Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Oktabr, 2025   |   30 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:24
Quyosh
06:43
Peshin
12:12
Asr
15:49
Shom
17:36
Xufton
18:48
Bismillah
22 Oktabr, 2025, 30 Rabi`us soni, 1447

Soxta mujohidlar

06.08.2022   3434   7 min.
Soxta mujohidlar

“Albatta, haqiqiy mo'minlar Allohga va Uning Rasuliga iymon keltirgan, so'ngra shubha qilmagan va Allohning yo'lida mollari va jonlari ila jihod qilganlardir. Ana o'shalar, o'shalargina (iymonida) sodiqlardir” (Hujurot surasi, 15-oyat).

  Alhamdulillah vassolatu vassalamu a'la rosulillah, va ba'd. Olamlarning Robbi va maqtovlarning eng yaxshisi Unga xos bo'lgan Alloh subhanahu va taologa beadad hamdu sanolar bo'lsin. Shafoatchimiz payg'ambarlar sayyidi Muhammad Mustafo solollohu a'layhi va sallamga salotu salomlar bo'lsin. Bizgacha ilmni omonat bilan etkazgan barcha ulamolardan Alloh rozi bo'lsin. Dunyoning bugungi holati hech kimga sir emas. O'zini haqiqiy musulmon deb qolganlarni adashganga chiqarayotgan fitnachi bemazhablar dunyoni buzib yuborishgani inkor etib bo'lmaydigan haqiqat sanaladi. Bunday adashgan toifalarga ergashganlarga e'tibor berilsa, ularning aksarining aqllari noqis, ilmdan uzoq va ko'r-ko'rona mutaassiblik qiluvchi odamlar ekanligi ko'rinadi.

Ba'zilari esa qandaydir obro' yoki mol-mulk orqasidan quvgan gumroh kimsalardir. Yana ba'zilari esa alamzada hayotda maqsadlariga erisholmagan odamlardir. Ular umuman ilm ham olishmaydi, olimni ham tinglashmaydi. Shunday ekstremistik oqimlar Allohning hukmi bilan hukm qilmagan musulmonlarni kufrda, johillikda va ko'pxudolikda ayblaydilar. Ularning fikricha islom er yuzidan bundan necha yuzlab yillar ilgari yo'q bo'lib ketgan va hozirgi qonunlar, konstitutsiyalar va hokimlar barchasi kufr hisoblanadi. Bularni to'g'rilash uchun esa barcha “adashgan” musulmonlarga qarshi jihod qilishimiz shart deb bilishadi. Haqiqat esa tamoman boshqachadir.

Alloh taolo jihodni aynan urushga bog'lab qo'ymagan va bu so'zning asli islom manfaatlari yo'lidagi urinishlarni ifoda etadi. Endi qachonki jihod farz bo'lib qolsa ham unda daraxtlar kesilmasligi, chorvalar o'ldirilmasligi va boshqa din vakillari o'z ibodatxonalarida qatl qilinmasligi kabi bir qancha shartlarni qo'yadiki bundan islomning faqatgina oliy manfaatlarni ko'zlagani tushuniladi. Uni Alloh insonlar uchun rahmat, adolat va o'zaro hurmat qilib joriy qilgan. Bundan boshqasi jihod emas zolimlik va nohaq urushlardan boshqa narsa emas. Endi bugungi kunga kelib bu razil maqsadli adashgan ekstremistlarning qilmishlari tufayli islomni dunyo bosqinchilik, zulm, nohaqlik va mutaassiblik sifatida ko'rmoqda. Ular esa “namoz o'qishni bilmaydimi demak kofir”, “konstitutsiyaga amal qiladimi demak kofir” hatto “soqoli yo'qmi demak adashgan” deb iddao qilishdan charchashmayaptilar. Bularning islomga keltirayotgan zararlarining chegarasi yo'q, afsuski. Bir hadis misolida ularning yo'llari naqadar xato va naqadar sunnatdan uzoqligini isbotlab beramiz insha Alloh.

