Sayt test holatida ishlamoqda!
29 May, 2025   |   2 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:13
Quyosh
04:54
Peshin
12:25
Asr
17:32
Shom
19:51
Xufton
21:25
Bismillah
29 May, 2025, 2 Zulhijja, 1446

Sunnatning ishonchligi: uning tarixiy jihatlari (13-qism)

02.09.2022   2482   6 min.
Sunnatning ishonchligi: uning tarixiy jihatlari (13-qism)

Ayrimlar sunnatning o'tmishdan ishonchligi ekaniga shubha uyg'otuvchi fitna urug'larini tarqatishga intiladi. Ularning fikricha Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning muborak sunnatlari qadimdan bugungacha barcha zamonlar va xalqlar uchun ahamiyatga ega bo'lsada, ammo ishonchli holda saqlanib qolmagan emish. Ular yana: "Qur'ondan boshqa biror hadis kitobi ishonchli tarzda saqlanib qolmagan. Turli to'plamlarda bir-biriga zid rivoyatlar bor. Qolaversa, ular hijriy III asrdan boshlab yozila boshlagan va biz dastlabki uch asr davomida yozilmagan xabarlarga ishonmaymiz", deyishadi.

Bu da'volarning barchasi asossizdir. Keling, ularni birma-bir tahlil qilib chiqaylik.

Payg'ambarga itoat qilish barcha musulmonlar uchun farz ekanligini tan olib, sunnatga qarshi bo'lganlar bir vaqtning o'zida hadislarni ishonchsiz deb e'lon qiladilar.

Bu qanday mantiqsizlik?! Alloh bizga Payg'ambarga ergashishni buyurgan, lekin amalda buning uchun hech qanday sharoit yaratmaganmi?

Alloh taolo bizga toqatimizdan tashqari biror narsani bajarishga amr qilganmi? Javobi aniq – yo'q.

Alloh taolo Qur'oni karimda bunday marhamat qilgan:

﴿لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا

“Alloh hech bir jonni toqatidan tashqari narsaga taklif qilmas”(Baqara surasi, 286-oyat).

Alloh taolo asli bo'lmagan yoki nima ekanligi tushunarsiz bo'lgan bir ishni qilishga buyurishini tasavvur qilib bo'lmaydi. Agar Alloh bizga Payg'ambar sunnatiga amal qilishni buyurgan bo'lsa, demak, sunnat ishonchsiz emas va Alloh uni biz uchun ishonchli holda saqlagan.

Alloh taolo bunday marhamat qiladi:

﴿إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ﴾

“Albatta, zikrni Biz nozil qildik va albatta, uni Biz muhofaza qilurmiz”(Hijr surasi, 9-oyat).

Alloh taolo bu oyatda Qur'onni saqlashga va'da bermoqda. Bundan Qur'on biror o'zgartirishsiz, buzilmagan holda avloddan-avlodga asl holatda saqlanib qolishi ma'lum bo'ladi.

Endi o'zimizga-o'zimiz “Bu ilohiy saqlash faqatgina Qur'on oyatlari bilan chegaralanganmi yoki ayni vaqtda uning haqiqiy ma'nolariga ham tegishlimi?” degan savolni beraylik.

Agar yuqorida isbotlangani kabi Qur'onni to'g'ri tushunish uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sharhlari zarur bo'lsa, unda bu sharhlar ham saqlanmasdan faqat Qur'on lafzlarining o'zi saqlansa maqsadga qanchalik xizmat qila oladi?

Qur'oni karimda bunday marhamat qilinadi:

﴿بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾

“Va senga odamlarga nozil qilingan narsani o'zlariga bayon qilib berishing uchun zikrni nozil qildik. Shoyadki, tafakkur qilsalar”(Nahl surasi, 44-oyat).

Insonlar Qur'oni karim oyatlaridan faqatgina Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning sharhlashlaridan foydalana oladilar. Shuning uchun ham, Alloh taolo Qur'onni o'zgarishsiz qoldirgan, uni Payg'ambarimiz tomonidan noto'g'ri sharhlash va izohlashga yo'l qo'ymagan. Rasulullohning sharhlashlari ham ilohiy himoyada va uni hech kim o'zgartira olmaydi.

Shuning uchun, agar kimdir Payg'ambar tomonidan Qur'oni karimni sharhlash zarurligini tan olsa, ammo bu sharhlashlar bugungi kunda mavjud emas deb aytsa mantiqsizlikdir. Yana bu ilohiy hikmatning inkor qilishga teng bo'ladi. Agar Yaratuvchi sunnatni zarur degan bo'lsa, U uning saqlanishini ham ta'minlaydi.

