1. O'zining aka-ukasiga, opa-singlisiga zakot bersa bo'ladimi?
Bo'ladi. Zakotni faqat o'zining ota, ona, bobo, buvilariga va o'zining zurriyodi o'g'il-qiz, nabiralariga berib bo'lmaydi.
2. Ayol kishi o'zi taqib yurgan bitta yoki undan ko'proq tilla buyumlarga ham zakot beradimi?
Hanafiy mazhabida ayollarning taqinchoqlaridan, agar ulardagi tilla miqdori nisobga etsa, zakot chiqariladi. Bunda taqinchoqlarning soni emas, vazni e'tiborga olinadi. Taqinchoqlardagi tilla miqdori 85 grammga etsa, ulardan zakot beriladi. Ya'ni mazkur tilla miqdorining ikki yarim foizi qiymati zakot sifatida beriladi.
3. Ro'za tutgan ayol ovqatning tuzini torsa bo'ladimi?
Ayol kishi ba'zan ovqatning tuzini totib ko'rishiga to'g'ri keladi. Ba'zan, u-bu emish sotib olishda ham ta'mini totib ko'rmasa bo'lmaydi. Bunday hollarda, tomoqdan o'tmaslik sharti bilan emakning ta'mi yoki tuzini totib ko'rsa bo'ladi.
4. Hayz yoki nifosli ayollar ro'zani nima qiladi?
Hayz va nifos ko'rgan ayollar ro'za tutmaydilar. Ayollar Ramazonda hayzli yoki nifosli bo'lib qolsalar, poklanganlarida qazosini tutib beradilar. Bunday holatdagi ayollar iftordoshlariga ko'rsatmasdan eb-ichishlari islomiy odoblardandir.
5. Homilador va emizikli ayollar ro'za tutadimi?
Homilador va emizikli ayollar o'zlarini yo farzandlarining sog'liklariga zarar bo'lmasa, ro'za tutishlari mumkin. Ammo kasallanib qolishdan yoki bolaning salomatligiga ta'sir qilishidan xavotirlanishsa, ro'za tutishmaydi. Ko'zi yoriganidan keyin yoki emizish davri tugagach bir kuniga bir kun qazo tutib berishadi
Inson hayotida eng qimmatbaho ne’matlardan biri vaqtdir. U nihoyatda tez o‘tadi, biror narsaga bog‘lab, to‘xtatib, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Har lahza inson umridan bir bo‘lakdir. Shuning uchun vaqtni samarali o‘tkazish, uni qadrlash har bir aqlli inson uchun juda muhim.
Har insonga bir umr berilgan. U yillar, oylar, kunlar, daqiqalar bilan hisoblanadi. Bir soat bekorga ketsa, umrimizdan bir qism bekor ketgan bo‘ladi. Ko‘pincha biz "ertaga qilib qo‘yaman", "keyinroq boshlayman" deya o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Aniq reja asosida hayot kechirish, har bir kunni maqsadli va mazmunli o‘tkazish vaqtdan unumli foydalanishning asosiy yo‘lidir. Ilm o‘rganish, mehnat qilish, sog‘liqqa e’tibor qaratish, oila va yaqinlarga vaqt ajratish — bularning bari vaqtning to‘g‘ri taqsim qilinishi bilan bo‘ladi.
Tan olish kerak, zamonaviy texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar va axborot oqimi vaqtimizni o‘g‘irlab, bizni chalg‘itmoqda. Lekin ayb o‘zimizda. Ba’zan keraksiz narsalarga soatlab vaqt sarflaymiz, keyin esa "vaqtim yetmadi" deb shikoyat qilamiz. Shuning uchun ham hayotda "nimalar muhim, nimalar esa vaqt sarflashga arzimaydi" degan savolga aniq javob topib olish lozim. Vaqtga e’tiborli inson – mas’uliyatli insondir. U har bir vazifani o‘z vaqtida bajaradi, orzulari sari qat’iyat bilan intiladi va hayotini nazorat qila oladi.
Islom dinida ham vaqtga alohida ahamiyat berilgan. Qur’oni karimdagi Asr surasida Alloh taolo asr (vaqt)ga qasam bilan insonning zararda ekani ta’kidlagan. Bu esa vaqtning beqiyos ekanini yana bir bor yodga soladi. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq (yo‘li)ni tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina najot topishi aytilib, ulgurib qolishga da’vat etilgan. Demakki, vaqtni to‘g‘ri sarflay olgan insongina yutuqqa erishadi. Hayotimizdagi har bir daqiqa – bebaho xazina. Undan oqilona foydalanib qolish kerak, azizlar.
Abdulvohid ISAQOV,
Namangan shahridagi
“Miryoqubboy Mirhakimboy”
jome masjidi imom xatibi