Shom vaqti. Derazadan tashqariga nazar solar ekanman, ko'chada yosh bolalarini olib, sayrga chiqqan kelinlarga ko'zim tushadi. Shom bo'lgani bois ko'chada chopayotgan bolalarning bir-biri bilan urushishi, yiqilib lat egani bois yig'i ovozlari eshitilib turadi.
Bolalik chog'larimizda buvim rahmatlikning bot-bot qaytaradigan gaplari bo'lardi. “Shomda ko'chaga chiqmanglar, jinlar ko'payadigan vaqt”. Shu gaplari ta'sir qilganidan bo'lsa kerak, sal qorong'u tushishi bilan uylarimizga chopar edik.
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg'ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Idishlaringiz ustini yopinglar, qopning og'zini bog'langlar, eshiklarni qulflang, kech kirganida bolalaringizni qaytaring. Sababi, (bu paytda) jinlarning tarqalishi va tez harakatlanishi bor. Yotishdan oldin chiroqlarni o'chiring. Sababi sichqon pilikni olib, xonadon sohiblarini yoqib yuborishi mumkin” (Buxoriy, Abu Dovud va Ahmad rivoyati).
Bu rivoyatda bir qancha foydali maslahatlar berilmoqda. Jumladan, idishlar ustini ochiq qoldirmaslik, qopning og'zini bog'lash va kech kirganda bolalarni ko'chaga chiqarmaslik va shomdan keyin tashqari eshikni qulflash, yotishdan oldin shamni o'chirish ta'kidlanmoqda.
“Shomdan keyin ko'chaga chiqib bo'lmaydi”, degan gap mana shu hadisga asoslanib aytilgan bo'lsa, ajab emas. Bu gaplarning asosi bor. Sababi shom paytida jinlar er yuzi bo'ylab tarqaladi. Bu paytda jinlar ko'chada yurgan bolalarga ziyon etkazib qo'yishi mumkin.
Hozirgi vaqtda xastaliklarning turi ko'payib ketgan. Ammo har doim ham kasallikning kelib chiqishiga asosiy omil qilib ekologiyani ro'kach qilishimiz noo'rin.
Mahalla kelinlaridan eshitib qolaman: “Bolam kechasi shaytonlab chiqyapti, tez-tez kasal bo'ladi”. Endi mulohaza qilib ko'raylik, hamma xastalik ham dori-darmon bilan tuzalavermagach, bolalarning sog'ligini tiklash uchun, ularning ruhiyati bilan ham hisoblashishimiz zarur.
Shifokorlar har qanday kasallikda gigiyenaga jiddiy e'tibor berishni ta'kidlashadi. Islom dinida Qur'oni karim, Nabaviy ta'limotlarida poklikka targ'ib qilinadi. Shuning uchun ham emizikli bolasi bor bo'lgan ayollarga doimo tahorat bilan bolani emizish, emizish vaqtida Qur'on oyatlarini o'qish, salovatlar, tasbehlar aytish tavsiya etiladi. Bunday amalning fazilatini kengroq tushuntiradigan bo'lsak, tahorat bilan farzandini qo'lga olgan ayol pokiza ruh bilan bolasini emizishni boshlaydi. Qur'on tilovati esa go'dakdan shayton va jinlarning ta'sirini ketkazadi. Bunday bolalarning uyqusi sokin, tanasi sog'lom, ruhi tetik bo'ladi. Shunday ekan hayotimizni Qur'oni karim oyatlari va Sunnati Nabaviy bilan nurlantirishimiz lozim. Toki farzandlarimizning imoni mustahkam, o'zi salomat, e'tiqodi yuksak darajada bo'lsin.
Munira ABUBAKIROVA
O'zbekiston musulmonlari idorasi mutaxassisi
2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.
Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.
Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi.
AlQuranuz