Shuning uchun, ilohiy qonunni to'g'ri tushunish uchun zarur bo'lgan Payg'ambarimizning sunnatlari doimo o'zgarishsiz qoladi. Sunnatning sahihligi haqidagi barcha e'tirozlarni faqat shu sabab bilan rad etish mumkin.

Shunga qaramay, ummatning Payg'ambarimiz sunnatini saqlab qolish uchun ko'rgan choralari haqida qisqacha ma'lumot berishni lozim deb bilamiz.

Bu erda keltiradigan ma'lumotlarimiz keng qamrovli emas. Yagona maqsad – ba'zi asosiy dalillarni ajratib ko'rsatish, ularning ob'ektiv tahlili orqali sunnatning haqiqiyligi to'g'risida xulosa chiqarish imkonini berish.

 

Muftiy Muhammad Taqiy Usmoniy hafizahullohning

"Islom shariatida sunnatning o'rni" kitobidan

Tarjimon: Davron NURMUHAMMAD

 

1-qism2-qism3-qism4-qism, 5-qism, 6-qism, 7-qism8-qism9-qism10-qism11-qism, 12-qism, Davomi bor...

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Ehromda vazelin ishlatish

19.05.2025   7639   2 min.
Ehromda vazelin ishlatish

Cavol: Issiq havoda ko‘p yurish natijasida ayrim odamlarda ikki oyog‘i orasi qizarib, achishadi. Ehromda shunday holatda malham, vazelin kabi narsalar surtsa bo‘ladimi?


Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.

Ehromdagi kishi siz aytgandek holatga tushib qolganda yoki tovoni yorilganda xushbo‘y bo‘lmagan malhamlardan foydalanishi mumkin. Bunda hech qanday jarima lozim bo‘lmaydi. Agar xushbo‘y malham yoki vazelindan foydalansa, bunda sadaqa qilishi lozim bo‘ladi. Agar ko‘p marta surtsa, jonliq so‘yish vojib bo‘ladi. Shuning uchun bunday kasallikka duchor bo‘lgan inson imkon qadar xushbo‘y bo‘lmagan malhamlardan foydalanishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu haqida fuqaholarimiz bunday deydilar:

وَلَوْ دَاوَى بِهِ جُرْحَهُ أَوْ شُقُوقَ رِجْلَيْهِ فَلَا كَفَّارَةَ عَلَيْهِ ؛ لِأَنَّهُ لَيْسَ بِطِيبٍ فِي نَفْسِهِ إنَّمَا هُوَ أَصْلُ الطِّيبِ أَوْ طِيبٌ مِنْ وَجْهِ فَيُشْتَرَطُ اسْتِعْمَالُهُ عَلَى وَجْهِ التَّطَيُّبِ.

“Ehromdagi kishi jarohat, oyoq yoriqlarini zaytun yog‘i bilan yog‘lasa, zimmasiga hech narsa vojib bo‘lmaydi. Chunki u xushbo‘ylik emas, balki xushbo‘ylik olinadigan narsa yoki bir jihatdangina xushbo‘ylik xolos. Kafforat vojib bo‘lishligi uchun uni xushbo‘ylanish uchun iste’mol qilgan bo‘lishi shart” (“Hidoya” kitobi).

Alloma Kamol Ibn Humom rahimahulloh aytadilar: “Ehromdagi inson yog‘ yoki sirkani yesa, jarohati yoki tovonidagi yoriqlariga surtsa yo qulog‘iga tomizsa, unga hech qanday jarima lozim bo‘lmaydi” (“Fathul Qodir” kitobi).

 

Mulla Ali al-Qoriy rahimahulloh aytadilar:

 ولو تداوى بالطيب او بدواء فيه طيب غالب ولم يكن مطبوخا فألزقه بجراحته يلزمه صدقة اذا كان موضع الجراحة لم يستوعب عضوا

“Agar xushbo‘y narsa bilan yoki xushbo‘ylik g‘olib bo‘lgan narsa bilan davolansa va ular olovda pishirilgan bo‘lmasa, so‘ng uni jarohatiga yopishtirsa va jarohat bir to‘liq a’zoni tashkil qilmagan bo‘lsa, sadaqa lozim bo‘ladi”. Vallohu a’lam.


O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.