Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Iyul, 2025   |   20 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:22
Quyosh
05:03
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:59
Xufton
21:32
Bismillah
15 Iyul, 2025, 20 Muharram, 1447

Shariatda zarurat taqozosi

14.06.2022   1756   5 min.
Shariatda zarurat taqozosi

Payg'ambarimiz alayhissa­lom bunday marhamat qilganlar: “Halol ochiq-oydindir, harom ham ochiq-oydindir. Ular orasida ko'p odamlar bilmaydigan shubhali narsalar bor. Kim shubhali narsalardan saqlansa, dini va sha'ni uchun o'zini pok tutibdi. Kim shubhali narsalarga tushsa, xuddi qo'­riqxona atrofida cho'ponlik qilib, unga o'tib ketay degan cho'ponga o'xshaydi. Ogoh bo'ling! Albatta, har bir podshohning qo'riqxonasi bordir. Ogoh bo'­ling! Albatta, Allohning er­dagi qo'riqxonasi – harom qil­gan narsalaridir. Ogoh bo'ling! Tanada bir parcha go'sht bor, u sog'lom bo'lsa, butun tana sog'­lom bo'ladi. U buzilsa, butun tana buziladi. Ogoh bo'ling! O'sha narsa qalbdir” (Imom Buxo­riy va Imom Muslim rivoyati).

Shariatda halol va harom nozik, murakkab masala hisob­lanadi. Qilni qirq yorgan fa­qihlar ushbu masalani ham eng nozik nuqtalarigacha o'rgandilar. Ular bu masalaga bag'ishlangan mashhur fiqhiy qoida:الضرورات تبيح المحظورات – “Zaruratlar man etil­ganlarni ham joiz qiladi”ni ishlab chiqdilar.

“Zaruratlar man etilganlarni ham joiz qiladi” – hojat, ehtiyoj va mashaqqatlarni qamrab olib, odamlarga engillik va osonlik tug'dirilishi uchun shariatga kiritilgan ahamiyatli fiqhiy qoi­dalardan biridir. Ushbu qoida bugungi kunda ham dolzarbligini yo'qotgan emas. Chunki hozir hojatlar har qachongidan ko'ra ko'paygan, tabiiy ehtiyojlar ortgan davrdir. Ana shu qoidaning mohiyatini to'liq anglamasdan, uni noto'g'ri talqin qilish hollari kuzatilmoqda. Ma­salan, zamonaviy fotosuratlar va videolavhalar ommalashib ketdi. Lekin aksariyat insonlar ulardan to'g'ri foydalanish o'rniga, fahsh ishlarni tarqatish bilan ovora.

Behuda suratga tushib, tarqatishning oqibatlari haqida to'xtalmoqchimiz.

Nazarlanish. Alloh taolo Payg'ambarimiz alayhissalomga xitob qiladi: «Va kofirlar zikrni eshitayotganlarida seni ko'zlari bilan toydirmoqchi bo'ldilar va, albatta, u jinnidur, derlar» (Qalam surasi, 51-oyat). Oyatdagi “Ko'z bilan toydirish”ning ikki xil ma'nosi bor. Biri – adovat va dushmanlik nazari bilan haq yo'ldan toydirish, adashtirish. Ikkinchisi, nazar orqali jismoniy zarar etkazish, yiqitish, halok qilish.
Oyatning nozil bo'lish sababi haqidagi rivoyat­larda mushriklar Quraysh qabilasidan “ko'zi” bor bir kishini olib kelib, Payg'ambarimiz alay­hissalomga yomon nazar bilan qaratib, zarar etkaz­moqchi bo'lishgani aytiladi.

“Ko'zli” odamlar Bani Asad qa­bilasida ko'p bo'lar ekan. Agar ulardan biri semiz tuyani ko'rganda yomon ko'z bilan qarab: “Hoy qiz, idishni olib borib, manavining go'shtidan olib kel” desa, tuya tezda kasal bo'lib yiqilar, egasi uni so'yib yuborishga majbur bo'lar ekan.

Demak, tarmoqlarga joylashtirilgan suratdagi shaxslarga ko'z tegishi, sehr qilinishi, undan ba'zi kishilar zararla­nib, xasta bo'lishi mumkin.

