Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Iyul, 2025   |   19 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:21
Quyosh
05:02
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:59
Xufton
21:33
Bismillah
14 Iyul, 2025, 19 Muharram, 1447

Tilanchilikni kasb qilish mumkinmi?

08.05.2022   2271   4 min.
Tilanchilikni kasb qilish mumkinmi?

Odatda tilanchi deganda ko'z oldimizga jismoniy jihatdan zaif, ko'rinishi abgor: yuz-qo'li kir, kiyimlari yirtiq-yamoq odam keladi. Ammo bugun tilanchilar ham, ularning qiyofasi ham o'zgarayotgandek, nazarimizda. Bu qadim “kasb” katta-kichik urushlar, parokandalik, qurg'oqchiliklardan qolgan asorat bo'lsa-da, hozirgi tinch, farovon zamonda ham o'z ahamiyatini yo'qotmagan.

Odam gavjum joylar, jamoat transporti, masjidlar yonida tilanchilikni “kasb” qilgan to'rt muchasi sog'lom, ishlasa o'zi tugul katta ro'zg'orni tebratish qobiliyatiga ega erkaklar, oddiy tikish-bichish hunari orqali yoki biror joyda farroshlik qilib bo'lsa-da kundalik ehtiyojini qoplashi mumkin bo'lgan ayollarning borligi achinarli holat.

Ayniqsa, yosh bolasi bilan chiqqan ayollar nuri diydasining tarbiyasi buzulishiga, uning kelajak hayotini xavf-hatarda qolishiga sababchi ham bo'ladi. Natijada bolalarda yolg'onchilik, kishilar oldida o'zini nochor sezish, birovning hisobiga yashash kabi illatlar shakllanishiga, nosog'lom muhit ta'sirida ulg'ayib, eti qotadi.

– Tilanchilik qilish boquvchisi bo'lmagan, kishilardan biror narsa so'rashdan boshqa ish qo'lidan kelmaydigan kishilar uchun halol, ammo uning ham chegarasi bor, – deydi O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi birinchi o'rinbosari Homidjon domla IShMATBYeKOV. – Ya'ni bu me'yor – bir kunlik eyish-ichish ehtiyojini topgunga qadar bo'lgan vaqt. Undan ortig'i harom sanaladi. Bunda hech qachon ertanikini ham birato'la bugun topib qo'yay, deyilmaydi. Keyingi kun Hudo kuch-quvvat bersa yoki biror yo'l ko'rsatsa, albatta, ishlashi, mabodo hech ishi o'xshamay, boshqa yo'li qolmasa – yana kundalik ehtiyoji uchun tilanchilikka chiqishi mumkin. Miskin bo'lib, tirikchiligim shundan, deya shu ishga mukkasidan ketish firibgarlikdir. Bundaylarning yuzi ikki dunyoda ham shuvut holatda bo'ladi. Buni bila turib qilish esa o'zini ochiq-oydin xorlikka mahkum etishdir. O'zini mayib-majruh holatda ko'rsatib, gadoy, tilanchi qiyofasiga solish ham ayni tovlamachilikning bir turi.
Dinimiz bundan qat'iy qaytaradi.

Qur'oni karimda Alloh taolo sadaqa olishga haqli bo'lgan kishilarni bayon qilgan: “Albatta, sadaqalarni faqat faqirlar, miskinlar, unda (sadaqa ishida) ishlovchilar, dillari oshno qiluvchi (kofir)lar, (pul to'lab ozod etiluvchi) qullar, qarzdorlarga va Alloh yo'lida hamda yo'lovchiga (musofirga berish) Alloh (tomoni)dan farz etildi. Alloh ilmli va hikmatli zotdir” (Tavba surasi, 60-oyat).

Islom dini mehnatga yaramaydigan, ishi boru, undan oladigan daromadi ehtiyojini qoplashga etmaydigan, ish topolmagan kishilarga rahnomolik qilishga yo'llaydi.

Haq taolodan ajru savob talabida bo'lgan mo'min-musulmonlar, sahovatli insonlar tomonidan zakot, yaqin qarindoshlarga berilishi vojib bo'lgan nafaqa, nafl sadaqa, xayriya, vaqf ishlari, nazrlar, kafforatlar, qo'shnilar haqi, muhojirlar haqi, etimlarga g'amxo'rlik qilish, tilanchilik (soil) haqi, davlat tomonidan ijtimoiy ta'minot uchun ajratiladigan haqlar kabi xayrli amallar orqali qilinadi.

Shariatimizda tilanchi otda kelsa, xatto qo'lida tillasi bo'lsa ham sadaqa berishga targ'ib qilinadi. Buning uchun sahovatli inson savob olaveradi. Ammo sadaqa so'ragan kishining firibgarligi, aldab odamlarning pulini eyayotganini ayon bo'lsa, unga bermaslik kerak. Sababi bu orqali u tekinxo'rlik, dangasalikka o'rganib qoladi.

Dinimiz risq-nasibani mehnat qilib peshona teri bilan, harakat qilib topishga buyuradi. Payg'ambarlar Muhammad (alayhissalom) o'z mehnati orqali turmush kechirib, umatlariga o'rnak bo'lganlar.

Dangasalik, ishyoqmaslik, tekinxo'rlik bular – musulmon kishiga yot holat. Dinimiz yalqovlik, birovga qaram bo'lishdan butkul qaytaradi.

Inson uchun egan luqmasining ichida eng totlisi, o'z mehnati bilan topganini eyishdir. U garchi qattiq non va yavg'on sho'rva bo'lsa ham. Birovning hisobidan bo'lgan tansiq taom ham tamoqdan maza bo'lib o'tmaydi. Chunki uni eyayotgan kishi ich-ichidan men buni qayerdan topdim, ertaga nima bo'lar ekan, deya o'ylaydi.

Tilanchilik qilishga xojati bo'lmagan kishining to'g'ri yo'lga o'tishi, kasb-hunar o'rganib, ilm olishi, tadbirkorlik bilan shug'illanib, halol risq topishi nafaqat o'zi, balki oila a'zolarini ham ikki dunyo saodatiga eltadi.

Bahriddin HUShBOQOV
tayyorladi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

“Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi

11.07.2025   13089   2 min.
“Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi

2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.


Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.


O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.


Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi. 

AlQuranuz

“Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi “Usmon mus'hafi” matnini tadqiq qilish muhokama etildi