Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Iyul, 2025   |   19 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:21
Quyosh
05:02
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:59
Xufton
21:33
Bismillah
14 Iyul, 2025, 19 Muharram, 1447

Ishorai sabboba haqida

28.02.2023   2086   3 min.
Ishorai sabboba haqida

Ishorai sabboba qanday amal?


Bugungi kunda namozxonlar orasida ishorii sabboba qanday amal va uning qachon qilish kerak degan savollar ko'p eshtilmoqda. Hanafiy mazhabimizda ishorai sabboba sunnat amal xisoblanadi. U to'g'risida bir necha xadisu shariflar vorid bo'lib quydagi manbalarda u to'g'risida va qanday qilinishligi borasida to'xtalib o'tilgan. Abu Lays Samarqandiy “Navozil”, Kamoliddin Ibnu Humom “Fathul qodir”, Alloma Alouddiyn Kosoniy “Badoius Sanoiy”, Ibn Obidiyn “Raddul muxtor”, Abdulhay Laknaviy “Umdatur rioya”, e'lo us-sunan kaba mo''tabar manbalarda ham sunnat ekanligi zikr qilingan. Bu haqida Aliyyul Qoriy ikkita “Tazyinul ibora tahsinul ishora” va “Attadhiynu littazayyun”, Hofiz Ibn Hajar “Talhisul hobir”, Ibn Obidiyn “Raf' ul taraddud” nomli bir qator risolalarda ham ta'lif qilib o'tganlar.


Termiziy Abu Humayddan rivoyat qiladilar: “O'ng kaftlarini o'ng tizzalariga, chap kaftlarini chap tizzalarini ustiga qo'yib barmoqlari bilan ishora qilar edilar”.
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sallolohu alayhi vasallam namozda, ya'ni tashahhudga o'tirsalar o'ng qo'llarini o'ng tizzalarini ustiga chap qo'llarini chap tizzalarini ustiga qo'yib ko'rsatkich barmoqlarini ko'tarib ishora qilardilar chap qo'llari tizzalarini ustida turar edi”. Ushbu hadisga sahobalar, tobeinlar, amal qilib, tashahhudda ishorani ixtiyor qildilar.


Ahmad Nofi'dan rivoyat qiladilar: “Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhuma namozda tashahhudga o'ltirsalar ikki qo'llarini ikki tizzalariga qo'yib barmoqlari bilan ishora qilib, ishora qilgan barmoqlariga qarab turar edilar, so'ng Rasululloh sallalohualayhi vasallam: “Barmoq bilan ishora qilish shaytonga temirdan ham shiddatliroq”, derdilar.
Aliyyul qori “Tazyinul ibora tahsinul ishora” kitoblarida ushbu hadisni sharhlab aytadilarki, “Barmoq bilan ishora qilish urushda temir qurolni ishlatishdan ham qiyinroqdir, go'yo tavhidga ishora qilish bilan shayton mo''min bandani adashtirishi, shirkka olib borishdan bo'lgan umidini kesadi”.


Imom Suyutiy “Jomeul kabir” kitoblarida Uqba ibr Omirdan rivoyat qiladilar: “Kishi namozida ishora qiladigan har bir ishorasiga o'nta hasanot yoziladi”, dedilar.
Ibni Obidiyn “Raf' ul taraddud” nomli kitoblaridagi ishorai sabboba haqida vorid bo'lgan hadislar, olti sahih kitoblarning hammasida zikr qilingan. U hadislarni hattoki, ma'naviy mutovotir deyish durust bo'ladi deganlar.


Ishorai sabboba qilish borasida sahobalar, ularga ergashgan tobeinlar ixtilof qilmadilar. Imom Abu Hanifa va u zotning ikki shogirdlari Imom Abu Yusuf va imom Muhammmad, imom Molik, imom Shofiiy, imom Ahmad ibn Hanbal hamda mutaqaddim ulamolar ishorai sabboba sunnat ekanligiga ittifoq qilishgan.
Hulosa qilib aytadigan bo'lsak ishorai sabbobani tashaxxudga o'tirganda, tashaxxud duosini o'qib “Ashxadu anla” deganda o'ng qo'lni ko'rsat barmog'ini ko'tariladi, “illalloh” deganda tushiriladi. Tashaxxud duosini avvalidan qo'lni qimirlatib turishlik durust emas. Shuni takidlash lozimki ishorai sabboba rivoyatlaridan bexabar bo'lib, bu amalni qilmagan namozxonni aslo malomat qilinmaydi.

