Islom dinida o‘zgalarning mol-mulkini nohaq o‘zlashtirishlik qati’yan taqiqlanadi. Alloh taolo Qur’oni karimda shunday marhamat etadi: “Bir-birlaringizning mollaringizni botil yo‘l bilan yemang. Bilib turib odamlarning mollaridan bir qismini yeyishingiz uchun hokimlarga gunohkorona tashlamang” [1] (Baqara surasi, 188-oyat).

Imom Qurtubiy rahimahulloh: “Oyatdagi “botil yo‘l bilan yemaslik”ka haromning barcha turlari: qimor, aldamchilik, harom narsalarni sotib mol topishlik, harom kasblarni qilib mol topishlik va boshqalar kiradi” deganlar[2].

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ham o‘zgalarning boyligiga va mol-mulkiga tajovuz qilishlikdan ko‘p bora qaytarganlar. Hususan o‘zlarining muborak hadislaridan birida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Albatta, sizlarga molingiz va qoningiz haromdir”[3].

Musulmon davlatida yashayotgan musulmon bo‘lmagan aholining mol-mulkini muhofaza etishlik o‘sha davlatning zimmasidagi majburiyatlardan hisoblanadi. Bu masala bo‘yicha barcha musulmonlar o‘rtasida yakdillikka erishilgan. Imom Abu Ubayd al-Qosim ibn Sallom, Ibn Zanjavayx, Ibn Sa’ad va Abu Yusuf roziyallohu anhum Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning Arabiston yarim oroli janubidagi Najron shahri nasroniylari bilan tuzilgan bitimni keltirib o‘tadilar:

“Albatta, Najroniylar va ularning ittifoqdoshlari Allohning himoyasi va Uning Rasuli sollallohu alayhi vasallamning homiyligi ostidadirlar. Ularning mol-mulki, joni, yashash yerlari va dinlari muhofaza etiladi; bu hozir mavjud bo‘lgan va mavjud bo‘lmaganlarni; hamda ularning oila a’zolari, buyumlari va o‘zlari egalik qilib turgan barcha ozmi yoki ko‘pmi mol-mulklarini ham o‘z ichiga oladi[4].

Umar ibn Xattob roziyallohu anhu Abu Ubayda roziyallohu anhu ga va Suriya mamlakati hokimiga yozgan hatida quyidagilarni keltirib o‘tadi: “O‘zingiz rahbarlik qilayotgan musulmonlarni musulmon bo‘lmagan fuqarolarga nisbatan jabr-zulm, ozor yetkazishdan va ularning boyliklarini nohaq talon-tarosh qilishdan qaytaring”[5].

Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu aytadilar: “Musulmon bo‘lmagan aholi soliq[6]ni to‘lar ekan endi ularning moli ham va joni ham bizning molimiz va jonimiz kabi bo‘lmoqligi lozim”[7].

Chindan ham musulmon bo‘lmaganlarning hayoti, mol-mulki va or-nomusi Islom dinida yuksak qadrlanadi va musulmon mamlakatlarida musulmonlar qay tarzda muhofaza qilinsa boshqa din vakillari huddi shunday muhofaza etiladi. Musulmonlar g‘ayridinlarga tegishli bo‘lgan cho‘chqa go‘shti va sharob (vino)lariga zarar yetkazishlari taqiqlanadi, agarda shu ishni sodir etsalar bu qilmishlari uchun jarima to‘lashlikka majbur bo‘ladilar.

Hanafiy mazhabining fiqh ilmiga oid mashhur manbalaridan hisoblangan “Al-Durr al-muxtor”da: “Agar musulmon nasroniy diniga e’tiqod qiluvchining vino yoki cho‘chqa go‘shtiga zarar yetkazsa yetkazilgan zarar miqdorida uning haqqini ado etishi lozim”[8]ligi bayon etilgan.      

Islom dinida o‘g‘rilik taqiqlangan va bu jinoyat uchun qat’iy jazo belgilangan. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam davrlarida quraysh qabilasidan bir ayol kishi o‘g‘rilik qilgani uchun Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam u ayolga nisbatan jazo qo‘llashlikka buyurdilar. Shunda odamlar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib o‘g‘rilik qilgan ayolning jazosini yengillatishliklarini iltimos qiladilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ularga javoban dedilar: “Agar qizim Fotima ushbu (o‘g‘rilik) jinoyatini sodir qilganida unga ham nisbatan huddi shu jazoni qo‘llashga buyurgan bo‘lardim”[9].

Imom Yahyo ibn Sharaf al-Navaviy rahimahulloh bunday yozadi: “Musulmon bo‘lmagan aholining, zimmiylarning (Islom davlati hududida yashagani uchun jon, mol-mulklari davlat himoyasiga olingan va buning yevaziga har yili jizya (mahsus soliq) to‘lab turadigan ahli kitoblar) va murtadning boyligi musulmonning boyligi kabi bo‘ladi”[10].

Imom Ibn Qudama al-Hanbaliy: “Musulmonga tegishli bo‘lgan mol-mulk o‘g‘irlanganda qanday jazo qo‘llanilsa, huddi shuningdek musulmon bo‘lmaganning mol-mulk o‘g‘irlanganda ham huddi shunday jazo qo‘llanilmog‘i lozim” deganlar[11].

Ibn Hazm: “Musulmon bo‘lmaganning mol-mulklarini o‘g‘irlagan musulmonga nisbatan jazo qo‘llanilishida hech qanday qarshi fikr (qarama-qarshilik)lar mavjud emas” degan fikrni bildiradilar[12].

Ibn Rushd ham yuqoridagi kabi fikrlarni keltirib o‘tgan[13].

Darhaqiqat, Islom huquqiga ko‘ra musulmon va musulmon bo‘lmaganlarning mol-mulki birdek himoya qilinadi hamda ularning mol-mulklarining o‘g‘irlanishi yoki unga zarar yetkazlishiga ham birdek jazo qo‘llaniladi.

“The Fatwa on Terrorism and Suicide Bombings” kitobidan
Davron NURMUHAMMAD tarjimasi