Habaringiz bor, avvalroq O'zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasi bo'limi mudiri Kamoliddin Mahkamov, ushbu bo'lim etakchi mutaxassisi-restavrator Saidrahmat Ikromov hamda Diniy idora Ziyorat turizmini ilmiy rivojlantirish sektori mudiri Jahongir Salomov va sharq qo'lyozmalari mutaxassisi Abdulhamid Djumanov xorij mamlakatlaridagi yirik kutubxonalar, ilmiy tadqiqot markazlari va muzeylarning tajribalarini o'rganish maqsadida xizmat safariga jo'nab ketganlari haqida xabar bergan edik.
Ushbu ilmiy safarning ilk kunlari davomida Diniy idora mutaxassislari Turkiya davlatida bo'lib, Topkapi Saroyiga, Istanbuldagi Sulaymoniya kutubxonasiga, shu shahardagi Sulaymoniya kitob shifoxonasiga, Ankaradagi Turkiya diyonat ishlari kutubxonasi konservatsiya va restavratsiya bo'limi va Milliy kutubxonasiga hamda Millat kutubxonasiga tashrif buyurdilar.
Tashrif davomida kutubxonalardagi qo'lyozmalar fondi, kitoblarning saqlanish holati va ba'zi qadimiy mushaflarning nusxalari bilan tanishdilar. Kutubxonada kitoblarni saqlash, raqamlashtirish va ulardan foydalanishga oid davra suxbatlari ham bo'lib o'tdi. Suxbat jarayonida O'zbekiston musulmonlari idorasi kutubxona xodimlari o'zlarini qiziqtirgan savollariga javoblar oldilar.
Istanbul. To'p-Qopi saroyi
Shu yil 14 aprel' kuni Diniy idora mutaxassislari Topkapi Saroyiga O'zbekistonning Turkiyadagi elchixonasi ko'magida tashrif buyurdilar. U erda To'p-qopi saroyi raxbari Ilhan Kochaman va To'p-qopi saroyi kutubxonasi muhofizi O'g'uleke Seyxan xonimlar bilan uchrashuv o'tkazildi.
Saroy kutubxona raxbari va muxofizi hamrohligida kutubxonadagi qo'lyozmalar fondi, kitoblarning saqlanish holati va ba'zi qadimiy mushaflarning nusxalari bilan tanishildi. Uchrashuvda mezbonlar O'zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasi bilan yaqindan hamkorlik qilishga va kutubxona xodimlari bilan tajriba almashishga, shuningdek, ular uchun mahorat darslarini tashkil etishga tayyor ekanliklarini bildirdilar.
Istanbul. Sulaymoniya kutubxonasi
Shu yil 15 aprel' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi xodimlari Sulaymoniya kutubxonasiga tashrif buyurdi. Sulaymoniya kutubxonasida 8–19 asrlarda yozilgan 80 ming jildga yaqin qo'lyozmalar bor. Mazkur kutubxona qo'lyozmalarni saqlash va raqamlashtirish bo'yicha katta tajribaga ega.
Tashrif davomida Sulaymoniya kutubxonasida kitoblarni saqlash, raqamlashtirish va ulardan foydalanishga oid davra suxbati bo'lib o'tdi. Suxbat jarayonida O'zbekiston musulmonlari idorasi kutubxona xodimlari o'zlarini qiziqtirgan savollariga javoblar oldi. Shuningdek, kutubxona xodimlari Sulaymoniya kutubxonasi fondida kitoblarning saqlanishi, joylashtirilishi va yong'in xavfsizligiga oid ko'rilgan choralar bilan yaqindan tanishdi.
Istanbul. Sulaymoniya kitob shifoxonasi
Shu yil 16 aprel' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi xodimlari Sulaymoniya kitob shifoxonasiga tashrif buyurdi. Tashrif davomida o'zbekiston mutaxassislari Turkiya qo'lyozma asarlar kengashi boshqarmasi, Kitob shifoxonasi va arxivi departamenti rahbari Nil Baydar xonim bilan uchrashuv o'tkazdi.
Nil Baydar xonim uchrashuv davomida O'zbekiston musulmonlari idorasi bilan hamkorlik qilish va o'z tajribalarini bo'lishishga tayyor ekanligini bildirdi.
Uchrashuvdan so'ng shifoxona rahbari Diniy idora xodimlarini u erda olib borilayotgan konservatsiya va restavratsiya tadbirlari bilan yaqindan tanishtirdi.
Ma'lumot uchun, Sulaymoniya kitob shifoxonasi qo'lyozma kitoblarni restavratsiya qilish ishlarini amalga oshiruvchi va Turkiya qo'lyozma fondlariga restavrator mutaxassislarni tayyorlab beruvchi Turkiyadagi eng yirik muassasa hisoblanadi.
Ankara. Turkiya diyonat ishlari kutubxona bo'limi va Milliy kutubxonasi
Shu yil 18 aprel' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi xodimlari Turkiya poytaxti Anqara shahridagi Turkiya diyonat ishlari kutubxonasi konservatsiya va restavratsiya bo'limi va Milliy kutubxonaga tashrif buyurdi. U erda idora xodimlari konservatsiya va restavratsiya bo'limida kitob va gazetalarni restavratsiya qilish bo'limi bilan tanishishdi.
Ankara. Millat kutubxonasi.