Yangiqo'rg'on tumani "Ishoq hoji" jome masjidi imom noibi Muhammadyusuf Tursunov

MAQOLA
Boshqa maqolalar
Maqolalar

O‘zini bolalardek tutsin...

14.07.2025   154   3 min.
O‘zini bolalardek tutsin...

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bolalar bilan muomala qilish uslubi

Eringizning hurmatini joyga qo‘ying!

Erkak kishining oilada oila boshlig‘i, ota sifatida o‘z o‘rni bo‘lmog‘i lozim. Buning uchun ayol kishi turmush o‘rtog‘iga nisbatan mehr-muhabbatli, ayniqsa, farzandlarining oldida otaning hurmatini joyiga qo‘ymog‘i kerak. Soliha ayol har qanday vaqtda otalarining buyuk shaxs ekanini bildirib turadi va otani hurmat qilish, uni yaxshi ko‘rishda bolalariga o‘rnak bo‘lib, amaliy yo‘l ko‘rsatadi. Farzandlariga otasining go‘zal xislatlarini o‘rnak sifatida aytib beradi. Onaning farzandiga: “Mana shunday qilsang otang sendan xursand bo‘ladi. Bunday qilmagin, dadangning jahllari chiqadi. Dadangning sendan jahli chiqsa, Allohning ham g‘azabi keladi”, deya pand-nasihatlar qilmog‘i maqsadga muvofiqdir.


Arzimas bo‘lsa ham hadyalar bering!

Farzandingizga kichik bo‘lsa-da, hadyalar bering. Bayram kunlari, biror muvaffaqiyatga erishganliklari munosabati bilan, ayniqsa, hayit kunlari buni unutmang. Bu bilan farzandingizning sizga bo‘lgan mehr-muhabbati, e’tibori ortadi, kayfiyati ko‘tariladi, yaxshiliklar sari intiladi. Sovg‘alaringiz ichida u qiziqqan kitoblar bo‘lsa, undan-da yaxshi.


Farzandingizga quloq soling!

Farzandingiz bog‘chasida yoki maktabida nima bo‘lganini aytib berish uchun oldingizga kelsa, uning shashtini qaytarmang. So‘zlarini diqqat bilan tinglang. U siz bilan o‘zining his-tuyg‘ularini bo‘lishmoqchi bo‘ladi. Farzandingizning muvaffaqiyatlarini rag‘batlantiring, agarda u imtihondan yuqori baho olsa, yilni a’lo baholarga yakunlab, maqtov yorlig‘i bilan taqdirlansa, siz ham farzandingizni munosib baholang, shirin so‘zlaringiz bilan uni yanada ilhomlantiring. 


Farzandlaringiz bilan hazillashib turing!   

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bolalar bilan hazillashar va ularga mehr ko‘rsatar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nevaralari Hasayinni o‘pdilar. U zotning oldilarida tamiymlik Aqro ibn Hobis o‘tirgan edi. U Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga: “Mening o‘nta bolam bor, ulardan birontasini ham o‘pmagan ekanman”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Rahm qilmagan kishiga rahm qilinmaydi” [1],  dedilar».

Nabiy alayhissalom bolalar bilan hazillashar, ularning boshlarini silar edilar. Bolalar esa u zotning taftini, mehrini his qilishardi. Abdulloh ibn Ja’far roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi aytadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘llari bilan mening boshimni siladilar va: “Alloh, Ja’farga bolasi uchun o‘rinbosar bo‘l” [2], dedilar. 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bolalarning yanoqlarini silaganlari borasida  “Sahihi Muslim”da rivoyat keltiriladi. Jobir ibn Samura roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga namoz o‘qidim, keyin u zot uylariga chiqib ketdilar, men ham birga qo‘shilib oldim, yo‘lda ikkita yosh bola u zotning qarshilaridan chiqdi, har birining yanoqlarini alohida-alohida silab qo‘ydilar”.

Muoviyya roziyallohu anhu: “Kimning kichik yoshdagi farzandi bo‘lsa, farzandi bilan munosabatda o‘zini bolalardek tutsin”, deganlar. 


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Muttafaqun alayh.
[2]  Imom Hokim rivoyati.

 

Maqolalar