Muhaddislar imomi Imom Buxoriy rahmatullohi alayh o'zlarining mashhur saxixlarida Jobir ibn Abdulloh al-Ansoriydan quyidagi saxix hadisni rivoyat qilganlar: “Bir kuni kechki payt bir kishi tuyada masjidga keldi va Muoz roziallohu anhuning orqalarida turib u kishiga ergashgan holda namoz o'qishni boshladi. O'shanda Muoz roziallohu anhu jamoat bilan namozda Baqara yoki Niso surasini o'qib turgandilar. Shunda haligi kishi jamoat namozidan chiqib yolg'iz o'zi namoz o'qib oldi va ketib qoldi. Unga bu ishini Muoz roziallohu anhu ma'qullamaganligini aytishganda u payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam oldilariga kelib Muoz roziallohu anhuning namozni uzun o'qishlaridan shikoyat qildi. Shunda payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Muoz roziallohu anhuga uch bora: “Ey Muoz, fitna qilyapsanmi?” deb turib yana shunday dedilar: “Nega namozingda “Sabbihisma Robbikal A'la”, “Vashshamsi va duhaha”, “Vallayli iza yag'sha” kabi kichik suralarni o'qimading?” – dedilar. “Sening orqangdan qari odamlar, kam quvvatlar va ishi borlar namoz o'qishini unutma” – dedilar.”

Yuqoridagi nabaviy hadisdan ko'rinib turibdiki kimki islomni insonlar o'rtasida yoymoqchi, joriy qilmoqchi bo'lsa bu ishida ularning qiyinchiligiga sabab bo'ladigan ishlardan uzoq bo'lishi uqdirilmoqda. Bu ishning fitnaga, norozichilikka olib kelishi va xavfli ekani tushuntirilmoqda. Bunday ishni qiladigan hatto islomdagi eng yaxshi amal bo'lmish namoz o'qiyatganligiga qaramay uni fitnachi deb atamoqdalar. Aslida payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning namozni qanchalar yaxshi ko'rishlari va ko'p o'qiganliklari ma'lum va mashhur. Shunday bo'lsada jamoat namozlarini orqadagi ergashuvchilarning hollarini inobatga olib doim qisqa qilishga harakat qilganlar. Ushbu hadisda payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam kimki islom qonunlarini insonlarga singdirishni xoxlasa aslo ularga qo'pollik yoki qiyinchilik etkazmasligi lozimligi va agar shunday qiladigan bo'lsa bu ishi bilan u fitnaning yoyilishiga sabab bo'lishi va islomdan odamlarni nafratlantirib qo'yishi aytilmoqda.

Ekstremistik oqimlar hozirda butun dunyo musulmonlariga jihod farzi ayn bo'lgan deb hisoblab barcha musulmonlarni ularning nazdidagi kofirlarga qarshi jangga chorlamoqdalar va bu ishda qatnashmaganlarga hech qanday uzr yo'q deb hisoblamoqdalar. Bu bilan ular haqiqiy olimlarning jihodga bergan ta'rifiga teskari ish qilmoqdalar. Islom ulamolari jihodga Allohning yo'lida turli xil foydali maqsadlarda harakat qilish deb ta'rif berganlar va nafs jihodi, ilm bilan jihod qilish kabi ma'nolar berganlar. Shuningdek ba'zida holatdan kelib chiqib kuch ishlatish yo'li bilan ham jihod qilinadi deganlar. (Bunday holatni ulamolar kengashlari hal qiladi)

 Adashgan toifalarning jihod borasidagi katta adashuvlaridan biri ular jihodni islomning maqsadlaridan biri sifatida bilishidadir. Toxir ibn Ashur rohimahulloh o'zlarining “Maqasidush Shari'a” kitoblarida jihod islomning maqsadi bo'lmay balki asosiy maqsad uchun bir vosita deb aytganlar. Ya'ni ba'zida ekstremistik toifalar singari jihodni faqat urush deb bilib urush qilgandan teskari natija chiqadi va buni bugun hammamiz ko'rib turibmiz.

Bir ovozdan aytilgan gap shuki islomda jihodning asosi odamlarni to'g'ri yo'lga boshlashdir. Zalolatdan hidoyatga, johiliyatdan ilmga va qorong'ulikdan nurga olib chiqishdir. Bunga misol payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Haybar g'azotiga Ali roziallohu anhuni yubora turib shunday degan edilar: “Alloh sen tufayli bir kishini to'g'ri yo'lga hidoyat qilishi sen uchun eng qimmat tuyalardan ko'ra yaxshiroqdir.” Mana shu hadisdan ham ko'rinib turibdiki g'azotning asl maqsadi yo'lda uchraganlarni qirishmas balki odamlar hidoyatiga sabab bo'lish ekanligi. Haqiqiy din ularni Allohga, to'g'ri yo'lga chaqirishda ekanligi ma'lum bo'lmoqda.

Alloh barchamizni O'zining mustaqim yo'lida sobitqadam qilsin. Amin.

 

Haybatullo RAShIDOV - Sho'rchi tumani “Tolli ota jome masjidi” imom-xatibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Til – millatning ma’naviy-ruhiy boyligi

21.10.2025   6784   5 min.
Til – millatning ma’naviy-ruhiy boyligi

O‘zbek tili xalqimiz uchun milliy o‘zligimiz va mustaqil davlatchilik timsoli,

bebaho ma’naviy boylik, buyuk qadriyatdir.

         Shavkat Mirziyoyev

     O‘zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi xalqimizning milliy mustaqillikka erishish yo‘lidagi muhim siljishlardan biri bo‘lib, ona tilimizning bor go‘zalligi va jozibasini to‘la namoyon etish bilan birga, uni ilmiy asosda rivojlantirish borasida ham keng imkoniyatlar yaratdi.
 

          Yangi O‘zbekistonda o‘zbek tilining xalqimiz ijtimoiy hayotida va xalqaro miqyosdagi obro‘-e’tiborini tubdan oshirish, unib-o‘sib kelayotgan yoshlarimizni vatanparvarlik, milliy an’ana va qadriyatlarga sadoqat, ulug‘ ajdodlarimizning boy merosiga vorislik ruhida tarbiyalash, mamlakatimizda davlat tilini to‘laqonli joriy etishni ta’minlashga qaratilgan yangidan-yangi tashabbuslar ilgari surilayotgani juda muhim.


    Davlat tili siyosiy, ijtimoiy va madaniy sohalarda xalqni birlashtiruvchi qudratli vosita sanaladi. Ona tilimiz so‘zlashuvchilar soni ko‘pligiga ko‘ra, sayyoramizda eng keng tarqalgan 40 ta tildan biri ekani ham quvonarlidir. Hozirgi vaqtda yer yuzida o‘zbek tilida so‘zlashuvchilar soni qariyb 60 million kishini tashkil etishi esa uning dunyodagi yirik tillardan biriga aylanib borayotganidan dalolat beradi.


   So‘nggi yillarda O‘zbekistonda barcha soha va tarmoqlar kabi ona tilimiz qadri va nufuzini yanada oshirish borasidagi siyosat va amaliy ishlar ham yangi bosqichga ko‘tarilmoqda. Buni o‘zbek tilining davlat tili sifatidagi maqomi va obro‘-e’tiborini tubdan oshirish bo‘yicha qabul qilingan tarixiy farmon va qarorlar samaralari yaqqol tasdiqlaydi. Asosiy qonunimiz – Konstitutsiyamizning o‘zbek tilida qabul qilinishi esa ona tilimizning nufuzini yanada yuksaltirdi. Davlatimiz madhiyasi xalqaro maydonlarda o‘zbek tilida yangray boshladi. Ayniqsa, ona  tilimiz Birlashgan Millatlar Tashkilotining yuksak minbarida ulkan siyosiy sammit va uchrashuvlarda baralla yangrab, tinchlik, do‘stlik va hamkorlik vositasiga aylanib borayotgani barchamizni quvontiradi. Til – millatning faxri, g‘ururi, ko‘zgusi. Millatlarni ajratib turuvchi asosiy belgilardan biri bu til ekan, har bir inson o‘z tilini bilishi, uni ulug‘lashi va shu bilan birga boshqa millatlarning ona tiliga ham hurmat bilan qarashi lozim.        


