Doktor Mustafo Hon aytadilar: “Bugungi kunimizdagi muammo bu, mazhab imomlari mazhabni o'zlari to'qib chiqarishgan degan gumon. Vaholanki voqelikda Abu Hanifa rohimahulloh o'z imomi Ibn Mas'ud roziyallohu anhuga ergashadi.
Imom Molik Ibn Umar va Ibn Abbos roziyallohu anhumolarga ergashadi, Imom Shofe'iy ham ana shu sahobalarga ergashadi. Sahobalarni Alloh taolo Muhammad Mustafo sollollohu alayhi vasallam etkazgan omonat va risolatni o'z zimmasiga olish va etkazish uchun tanlab olgan”[1].
Birorta inson inkor qilmasdan ummat juda uzoq asr mazhabni mahkam tutib keldi.
Biror-bir mazhabsiz muhaddis, mufassir yoki usuli olimni tarix zar varaqlaridan topa olmaysan. Bayhaqiy, Hatib Bag'dodiy, Ibn Hajar Asqaloniy, Ibn Asokir, Ibn Saloh, Suyutiy, Jassos, Baydoviy, Zarkashiy, Ibn Hojib, Ibn Javziy, Ibnul Humom, Saraxsiy, Bazdaviy, Bag'oviy, G'azzoliy, Subkiy, Shiroziy, Imom Navaviy va boshqa etuk islom ulamolarining barchasi albatta biror mazhabga mansub va bir mazhabni mahkam ushlaganini ko'rasan.
Yafe'iy aytadilar: “Islom tarixiga nazar tashlagan inson albatta, to'rt mazhab yuzaga kelgandan keyin necha- necha zamon o'tsin imomlar-u sarkarda va sultonlarning bir mazhabni tutganiga guvoh bo'ladi”[2].
Mazhabni inkor qiluvchi din imomlari uning ustida bo'lib turgan narsani inkor qiluvchidir va unga ijmo bog'langan narsaga xilof qiluvchidir. Chunki, to'rt mazhabdan birini ushlash lozim ekaniga ijmo qilingan.
Dehlaviy aytadilar: "Mazhabni tutish kerak ekaniga butun ummat ijmo qilgan, xossatan, bizning bu nafslar shahvatga moyil bo'lib ketgan kunlarda".
Yuqorida mazhabni ushlash nega lozim ekani borasida bir qancha sabablar sanab o'tildi, mazhablar eng mukammal sur'atda tashkil topdi, endi uni tark etishga hech qanday asosli sabab yo'qdir.
Allohning dinida ermak va o'yin qilishga yo'l qo'ymaslik uchun ulamolar mutloq ijtihod eshiklarini yopganlar.
Ibn Saloh naql qilib aytadilar: "Imom Shofe'iyning asridan keyin mustaqil mujtahid topilmadi deyishadi".
Imom Zahabiy aytadilar: "Hozirgi kunimizda faqat shu to'rt mazhabgina qoldi, lekin shuni ham lozim bo'lganidek tushunadigan odamlar sanoqligina, mujtahid bo'lishni qo'yaver".
Muhiddin Musulmonov - Sho'rchi tumanidagi "Domla Qosim jome' masjidi" imom xatibi
Mamlakatimizning bir guruh diniy-ma’rifiy soha vakillaridan iborat delegatsiya Iordaniya Hoshimiylar Podshohligida amaliy tashrif bilan bo‘lib turibdi.
Delegatsiya tarkibida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Muhammadolim Muhammadsiddiqov, Ta’lim va ilmiy-tadqiqot bo‘limi xodimi Muhammadamin Nasriyev, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining birinchi o‘rinbosari Davronbek Maxsudov, O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor Zokirjon Ro‘ziyev va bir nechta soha mutaxassislari bor.
Dastlab Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi Vaqf, islom ishlari va muqaddas qadamjolar vaziri o‘rinbosari Abdulloh A’qiyl hamda Podshoh Abdulloh II nomidagi Imomlar tayyorlash va malakasini oshirish markazi vakili Ismoil Habbat bilan muloqot o‘tkazildi. Samimiy muloqotda tomonlar o‘rtasida soha mutaxassislarini tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish, ilmiy tadqiqot hamda o‘quv-uslubiy, shuningdek, ekstremizm hamda radikalizmning oldini olish yo‘nalishida amaliy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish muhokama qilindi. Shuningdek, Iordaniya oliy ta’lim muassasalarida tahsil olayotgan o‘zbekistonlik talabalar uchun stipendiya, grant ajratish va yotoqxona bilan ta’minlash masalalari haqida so‘z yuritildi. Suhbat davomida ikki tomonlama hamkorlik aloqalarini rivojlantirish yuzasidan erishilgan kelishuvlarni amalga oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar ishchi rejasini tasdiqlash kerakligi ta’kidlandi.
Tashrif davomida Iordaniya xalqaro islom fanlari universiteti rektori Ja’far al-Fanatseh bilan uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Uchrashuvda Ikki mamlakat oliy diniy ta’lim muassasalarida hamkorlik qilish mumkin bo‘lgan ta’lim yo‘nalishlari va magistratura mutaxassisliklarini aniqlash, o‘quv dasturlarini o‘rganish va bir-biriga muvofiqlashtirish haqida so‘z yuritildi. Pedagoglar, ilmiy tadqiqotchilar va mutaxassislarni o‘zaro jalb qilish, malaka oshirish va stajirovka, mahorat darslarini yo‘lga qo‘yish, hamkorlikda ilmiy tadqiqot ishlarini amalga oshirishga kelishib olindi. Suhbatda Iordaniya xalqaro islom fanlari universiteti, O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi, Toshkent islom instituti o‘rtasida Anglashuv memorandumlarini imzolash masalasi bo‘yicha so‘z yuritildi.
Iordaniya xalqaro islom fanlari universitetida tahsil olayotgan o‘zbekistonlik talaba-yoshlar bilan ham uchrashuv tashkil etildi. Tadbirda “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasi”, “O‘zbekiston – bag‘rikeng diyor” mavzularida fikr almashildi. Mamlakatning mavjud qonunlari va universitet ichki tartib qoidalariga rioya etish tushuntirildi, Iordaniyada yurtimiz allomalari ilmiy merosi va turizm salohiyati targ‘ibotini amalga oshirish tavsiya qilindi.
Delegatsiya a’zolari mazkur universitetning Shariat va qonun fakulteti dekani, professor Shayx Saloh Abulhoj va hanafiy mazhabi mutaxassislari bilan uchrashdilar. Muloqot chog‘ida Shayx Saloh Abulhoj yurtimiz vakillarini Iordaniyada ko‘rib turganidan mamnunligini bildirdi. Uchrashuvda Samarqand shahrida o‘tkazilishi rejalashtirilgan UNESCO Bosh konferensiyasi 43-sessiyasining mazmun-mohiyati haqida ma’lumot berildi.
Bundan tashqari, vakillarimiz tomonidan O‘zbekistonning islom sivilizatsiyasida tutgan o‘rni, buyuk allomalarni yetishtirib chiqargan yurt ekani, o‘zbek xalqining bag‘rikeng va mehmondo‘stligi Iordaniyalik professor-o‘qituvchilarga tanishtirildi.
Manba: https://www.iiau.uz