Biz azal-azaldan tinchliksevar xalqmiz. Aynan shu g'oya targ'ibiga bag'ishlangan buyuk milliy ma'naviy merosimiz bor. Ularning barida tinchlikning qadriga etish targ'ib etiladi, urush esa batamom qoralanadi.
Aziz va mukarram inson zotining yoshi ham, keksasi ham, ayoli ham, erkagi ham birdek qadr-kimmatga egadir. Muqaddas Islom dini inson qadrini shu darajada yuqori ko'targanki xatto, uning tirigi bilan o'ligining hurmati birdek qadrlanadi. Dunyodan o'tib ketgan marhum yaqinlarimizni doimo yaxshi sifatlar bilan eslash ham insoniylik burchimizdir. Bu hakda muborak hadisi sharifda Payg'ambarimiz Muxammad sollallohu alayhi vasallam “Dunyodan o'tganlarning yaxshi sifatlarini eslanglar ularning yomon sifatlarini aytishdan saqlaninglar” deganlar. (Termiziy rivoyati)
Yurtimizda an'anaviy nishonlanadigan, alohida e'tibor qaratiladigan kunlardan biri bu, Hotira va qadrlash kunidir. Bu kunda biz o'tmishda o'tgan ajdodlarimiz xususan, Vatan ozodligi, xalkimizning farovonligi yulida jonlarini fido qilib, bugungi kunda olamdan o'tib ketgan barcha fidoyi yurtdoshlarimizni yodga olamiz. Biz o'tganlarni maxsus bir kunda, ayni 9 mayda xotirlashimiz ramziy ma'noda bo'lib, aslida har doim har lahzada ularni eslab duolar qilamiz, ularning hayot yo'llarini o'rganib ulardan namunalar olamiz. Shuningdek, kelajak avlod bo'lmish farzandlarimizga ham o'tgan ajdodlarimizning hayoti biz uchun ulkan namuna ekanini uqtirib kelamiz. Ularning yaxshiliklarini hamisha har doim yodda tutamiz. Zero,tarixiy xotirasiz kelajak yo'q, deb bejizga aytilmagan. Hotira va qadrlash degan gaplar bir kunlik an'anaga bog'lanib qolmasligi kerak. Vatan, millat, din yo'lida jon fido qilgan ajdodlarimiz xotirasi bizlar uchun qanchalik ardoqli va muqaddas bo'lsa, keksalik yoshiga etgan ulug'larimizning qadriga etish, hurmatlarini joyiga qo'yish ham shunchalik muhimdir.
Bu kunlarda qilinadigan xayrli ishlardan biri yoshi ulug' kishilarning holidan xabar olishimiz, ularning qalblariga xursandlik kiritishimizdir. Bu haqda Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam hadisi sharifda shunday deganlar: “Kichigimizga rahm qilmagan va kattalarimizning qadriga etmagan kimsa bizdan emasdir”. (Abu Dovud va Termiziy rivoyati)
Davlatimiz doimo urush katnashchilari keksa yoshdagi otaxonlarimiz, onaxonlarimiz va barcha nafakaxurlarga kata dikkat e'tibor bilan gamxurlik kilib kelmokda. Yaratgandan barcha marxum ajdodlarimizni Uzining raxmatiga olib ularning xaklariga kilayotgan duolarimizni kabul kilib, oramizda hayot qolganlariga farovon hayot tinchlik va ofiyat berishini so'rab qolamiz.
Odiljon Narzullayev
Yangiyo'l tumani “Imom Sulton” jome masjidi imom xatibi
Dinimiz inson hayotining barcha jabhalarida muvozanatni ta’minlab, yuksak madaniyat va ezgu qadriyatlar asosida yashashni ustuvor vazifa sifatida targ‘ib qiladi. To‘y va boshqa marosimlar ham shunday me’yorlar doirasida bo‘lishi lozim. Ayniqsa, hozirgi kunda ortiqcha dabdababozlik va isrofgarchilik keng tarqalganligi sababli, insonlarning burch va axloqiy talablariga zid holatlar ko‘payayotgani kuzatilmoqda.
Islom dinida to‘y ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan birlashtiruvchi tadbir sanaladi. Undagi eng asosiy maqsad ayol va erkakni nikoh orqali oila qurishi va jamoat oldida bu rishtaning tasdiqlanishidir. Shunday ekan, to‘y ziyofatlari ortiqcha xarajatlar va dabdababozlikka aylanib ketsa, asosiy maqsaddan chetlanish vujudga keladi.
Isrof va dabdababozlik nafaqat moliyaviy zarar keltiradi, balki diniy-axloqiy nuqtayi nazardan ham qoralanadi. Qur’oni Karimda bu haqda shunday deyilgan:
“U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).
To‘ylarda ixchamlik va oddiylikni saqlash, isrofga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ortiqcha isrof va dabdababozlikning zararlari quyidagilar:
Yaqin qarindoshlar, do‘stu qadrdonlar va qo‘shnilarni taklif qilish, kamtarona dasturxon tuzatish, bir necha turli taomlarni o‘rniga oddiy taomlarni tayyorlash, qo‘sha-qo‘sha mashinalar va qator-qator san’atkorlarsiz marosimlarni o‘tkazish, to‘yxona, uylarni ortiqcha bezamaslik, sarpo qilishda keraksiz va qimmat buyumlardan voz kechish, to‘y uchun sarf-xarajatlarni oldindan rejalashtirish, boshqa xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik, dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilish to‘ylarda dabdaba va isrofni oldini oladi.
Isrof va dabdababozlikdan chetlashish, oddiylik va ixchamlikka e’tibor berish har bir musulmonning burchi va mas’uliyatidir. To‘y hamjihatlik va oila qurish uchun muhim marosim ekanligini e’tiborga olsak, uning mazmunini yo‘qotib, ortiqcha sarf-xarajatlarga aylantirishdan saqlanish lozim.
To‘ylarni ixcham qilishga harakat qilsak, nafaqat o‘zimiz, balki jamiyatimiz ham barqaror va isloh bo‘ladi.
Shermuhammad Boltayev,
Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome
masjidi imom-xatibi