Haji akbar – eng ulug' haj, katta haj ma'nosini anglatadi. Mo''tabar kitoblarimizda bu hajning ajri va fazilati katta ekanligi aytiladi. Hajji akbar haqida ulamolar, xususan, hanafiy olimlari alohida risolalar bitganlar.

عَنْ طَلْحَةَ بْنِ عُبَيْدِ اللهِ قَالَ صَلَّى اللَّهُ تَعَالَى عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: »أَفْضَلُ الْأَيَّامِ يَوْمُ عَرَفَةَ وَإِذَا وَافَقَ يَوْمَ جُمُعَةٍ فَهُوَ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ حِجَّةٍ فِي غَيْرِ يَوْمِ جُمُعَةٍ« أَخْرَجَهُ رَزِينٌ.

“Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: «Kunlarning eng afzali arafa kunidir. Agar u juma kuniga to'g'ri kelsa, jumadan boshqa kunga to'g'ri kelmagan etmishta hajdan afzaldir!», dedilar” (Imom Raziyn rivoyati).

To'g'ri, ushbu hadisning sanadi borasida biroz mulohazalar bo'lsada fazilatli amallar borasida unga amal qilsa bo'ladi.

Bir amalning ajri-savobi uni muborak zamon va muborak makonda qilinishiga qarab ham ziyoda bo'ladi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning “Haj – Arafotdir” deganlari va juma kunining juda ko'p fazilati borligi hamda Hajjatul vado'lari ham ayni juma kuniga to'g'ri kelgani shu va shunga o'xshagan qator sabablar yuqoridagi hadisi sharifni quvvatlaydi.

Shuningdek, haji akbar to'g'risida Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu-ning 9 hijriy sanada qilgan hajlari, Rasululloh sollallohu alayhi vasal-lamning hajlari, Qurbon hayiti jumaga kuniga to'g'ri kelsa, Arafot maydonida turish juma kuniga to'g'ri kelsa, Minoda turish kunlari juma kuniga to'g'ri kelsa, Qiron haji hajji akbar ifrod haji hajji asg'ar deyiladi, haj haji akbar, umra haji asg'ar, deyiladi kabi qarashlar ham mavjud. Ushbu turli qarashlarning har birining dalillari mavjud. Bu xilma-xillik Qadr kechasi haqidagi xilma-xillikka o'xshaydi. Nima bo'lganda ham, barcha fazilatlar muborak haj ziyoratiga tegishlidir.

Hulosa qilib aytganda ushbu masala halol-harom haqida bӯlmagani sababli odamlarni imon-ixlosi, muhabbatiga qarab, savobli ishlarga rag'batini oshirish maqsadida bu kabi fazilatni qilish, unga targ'ib etish mumkin.

O'zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi Fatvo markazi