Birinchisi, mo''tadil musulmon o'zining imoni bilan mashg'ul bo'ladi. Mutaassib musulmon esa, o'zganing imoni bilan mashg'ul bo'ladi.
Ikkinchisi, mo''tadil musulmon o'zini va o'zgalarni jannatga kiritish harakatida bo'ladi. Mutaassib musulmon esa, o'zganing do'zaxga kirishini isbotlash harakatida bo'ladi.
Uchinchisi, mo''tadil musulmon o'zgalarning xato va kamchiliklarini kechirish uchun uzrga yo'l axtaradi. Mutaassib musulmon esa, o'zgalarni ayblash va obro'larini to'kish uchun xato va kamchiliklarini axtaradi.
(Ali as-Solabiy)
Savol: Men begona joyda mehmonxonaga joylashdim. Shoshilib, e’tiborsizlik bilan namozni qiblaga teskari tarafga qarab o‘qib qo‘yibman. O‘qib bo‘lganimdan keyin tushundim, shu namozimni hukmi qanday bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu holatda, siz namozingizni qaytadan o‘qishingiz lozim bo‘ladi. Chunki qibla qaysi tarafdaligini bilmagan odam, shu yerlik qiblani biladigan (musulmon, aqli raso, oshkor gunohlardan tiyilgan) kishidan so‘rab, namoz o‘qishi lozim. Agar shu holatda qiblani biladigan kishi topilmasa, kechasi odamlarning eshigini taqillatib yurmaydi. Balki bor imkoniyatini ishga solib, qiblani topishga harakat qiladi. Qalbi bilan bir tomonni qibla, deb qasd qilib namozini o‘qiydi. Garchi qiblani to‘g‘ri topolmagan bo‘lsa ham, uning namozi durust bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi