O'zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi Fatvo markazi tomonidan tayyorlanib chop etilgan “Fatvolar to'plami. 500 savolga 500 javob” nomli kitobni o'qib g'oyat quvondim.
To'plamda berilgan savol-javoblar har bir mo'min-musulmon uchun nihoyatda foydalidir. Uni o'qigan kishi e'tiqod, bid'at-xurofot, tahorat, namoz, zakot, ro'za, haj va umra, qurbonlik, savdo, nikoh, taloq, emizish, qasam, nazrlar, ijara, meros, ruhiy tarbiya, zikr kabi turli muhim mavzularda zaruriy bilimlarga ega bo'ladi.
Kitobda to'g'ri fatvo berish orqali insonlarni yaxshilikka yo'llash, yomonliklardan qaytarish savobli, ilmsiz, asossiz berilgan har qanday fatvo xatarli, noto'g'ri ekani, etarli bilim va tajribaga ega bo'lmay turib fatvo berish og'ir gunohga yo'l ochishi, odamlarni ixtilofga solib qo'yishi misol va dalillar asosida yoritilgan.
Ayrim kishilar ilmni “dunyoviy ilm”, “diniy ilm” deb ajratishlari kuzatiladi. Islom dini esa insonlarni har qanday foydali ilmni o'rganishga targ'ib qiladi. Zero, ilm bo'lmagan joyda qoloqlik, jaholat, to'g'ri yo'ldan adashish bo'ladi.
To'plam turli tahdidlar kuchayib borayotgan hozirgi murakkab jarayonda g'oyatda kerakli manba bo'lib xizmat qiladi. Ayniqsa, bugungi kunda diniy qadriyatlarimizga qarshi qaratilgan ijtimoiy tarmoqlarda tarqatilayotgan uydirma axborotlar, etti yot begonalarga ko'r-ko'rona ergashishlar, yoshlarni zalolatga boshlovchi “jozibali” tasvirlar, mazhabsizlik kabi illatlarning asli puch, zararli ekanini ko'rsatib berishi o'quvchini o'ziga yanada ko'proq jalb etadi.
Zabardast ahli ilmlar hozirlagan ilmiy manbalarni o'qib, “Biz boshqalarga ergashuvchi emas, aksincha, doim ergashtiruvchi xalq bo'lib kelganmiz”, degan faxrni tuydim.
Sultonxoja ARIPHO'JAYeV,
mehnat faxriysi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Savol: Ota-onam meni majburlab erga bermoqchi, bola bilan ko‘rishdim va ko‘nglim g‘ash bo‘lib qoldi. Keyin istixora o‘qishni boshladim va baribir ko‘nglim yumshamadi. Uydagilarga tushuntirdim, lekin meni eshitishmayapti. Men qanday yo‘l tutsam bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizda xotin-qizlarni majburlab erga berishdan man qilingan. Zero, nikoh ikki tomonning roziligi bilan tuziladi. Juvon bo‘lsa, u bilan ochiqcha gaplashiladi, bokira bo‘lsa, undan izn so‘raladi. Bokira (rozilik alomatlari bilan) sukut qilsa, bu uning nikohga izn bergani bo‘ladi.
Barcha fiqhiy manbalarimizda kelin va kuyov o‘z roziligini bildirishi (iyjob va qabul) nikohning asosiy rukni ekani bayon qilingan. Kelin-kuyovdan biri nikohga rozi bo‘lmasa, nikoh durust bo‘lmaydi.
Ota-onaning vazifasi esa farzandini boylik, mansab yoki boshqa g‘arazlar sababli ko‘r-ko‘rona uylanish yoki erga tegishga majburlash emas. Balki farzandiga juft bo‘layotgan yigit yo qizning diyonati, xulq-odobiga va kasb-hunariga e’tibor qilishdir.
O‘z o‘rnida turmush qurayotgan farzand ham ota-onasining tavsiyalari o‘rinli bo‘lsa, qabul qilishi, qaysarlik qilmay ularning hayotiy tajribalaridan foydalanishi kerak.
Xotin-qizlarni majburlab erga berish holatlarida Payg‘ambarimiz alayhissalomning ayolga nikoh yo ajralishni tanlash ixtiyorini berganlari ma’lum. Hatto bir holatda qiz kambag‘al yigitni, ota-ona esa boy yigitni tanlaganida, u zot qizning ixtiyorini ustun qo‘yib:
لم ير للمتحابين مثل النكاح
«Bir-birini yaxshi ko‘rganlar uchun nikohdan yaxshisi yo‘qdir", dedilar (Imom Ibn Moja rivoyati). Vallohu a’lam"
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.