatlaridan kelgan musulmonlar uchun O‘zbekistonga qilgan safar shunchaki sayohat emas, balki haqiqiy ma’naviy kashfiyotga aylanishi mumkin. Bu islom tarixining kam ma’lum, biroq ulug‘vor joylarini o‘zlari uchun kashf etish, mahalliy aholi bilan muloqot qilish, qardoshlik, birdamlik va islomiy hamjihatlik muhitiga sho‘ng‘ish imkoniyatidir.

O‘zbekiston nafaqat islomiy merosni saqlab qolmoqda, balki uni butun dunyo bilan baham ko‘rmoqda, odamlarni ma’naviyatni izlashga, tarixni hurmat qilishga va musulmon xalqlari o‘rtasidagi birodarlik aloqalarini mustahkamlashga ilhomlantirib kelmoqda.

Ziyovuddin Nuriddinov, O‘zA