Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyul, 2025   |   18 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:20
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
20:00
Xufton
21:33
Bismillah
13 Iyul, 2025, 18 Muharram, 1447

Bemazhablar bilan mantiqiy savol-javob (2 qism)

05.03.2024   3006   3 min.
Bemazhablar bilan mantiqiy savol-javob (2 qism)

Ular: “Nega bir masala bo'yicha bir imom halol deb hukm qilgan bo'lsa, boshqasi harom degan. Qanday qilib halol narsa bir vaqtning o'zida ham halol, ham harom bo'lishi mumkin?” deb so'rashdi.

Men: “Avvalgi payg'ambarlarning shariatida ham turli farqlar bo'lgan. Masalan, Odam alayhissalom davrlarida o'z singlisiga uylanish harom edimi yoki halolmi?”.

Ular: “Halol edi”, dedilar.

Men: “Bugunchi?” deb so'radim.

Ular: “Harom”, deyishdi.

Men: “Har bir payg'ambarning shariati o'sha davr uchun to'g'ri hisoblangan. Odam alayhissalomga iymon keltirish bilan birga Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ham iymon keltiramiz va har ikki payg'ambarni haq deb bilamiz”.

Ular: “Payg'ambarlarning payg'ambar etib yuborilgan vaqtlari turlicha bo'lgan” dedi.

Men: “To'g'ri payg'ambarlar davri bir-biridan farq qiladi. Mazhablar esa geografik joylashishi bo'yicha farqlanadi. Masalan, shofe'iylar Shri-Lankada istiqomat qilsa, hanafiylar Pokistonda. Shu sababli, ba'zan vaqtning, ba'zan joylashuvning har xilligi tufayli halol va harom o'rtasida turfa xillik vujudga kelgan”.

Keling yanada tushunarliroq bo'lishi uchun bir misol keltirsam. Uzoq yillardan beri ramazon oyining birinchi kuni va hayit kunini belgilash bo'yicha turli xillik bo'lib keladi. Saudiya Arabistonida hayit kuni bo'lsa, Pokistonda ramazon hali tugamagan bo'ladi. Shundan kelib chiqib sizlarga savol: “Hayit kuni ro'za tutish harommi yoki halolmi?”

Ular: “Harom”, deyishdi.

Men: “Ramazon oyida hayit namozini ado etish-chi, harommi? Lekin Saudiya Arabistonida musulmonlar hayit kunini nishonlashlari, Pokistondagilar esa ro'za tutishlari to'g'rimi?” deb so'radim.

Ular: “Ha, to'g'ri”, dedilar.

Men: “Ha, to'g'ri. Chunki ramazonni boshlanishi ham, tugashi ham oyga qarab belgilanadi. Saudiyada oy ko'ringani uchun ular hayit namozini ado etishadi, Pokistonda esa oy hali ko'rinmadi.

Shuning uchun, Saudiyada hayit namozi o'qiladi. Pokistonda esa ro'za tutiladi. Har ikkisi ham to'g'ri. Agar to'rtta kishi qo'liga tayoq olib Saudiyada hayit namozining o'qilishiga qarshilik qilib, “hayit namozini o'qimang, chunki Pokistonda hali ramazon oyi tugagani yo'q” deb jar solsa fitna bo'lmaydimi?” Ogoh bo'lingki fitna og'ir gunohdir”, dedim.

Davomi bor...

Davron NURMUHAMMAD

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

11.07.2025   3816   4 min.
Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:

«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.

«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.

«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Ke­yin u zot:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».

Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.

«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».

Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.

«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».

Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.

«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».

Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.

«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».

Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.

«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».

Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.

Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.


«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi