1. Chorva mollarining erkagu urg'ochisidan nisobga etgach, zakot beriladi.
Lekin sharti yarim yildan ortiq dalada, o'tloqda boqilgan bo'lishi va maqsadi sutidan foydalanish, naslini ko'paytirish, bahosini oshirish bo'lishi kerak. Hayvonlarni boqishdan maqsad ularda yuk tashish, minish bo'lsa, zakot vojib bo'lmaydi.
2. Chorva mollarini sotib foydalanish, ya'ni tijorat niyati bilan boqayotgan bo'lsa, ularning qiymatini pulga hisoblab, zakot chiqaradi, necha bosh ekaniga qarab emas. (“Fatovoyi Olamgiriya”)
3. Chorva mollarining turiga va adadiga qarab zakot belgilanadi. Masalan, har beshta tuyaga beshtadan qo'y, 25 ta tuyaga bitta bir yoshdan ikkinchi yoshga qadam qo'ygan bo'taloq, 36 ta tuyaga ikki yoshdan o'tib, uchinchi yoshga qadam qo'ygan bo'taloq beriladi va hokazo.
Qo'y va echkining 40 tasiga bir yoshlik bitta qo'y, 120 taga etgach, ikkita qo'y va hokazo. Sigir 30 taga etgach, bir yoshlik buzoq, 40 taga etgach, ikki yoshdan uch yoshga qadam qo'ygan g'unajin va hokazo.
Har bir urg'ochi otdan-biyadan bir dinor yoki nisobga etadigan qiymatning 40 dan bir foizi beriladi. Otlar erkak-urg'ochi aralash bo'lsa, ulardan zakot beriladi. Ammo faqat erkak otlar bo'lsa, ulardan zakot berilmaydi. Lekin tijorat uchun boqayotgan bo'lsa zakot beradi. (“Fatovoyi Olamgiriya”)
4. Eshak, xachir, qoplon, o'rgatilgan itlardan tijorat uchun saqlanayotgan bo'lsagina zakot beriladi.
Tuya, sigir, qo'y va echkilarning bir yoshga to'lmagan bolalari alohida boqilayotgan bo'lsa, ulardan zakot berilmaydi. Ammo ularga bitta katta yoshlisi qo'shilsa ham barchasi unga tobe bo'lib qoladi va nisob uchun hisobga olinadi. Masalan, 3 ta qo'zi bilan bitta uch yoshga qadam qo'ygani bo'lsa, bir qo'y zakotga ajratiladi. (“Fatovoyi Olamgiriya”, “Sirojiya”)
5. Zakot farz bo'lgan odam uni ado etmay turib vafot topsa, zakot soqit bo'ladi.
“Fatovoyi Olamgiriya”
O'zbekiston musulmonlari idorasi
fatvo hay'ati
O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy boshqarmasi raisi, besh respublika muftiysi
Yashagan yillari: 1908-1982
Muftiylik yillari: 1957 – 1982
Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon 1908 yili 10 yanvarda Toshkent shahrida tug‘ilgan.
1943 yilda Diniy nazorat tashkil qilishda otasi Shayx Eshon Boboxon ibn Abdulmajidxon bilan jonbozlik ko‘rsatgan. 1943-1948 yillarda Diniy nazoratning mas’ul kotibi, 1948-1957 yillarda rais o‘rinbosari vazifasida xizmat qilgan. 1957 yili muftiy Eshon Boboxon ibn Abdulmajidxonning vafotidan so‘ng shu idoraga rais va muftiy etib saylangan.
Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxonning xizmatlari:
– Jahondagi 80 ga yaqin islom va arab davlatlariga safar qilib Islom dunyosi bilan Sovet davlati va ittifoqda yashayotgan musulmon xalqlarni yaqinlashtirdi, siyosiy-madaniy aloqalarni o‘rnatishga vositachi bo‘ldi;
– 10 ta davlat rahbarining shaxsiy mehmoni bo‘ldi;
– Toshkent, Moskva, Dushanbe, Samarqand, Boku shaharlarida islom olami va global miqyosdagi dolzarb mavzularga bag‘ishlangan xalqaro anjumanlarni tashkil etib, ma’ruzalar bilan ishtirok etdi;
– “Sovet Sharqi musulmonlari” jurnali arab, ingliz, fors, fransuz, o‘zbek tillarida nashr etildi;
– Ittifoq Ministrlar Sovetining Diniy ishlar bo‘yicha Kengash tarkibidagi Musulmon tashkilotlarining xalqaro aloqalar bo‘limi rahbari sifatida 1962 yildan 1982 yilgacha faoliyat yuritdi;
–1971 yilda Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom instituti tashkil qildi;
– SSSR, Iordaniya, Marokash, Livan mamlakatlarining orden va mukofotlariga sazovor bo‘lgan.
Xalqaro tashkilotlarga a’zolik:
– Jahon Masjidlar Kengashi a’zosi;
– Jahon Tinchlik Kengashi a’zosi;
– Ittifoq Tinchlik Qo‘mitasi hay’at a’zosi;
– Osiyo va Afrika birdamlik tashkiloti a’zosi;
– Islom Konferensiyasi tashkiloti a’zosi;
– Xorijiy davlatlar bilan do‘stona va madaniy aloqalar o‘rnatish Sovet qo‘mitasi hay’at a’zosi;
– O‘zbekiston Tinchlik qo‘mitasi hay’at a’zosi;
– O‘zbekiston Xorijiy davlatlar bilan do‘stona va madaniy aloqalar o‘rnatish jamiyatining hay’at a’zosi.
Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon 1982 yili 23 dekabrda Toshkentda vafot etdi.
2023 yil 27 iyunda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Farmoni bilan Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon hazratlari “Oliy Darajali Imom Buxoriy” ordeni bilan mukofotlandi.