Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida “Islom ensiklopediyasi”ning dastlabki 1–3 jildlari taqdimoti o‘tkazildi. Ushbu muhim ma’naviy-ma’rifiy tadbirda O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi Islom ensiklopediyasi bo‘limi mudiri, iqtisodiyot fanlari doktori, akademik Nurislom To‘xliyev, O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin Eshonqulov hamda Ko‘kaldosh o‘rta maxsus islom ta’lim muassasasi mudiri, falsafa fanlari doktori (PhD) Ma’murjon Erkayev ishtirok etdilar. Shuningdek, institut rahbariyati, professor-o‘qituvchilari va xodimlar tadbirda faol qatnashdilar.
Ensiklopediya – islomshunoslikda ulkan qadam
Tadbirni institutning Ilmiy ishlar va fan bo‘yicha prorektori S.Primov ochib berdi va so‘zni institut rektori, tarix fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) Uyg‘un G‘afurovga berdi. Rektor o‘z nutqida ensiklopediyaning islomshunoslikdagi ahamiyatini alohida ta’kidlab, uning uzoq umr ko‘ruvchi, kelajak avlod uchun ham manba bo‘lib qoladigan asarlardan biri ekanini bildirdi. Shuningdek, u sovet davridagi mashaqqatli sharoitda ham Qur’oni karim ma’nolar tarjimasi kabi buyuk ishlar amalga oshirilganini eslab o‘tdi.
Nurislom To‘xliyev: “Ensiklopediya – davlat rahbarining shaxsan nazaridagi ish”
Akademik Nurislom To‘xliyev nutqida ensiklopediyaning yaratilish tarixi va maqsadlariga to‘xtalib o‘tdi. Uning ta’kidlashicha, bu ish 20 jilddan iborat qilib rejalashtirilgan bo‘lib, davlat rahbarining shaxsan nazoratlari ostida amalga oshirilmoqda.
N.To‘xliyev ensiklopediya maqolalarini tayyorlashda birlamchi manbalardan foydalanish, ilmiylik, xolislik va ommaboplik tamoyillari asos qilinayotganini qayd etdi. Ushbu asarning farqli jihati shundaki, uni keng jamoatchilik ham oson anglay oladi.
Ma’ruzachi turli misollar keltirdi:
- “Uyg‘onish davri odamlari” asarida 99 nafar Buxoriy nisbali, 30–40 nafar Termiziy va Nasafiy allomalar tilga olingani,
- Shahrisabz va Ishtihondan yigirmadan ortiq muhaddislar yetishib chiqqanini,
- ensiklopediyaning maqsadlaridan biri – keng omma bilmagan, ammo islom ilmida iz qoldirgan allomalarni ham tarixga muhrlab qo‘yish ekanini ta’kidladi.
Shuningdek, N.To‘xliyev ensiklopediya yaratish tajribasini xalqaro misollar bilan solishtirib, Turkiyadagi ISAM to‘plami 60 yil davomida 700 dan ziyod muallif ishtirokida tayyorlanganini va 44–45 jilddan iborat bo‘lganini qayd etdi.
Ensiklopediyada kimlar aks etadi?
Tadbirda ta’kidlanishicha, ensiklopediyaga:
- sahobalar va tobeinlar,
- yurtimizdan chiqqan buyuk allomalar,
- islom sivilizatsiyasiga hissa qo‘shgan Yevropa olimlari ham kiritilmoqda.
Maqolalarda shaxslar hayoti bilan birga ularning asarlari, ilmiy merosi va ular haqidagi tadqiqotlar ham havola qilinadi. Bu esa ensiklopediyani nafaqat umumiy ma’lumot, balki ilmiy yo‘nalishda ham muhim manbaga aylantiradi.
Mehmonlar fikrlari
O‘MI raisi o‘rinbosari Zayniddin Eshonqulov nutqida ensiklopediyaning yurtimizda ilm qayta tiklanayotganidan dalolat berishini ta’kidladi. U Samarqanddagi Chokardiza qabristoni haqida qiziqarli ma’lumotlar keltirib, unda 1 mln 240 ming ulamo dafn etilgani, ularning 400 mingdan ortig‘i Muhammad ismi bilan tanilganini qayd etdi.
Ma’murjon Erkayev esa ensiklopediyaning ilmiy va ommabop yo‘nalishda bo‘lishi lozimligini aytib, bu asarning har bir atama va misollar bilan boyitilishi muhimligini qayd etdi.
Ensiklopediyaning ahamiyati
Nurislom To‘xliyev ensiklopediyaning ahamiyatini quyidagicha ifoda etdi:
- u din, ilm, fan va madaniyat vakillari uchun mas’uliyatli vazifa,
- ommaga yetkazishda qisqa, lo‘nda va tushunarli bo‘lishi,
- maqolalar ilmiy talablarga javob berishi,
- xar bir maqolaning muallifi ko‘rsatilishi orqali mas’uliyat va javobgarlik ta’minlanishi.
Tadbir yakunida savol-javoblar bo‘lib o‘tdi. Ensiklopediya maqolalarining OAK talablariga mosligi, elektron shakli va Vikipediya kabi ochiq platformalardagi rivojlanish istiqbollari muhokama etildi.
Institut rahbariyati tadbir mehmonlariga minnatdorlik bildirib, tashakurnoma va esdalik sovg‘alarini topshirdi.
Manba: https://oliymahad.uz/45368
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