    Vatanimiz mustaqilligining ma’naviy asoslarini mustahkamlash, xalqimiz, avvalo, yosh avlodni milliy qadriyatlarimizga muhabbat va sadoqat ruhida tarbiyalashda o‘zbek tilining ahamiyati tobora ortib bormoqda. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida davlat tilining maqomi xuquqiy jixatdan mustaxkamlab qo‘yildi. O‘zbekiston Respublikasining “Davlat  tili  to‘g‘risida”gi  qonunining  qabul qilinishi ona tilimizning taraqqiyoti, rivojlanishi hamda o‘ziga xos va boy bisotini namoyish etishga keng imkoniyat yaratdi.


O‘zbek  tili dunyodagi qadimiy, go‘zal va boy tillardan biri hisoblanadi. Tilimizdagi  hayo, ibo, andisha, oriyat, mehrni yozuvchilarimiz  asarlarida  yaqqol  ko‘rish  mumkin. Mahmud Qoshg‘ariyning "Devoni lug‘atit turk" kitobi, Ahmad Yassaviyning  hikmatlari, Alisher Navoiyning "Xamsa"si, Zahiriddin  Muhammad Boburning "Boburnoma"si, Abdulla Qodiriyning betakror  romanlari-oqibat so‘zlarini  boshqa  tilga  aynan  tarjima  qilib bo‘lmaydi. Ularni faqat o‘zbek tilida ifodalash mumkin. Chunki bu tushunchalar  xalqimizga xos va ularni  aytishga  faqat  shu til  qodirdir. Bizning  ona tilimiz dunyodagi uch mingga yaqin til  orasida turkiy tillar oilasiga mansub  bo‘lib, jonli  til sifatida  qipchoq, qarluq, o‘g‘iz  lahjalarida namoyon bo‘ladi. O‘zbek  adabiy tili esa ana  shu lahjalardagi  so‘zlarning  ma’lum  bir me’yoriga  keltirilgan  shaklidir. U  muttasil o‘sib, rivojlanib  bormoqda. Uning rivojida so‘z  mulkining sultoni  Alisher Navoiyning xizmatlari  beqiyosdir. Hazrat  Navoiy  til  xaqida bunday  yozadilar: “Ko‘ngil  xazinasining  qulfi  tildir. Ul  xazinaning  kalitidin so‘z bil”.


O‘z ona tilimizga bo‘lgan muhabbatni xalqimizning, odamlarning samimiy suhbatlarida, yuksak axloqiy fazilatlarida ko‘rib, beixtiyor shunday el farzandi ekanligimizdan faxrlanamiz. O‘z tili uchun qayg‘urayotgan millat dunyo xalqlari safida o‘z o‘rnini, chinakam mustaqilligini asrashga, himoya qilishga jiddu jahd qilayotgan millat sanaladi. Millatning va milliy adabiyotning mavjudlik sharti bo‘lgan ona tilimiz taqdiri uchun kuyinish, uning ravnaqi uchun barcha imkoniyatlarni safarbar etish har birimizning burchimizdir.  


Ona tilimizning xalqaro miqyosdagi obro‘-e’tiborini yuksaltirishda, uni milliy va umumbashariy tushunchalar asosida taraqqiy etgan tillar safiga qo‘shishda har birimiz tilimizga chuqur hurmat bilan e’tibor berishimiz kerak.


Shu o‘rinda ma’rifatparvar bobomiz, o‘z davrida o‘nga yaqin dunyoviy tillarni puxta o‘rgangan olim Is'hoqxon Ibratning quyidagi fikrlari e’tiborga molik: “Bizning yoshlar, albatta, boshqa tilni bilish uchun sa’y-harakat qilsinlar, lekin avval o‘z ona tilini ko‘zlariga to‘tiyo qilib, ehtirom ko‘rsatsinlar. Zero, o‘z tiliga sadoqat – bu Vataniy ishdir”.


Biz tilimizni qanchalik asrasak, yuksaltirsak, rivojlanishiga hissa qo‘shsak, o‘zga millatlar ham bizning tilimizni hurmat qilishadi hamda uning dunyo hamjamiyati maydonidagi o‘rni va poydevorini shunchalik mustahkam qo‘ygan bo‘lamiz.


Odiljon  Narzullayev,

Yangiyul tumani  “Qirsadaq’’ jome masjidi   imom  xatibi