Maqtanchoqlik. Qur'oni karimda Alloh taolo maqtan­choq va mutakabbir kimsani yoqtir­masligini bunday bayon qiladi: «Odamlarga (kibr­lanib) yuzingni burishtirmagin va erda kerilib yurmagin! Chunki Alloh barcha kibrli, maqtanchoq kim­sa­larni suymas» (Luqmon surasi, 18-­oyat). Kibr – ulkan gunoh. Mo'­min-musulmon kibrlanishga mut­laqo yo'l qo'ymasligi, o'zini ha­misha xokisor, kamtar tutishi lozim. Hayotni Allohga chin ban­dalik qilish bilan bezashi kerak. Maqtanchoqlik hamda kibr bir-biriga juda yaqin, ta'bir joiz bo'lsa, egizak tushunchalar hisoblanadi. Agar biror kishi maqtanchoq bo'lsa, demak, unda kibr bor, shuningdek, kibrli kimsa, albatta, maqtanchoq bo'ladi.

Ko'ngil sindirish. Halqimiz­da “Besh qo'l barobar emas” degan ibora bor. Sinovli dunyo­­da Alloh taolo kimnidir mol-­dunyo, kimnidir faqirlik, kim­nidir far­zand­sizlik va yana kimnidir be­­­tob­lik bilan sinaydi. Umri qi­­yin­chilikda o'tayotganlar ham yo'q emas.

Alloh taolo barchamizga farosat, insofi tav­fiq bersin!

Mirodil MIRJALILOV,

Toshkent viloyati bosh imom-xatibi o'rinbosari

 

"Hidoyat" jurnali 2022 yil 1-sonidan

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari

14.07.2025   3594   2 min.
Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari

Islomning barcha – beshala ruknini ham bajargan odam chinakam saodatlidir. Ayniqsa, hojilik – alohida mas’uliyat talab etadigan maqom. Bu yil yurtimizdan 15 mingdan ziyodroq fuqaro ana shunday sharafga ega bo‘ldi.

Bu yil yurtimizdan hajga borgan yurtdoshlarimiz Arafot vodiysida muftiy, Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari boshchiliklarida yurtga qaytgach, «Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari bo‘lamiz» degan ezgu tashabbusni ilgari surgan edilar.

Bugun, 14 iyul kuni poytaxtimizdagi «Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf» jome masjidi majlislar zalida poytaxtimizda faoliyat yuritayotgan imom-xatiblar, imom noiblari ishtirokida yig‘ilish o‘tkazildi.

Tadbirda O‘zbekiston Respublikasi Din ishlari bo‘yicha qo‘mitasi raisining birinchi o‘rinbosari Davronbek Maxsudov, Toshkent shahar hokimining jamoat va diniy tashkilotlar bilan aloqalar bo‘yicha o‘rinbosari Abdulvosid Xomitjonov, «Nuroniy« jamg‘armasi Toshkent shahar bo‘limi raisi Rustam Kalonov, Mahallalar uyushmasi Toshkent shahar hududiy boshqarmasi boshlig‘i Furqatxo‘ja Mahmudxo‘jayev, Toshkent shahar bosh imom-xatibi Abduqahhor domla Yunusov ishtirok etdi.

– Hojilarga katta ishonch bildirib, ular ma’naviyat targ‘ibotchilaridir, – deydi DIQ raisi birinchi o‘rinbosari Davron Maxsudov. – Hadisi sharifda: “Insonlarning Alloh taologa eng seviklisi odamlarga ko‘p manfaati yetkazadiganidir” (Imom Tabaroniy rivoyati), deyilgan. Shunday ekan, har bir hojiga o‘z hududidagi imom-xatib ko‘makchi bo‘lib, mahallama-mahalla yurib, aholiga, ayniqsa, yoshlarga pandu nasihatlar qilishlari zarur. Chunki hojilarning so‘zlari ta’sirchan bo‘ladi. Farzandlarimizning turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib qolishining oldini olishda ularning xizmatidan foydalanishimiz kerak. Hojilarimizning sa’y-harakatlari bilan xalqimizning ma’naviyati, ma’rifati yanada oshadi.

Ana shunday ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar orqali hojilarimiz jamiyatimizdagi mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish, yoshlar tarbiyasi va oilalar totuvligida ibrat bo‘lmoqdalar.

Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari
O'zbekiston yangiliklari