Hashr surasining ilk oyatlari Allohga tasbeh bilan boshlanib: “Osmonlar va Yerdagi (barcha) narsalar Allohga tasbeh aytur. U Aziz (qudratli) va Hakim (hikmatli)dir” (Hashr surasi, 1-oyat), so'nggi oyatlari ham tasbeh bilan yakunlanadi: “Osmonlar va Yerdagi (bor) narsa Unga tasbeh aytur. U Qudratli va Hikmatli (zot)dir” (Hashr surasi, 24-oyat).
“Hashr” – “Jamlab surgun qilish” degan ma'noni anglatadi. Yigirma to'rt oyatdan iborat ushbu sura Madinai munavvarada, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga “Bayyina” surasi nozil qilingan so'ng nozil bo'lgan.
Hashr – Qiyomat kunining nomlaridan biri sanaladi. Oxiratda insonlarning barchasi mahshargohda to'planadi. Hayotlik vaqtlarida qilgan har bir yaxshi va yomon amallari uchun Alloh taoloning oldida javob berishadi.
Ma'qil ibn Yasor roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim tong ottirganda uch marta “A'uzu billahis-samiy'il a'liym minash shaytonir rojiym” deb turib, “Hashr” surasining oxiridan uch oyatni tilovat qilsa, Alloh unga etmish ming farishtani vakil qilib qo'yadi. Ular unga kech kirguncha salavot aytadilar. Agar u o'sha kuni o'lsa, shahid holida o'ladi. Kim o'shalarni kech kirganda aytsa, xuddi o'shandoq bo'ladi», dedilar (Imom Termiziy rivoyati).
Davron NURMUHAMMAD
Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!
Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!
Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!
Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!
Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!
Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!
Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].
Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].
Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun rozi bo‘lur...»[4].
Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.
Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: “Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].
Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 152-oyat.
[2] Niso surasi, 147-oyat.
[3] Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4] Zumar surasi, 7-oyat.
[5] Ibn Hibbon rivoyati.
[6] Imom Buxoriy rivoyati.
[7] Imom Tabaroniy rivoyati.