Bismillahir rohmanir rohim
Alhamdulillahi robbil a'lamin. Allohumma solli ala sayyidina Muhammad va a'la a'lihi va as'habihi ajma'iyn.
Fatvo savolga javob berish ma'nosini anglatadi. Istilohda esa, kishi savoliga shar'iy dalil asosida javob berish ma'nosida ishlatiladi. Fatvo berishning o'ziga xos shartlari mavjud. Mo''tabar manbalarda qayd etilishicha, arab tili, Qur'on va hadis ilmlari, fiqh va Islom tarixini chuqur va mukammal biladigan va yana boshqa zarur sifatlarga ega bo'lgan shaxslargina fatvo berish huquqiga ega. Imom Shotibiy fatvo berish mas'uliyati haqida to'xtalib, quyidagilarni ta'kidlaydi:“Muftiy – hukmlarni etkazishda Rasulullohga (sollallohu alayhi va sallam) o'rinbosar va U zotning merosxo'ri hisoblanadi. Shu bois u – Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) nomlaridan gapiradi”. Qolaversa Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Imom Dorimiy rivoyat qilgan hadisda bu borada ogoh va e'tiborli bo'lishga chaqirib: “Fatvoga jur'atli bo'lganlaringiz do'zaxga jur'atli bo'lganingizdir”,
deganlar. Ya'ni, voqe'likni to'liq o'rganmay, etarli bilim va tajriba orttirmay turib, qo'rqmasdan, jur'at bilan fatvo berishdan qaytarganlar. Buni chuqur anglab etgan musulmonlarning dastlabki avlodlari o'zlaridan ilmli shaxs bo'lgan joyda sukut saqlashgan. Imom Navaviy (rahmatullohi alayh) o'zlarining “al-Majmu'” nomli kitobida Abdurahmon ibn Abi Laylodan quyidagilarni rivoyat qiladi: “Rasululloh ning (sollallohu alayhi va sallam) 120 sahobalaridan savol so'ralganda, “anavidan so'rang”, deb boshqalariga ishora qilishar va oxiri aylanib birinchi kishiga savol qayta berilganini ko'rdim”. Shayx Ramazon Butiy aytadi: “Hukm chiqarish ilmi tibbiyot ilmi kabidir. Mabodo birovning farzandi og'ir kasalga chalinib qolsa, u tegishli tashxis qo'yish va farzandini davolash uchun tibbiyotga oid kitoblarni titadimi yoki malakali shifokorning oldiga boradimi? To'g'risini aytganda, uning esi joyida bo'lsa, keyingi yo'lni tutadi. Dinda ham xuddi shunday. Aslida u tibbiyotdan ham muhimroq, shuningdek, qamrovi jihatidan xavfliroqdir”.
Hulosa o'rnida aytish joizki, kishi o'zi bilmagan masala haqida so'ralganda unga ilmsiz holatda javob berishi halol bo'lmaydi. Agar o'sha holatda ham javob berishdan o'zini tiymay fatvo berishga jur'at qilsa, unday inson go'yo jahannamga oshiqayotgan kishi bo'ladi. Alloh taolo bizlarni johilona ilmsiz holatda fatvo berishdan asrasin.
JAMOLIDDINOV SALIMHON
Mir Arab oliy madrasasi talabasi
2025 yilgi Haj safarida ishtirok etgan yurtdoshlarimiz “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” tashabbusi doirasida faol ish olib bormoqdalar. Ushbu tashabbus doirasidagi navbatdagi namunaviy-amaliy tadbir Farg‘ona viloyati Dang‘ara tumanida bo‘lib o‘tdi.
Tadbirda O‘zbekiston musulmonlari idorasi Farg‘ona viloyati vakili, viloyat bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev ishtirok etib, tadbirga boshchilik qildi. “Sayyid Ahmadxon hoji” jome masjidida o‘tkazilgan yig‘ilishda tajribali imom-xatiblardan iborat Ishchi guruh tuzilib, ustuvor vazifalar belgilab olindi.
Ishchi guruh uch yo‘nalishda faoliyat olib bordi. Jumladan:
– Hajdan qaytgan ziyoratchilar ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarga jalb etildi;
– 65 ta oilaga borilib, ma’naviy suhbat va amaliy yordamlar ko‘rsatildi;
– 9 ta xonadondagi ruhiy-ma’naviy qiyinchiliklar o‘rganilib, maslahatlar berildi.
– Oilaviy kelishmovchilik sababli notinch bo‘lib turgan oilalarga suhbat va nasihatlar o‘tkazildi. Natijada 2 ta arazlashgan oila yarashtirilib, 1 ta ajrimning oldi olindi;
– Sudlanganlar, jazo muddatini o‘tayotganlar hamda ularning oilalari bilan muloqot qilindi.
– Nogiron va ehtiyojmandlar holidan xabar olinib, moddiy-ma’naviy ko‘mak ko‘rsatildi.
Tumanning Taptiqsaroy mahallasida yong‘in oqibatida zarar ko‘rgan xonadonni qayta ta’mirlash ishlari homiylar va hojilar ko‘magida boshlab yuborildi. Bosh imom-xatib Ubaydulloh domla ushbu xonadonga tashrif buyurib, muloqot qildi hamda tavsiyalar berdi.
Bundan tashqari, “Doimobod” mahallasidan bo‘lgan, nogironligi bor fuqaroning uyiga ham tashrif uyushtirilib, tugallanmagan uy qurilishi uchun zarur qurilish materiallari yetkazildi.
Peshin namozidan so‘ng Ishchi guruh tarkibidagi iqtidorli imom-xatiblar jamoatga ma’ruza qilib, tinchlik, osoyishtalik va xalq farovonligi uchun duo qildilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Farg‘ona viloyati vakilligi
Matbuot xizmati