Joriy yil 19 aprel' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi xodimlari Turkiya poytaxti Anqara shahridagi davlat rahbari tashabbusi bilan barpo etilgan Millat kutubxonaga tashrif buyurdi. Mehmonlarni kutubxona rahbari Ayxan Tuglu kutub oldi. Kutubxonada 4 million ziyod kitoblar bor bo'lib ish zamon talablariga mos ravishda yo'lga qo'yilgan. O'MI xodimlari kutubxonada ish yuritish va qo'lyozmalarni saqlash bilan bog'liq jarayonlar bilan yaqindan tanishishdi.
Shuningdek, uchrashuvlar yakunida mezbonlar O'zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasi bilan yaqindan hamkorlik qilishga va kutubxona xodimlari bilan tajriba almashishga, ular uchun maxorat darslarini tashkil etishga tayyor ekanliklarini bildirdi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Yarmuk – musulmon va Rum qo‘shinlari o‘rtasida bo‘lib o‘tgan jang. Unda asrlar o‘tsa-da, mangulikka yuz tutgan ajib lavhalar bor. Ularning ba’zilari quyidagilardir:
Urushning ayni qizigan pallasi. Bir kishi Abu Ubayda ibn Jarroh hazratlariga yaqinlashdi. Abu Ubayda roziyallohu anhu: “Men shahid bo‘lishga astoydil bel bog‘ladim”, dedi. Haligi kishi: “Biror-bir gapingiz bo‘lsa ayting, men Rasululloh bilan ko‘rishgan paytim u zotga yetkazib qo‘yaman”, dedi. Abu Ubayda roziyallohu anhu: «Ha, u zotga buni yetkaz: “Rasululloh, bizlar Robbimizning va’dasi haq ekanini topdik”», dedilar.
Rum qo‘shinlarining hujumi kuchaygan paytda Ikrima ibn Abu Jahl roziyallohu anhu musulmonlarning orasida: “Alloh taolo meni hidoyat qilmasidan avval men Rasulullohga qarshi jang qilardim, endi bugun Allohning dushmanlaridan qochib ketamanmi!” – deya jar solardi. Oradan ko‘p o‘tmay, Abu Jahl yana: “Kim o‘limga bay’at qiladi?”[1] – dedi.
Musulmonlarning bir jamoasi u zotga bay’at qilishdi va ularning barchasi birgalikda jang maydoniga kirishdi. Ularning maqsadlari g‘alaba va shahidlik edi. Alloh taolo ularning bay’atlarini qabul qildi va ularning bari Allohning inoyati ila shahidlikka erishdilar.
Tarix zarvaraqlariga e’tibor qarating. Buyuk qo‘mondon Xolid ibn Valid 100 kishilik qo‘shini bilan to‘rt ming kishilik Rum qo‘shinlariga qarshi turdilar. Qarang-a! Yuz kishilik qo‘shin to‘rt mingta askarga qarshi chiqib, ularni yengsa-ya?! Bu ularning qalblari Allohga bo‘lgan iymonlari bilan to‘lib-toshgani ekanining belgisi emasmi?!
Urush biroz tinchib turgan paytda Xolid ibn Validning oldiga Jo‘rja ismli Rum qo‘mondoni keldi va: “Ey Xolid, nimaga da’vat qilyapsan? Ayni paytda Islomni qabul qilgan kishiga ham sizlarga berilgandagi kabi ajru savob nasib qiladimi?” – deb so‘radi.
Sahobiy: “Ha. Undan ko‘prog‘i ham nasib etishi mumkin”, dedi.
“Qanday qilib? Axir sizlar avvaldan musulmon bo‘lib, o‘zib ketgansizlar-ku?!” – dedi Rum qo‘mondoni. Xolid ibn Valid roziyallohu anhu: “Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga yashadik va u zotning mo‘jizalariga guvoh bo‘ldik.
Bizning ko‘rganlarimizni ko‘rib, biz eshitgan narsalarni eshitgan odam Islomni osonlikcha qabul qilishi haqiqat. Lekin sizlar u zotni ko‘rmagansizlar, u zotning gaplarini eshitmagansizlar, bunday holda g‘aybga iymon keltirgan bo‘lasizlar. Agar sizlar niyatingiz, qalbingiz ila Allohga iymonda rostgo‘y bo‘lsalaringiz, sizlarning savoblaringiz buyukroq bo‘ladi”, dedilar. Bu gaplarni eshitgan Rum qo‘mondoni oh urdi va: “Ey Xolid, menga Islomni o‘rgat”, deya o‘zini Xolid roziyallohu anhu tarafga tashladi.
Shunday qilib Rum qo‘mondoni Islomni qabul qildi. Alloh taolo uchun ikki rakat namoz o‘qidi, haqiqatda ikki rakat, bundan boshqacha emas. Ikki taraf yana urushga kirishdi. Jo‘rja endi musulmon askarlar safida shahidlik maqomiga erishish ilinjida jang qilardi.
Ha! O‘sha ikki rakat namoz sababidan Allohning izni ila unga jannat nasib etdi, uning bundan boshqa amali yo‘q edi...
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Buning ma’nosi: “Men o‘lgunimcha shu jang maydonidan ortga chekinmayman, to so‘nggi nafasim qolgunicha musulmonlar safida Allohning dushmanlariga qarshi jang qilaman, meni faqatgina o‘lim to‘xtata oladi” (Tarj.).