Bugun, 4 oktyabr kuni Buxoro davlat texnika universitetida “Ta’lim va odob-ahloqda Bahouddin Naqshband ta’limotining o‘rni” nomli xalqaro anjuman bo‘lib o‘tdi.
Unda Malayziyadagi Jahon sufiylar markazi bosh kotibi shayx Abdulkarim bin Hadid, indoneziyalik professor, doktor shayx Ali Masiykur Muso, rossiyalik shayx Mavlon Dildor Safarali, bangladeshlik shayx Safiul A’zam Xodim kabi taniqli ulamolar o‘z ma’ruzalari bilan ishtirok etdi.
Xalqaro ilmiy yig‘inda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov nufuzli olimlarni yurtimizga tashriflari bilan qutlab, ushbu anjuman Bahouddin Naqshband ilmiy merosini chuqur o‘rganish va tasavvuf ilmlari rivojiga qo‘shgan hissasini targ‘ib etishda yana bir bosqich bo‘lishini e’tirof etdi.
Ma’lumki, Bahouddin Naqshbanddan keyin “naqshbandiya” nomi bilan keng tanila boshlagan xojagon-naqshbandiya tariqati islom olamida vujudga kelgan ilk so‘fiylik tariqatlaridan biri hisoblanadi. U aksariyat tariqatlardan farqli ravishda, paydo bo‘lgan vatani — O‘rta Osiyodan boshqa ko‘pgina o‘lkalarda ham tarqalgan. So‘fiylik tariqatlari orasida birinchilardan bo‘lib tarkidunyochilikka qarshi ijtimoiy faol turmush tarzini targ‘ib qilgan. Bahouddin Naqshband ilgari surgan “Dil ba yoru — dast ba kor”, ya’ni “Diling Xudoda, qo‘ling ishda bo‘lsin”, degan ezgu shior zamirida umuminsoniy g‘oyalar, ma’naviy kamolot, botiniy poklik ustuvor ahamiyat kasb etadi. Shu boisdan ham bu tariqatning mavqei ko‘tarilib, dunyo bo‘ylab yoyildi.
– So‘nggi yillarda ma’naviy-ma’rifiy qadriyatlarimizning tiklanishiga yurtimizda alohida e’tibor qaratilmoqda, – dedi Homidjon domla Ishmatbekov. – Xoja Abduxoliq G‘ijduvoniy, Xoja Orif Revgariy, Xoja Mahmud Anjir Fag‘naviy, Xoja Ali Romitaniy, Xoja Muhammad Boboi Samosiy, Sayyid Amir Kulol, Bahouddin Naqshband, Xoja Ahror Valiy, Maxdumi A’zam va boshqa so‘fiy allomalar mangu qo‘nim topgan qadamjolar obod etilib, butunlay yangi qiyofaga kirdi. Buxoroda Bahouddin Naqshband yodgorlik majmuasi markazi faoliyat yurityapti. Ushbu markaz tashabbusi bilan 2018 yildan buyon “Naqshbandiya” ilmiy-irfoniy, adabiy-ma’rifiy jurnali nashr etib kelinadi. An’anaviy tarzda Bahouddin Naqshband yodgorlik majmuasi markazida har yili sentyabr oyi uchinchi juma kuni Respublika naqshbandxonlik ilmiy-amaliy anjumani o‘tkazib kelinadi.
Anjumanda so‘zga chiqqanlar yurtimizda tasavvuf ta’limoti doirasida shakllangan qadriyatlar, insoniy odob-axloq mezonlari, tinchlikparvarlik g‘oyalaridan yosh avlodni vatanga muhabbat, buyuk ajdodlarga ehtirom ruhida tarbiyalashda hamda buzg‘unchi aqidaparast va diniy-ekstremistik g‘oyalarga qarshi turishda samarali foydalanish borasida ham fikr-mulohazalar bildirishdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘zlarining muborak hadislarida «Bu ilmni keyingi kelgan odamlardan taqvodorlari ko‘tarib yuradilar, ular ilmni g‘uluvga ketuvchilarning o‘zgartirishidan, botilga chiqaruvchilarning dinni o‘ziniki qilib olishidan va johillarning ta’vilidan himoya qiladilar», deganlar. (Imom Bayhaqiy rivoyati).
Imom Moturidiy va Imom Ash’ariy rahimahulloh ham musulmonlar e’tiqodiga turli xil yot g‘oyalarni kirib kelishini oldini olgan va ilmni johillarning ta’vilidan himoya qilgan olimlardan edi. Shu sababli ulamolar tomonidan Imom Moturidiy rahimahullohni «Imamul huda», «Musahhihu aqoidi ahli sunna» deb atalgan va e’tirof qilingan. Barcha ulamolar u zot haqida iliq fikrlarni bildirishgan. Jumladan, Imom Kafaviy rahimahulloh «A’lamul axyor» kitobida Imom Moturidiy haqida shunday yozadi: «Moturidiy rahimahulloh mutakallimlarning imomi, musulmonlarning aqidasini to‘g‘rilovchisidir. Alloh u kishiga sirotul mustaqim, ya’ni to‘g‘ri yo‘lni nasib qilish ila nusrat berdi va u kishi din nusrati yo‘lida yurdi. Buyuk kitoblarni tasnif etdi va botil e’tiqod sohiblariga raddiya berdi».
Ibn Hajar Haytamiy rahimahulloh «Zavojir an iqtirofil kaboir» kitoblarida Imom Moturidiy haqida quyidagi fikrlarni bildirgan:
«Ahli Sunna e’tiqodi deganda Imom Abul Hasan Ash’ariy va Abu Mansur Moturidiy rahimahumullohning e’tiqodlari nazarda tutiladi». Shayx Hasan ibn Abu Azuba rahimahulloh inson qaysi olimga ergashsa Ahli sunna toifasiga kirishini bayon qilib shunday degan: «Shuni bilki, Ahli sunna val jamoa e’tiqodining majmuasi ikki qutbning so‘zidir. Bu ikki qutb: Imom Abul Hasan Ash’ariy va Imom Abu Mansur Moturidiydir. Bu ikki imomning qay biriga ergashsang, hidoyatga erishib buzuq e’tiqod va toyilishdan salomat qolasan».
Yuqoridagi e’tiroflardan ko‘rinib turibdiki ahli sunna val jamoa e’tiqodi asoschisi bo‘lmish ikki qutb imomi Imom Moturidiy va Imom Ashariylar tuzgan aqida manhajlari albatta eng to‘g‘ri manhaj hissoblanadi.
Sharifxon Payzullayev,
Namangan shahri "Homiddin qori" jome masjidi imom-noibi
Manba: @Softalimotlar