Bugun, 11 aprel kuni peshin namozida Qo‘qon shahridagi “Degrezlik” masjidi Muftiy hazratlarining tashriflarini eshitgan minglab namozxonlar ila har qachongidan-da fayzga to‘ldi.
Dastlab Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi Ubaydulloh domla Abdullayev so‘z olib, shu kunlarda viloyatda katta xursandchilik bo‘layotgani, buning boisi soha rahbarlari kelganini aytib, mehmonlarni tashrif bilan qutladilar, so‘ng O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin domla hazratlarini minbarga taklif qildi.
Muftiy hazratlari mav’izalari avvalida jomega yig‘ilgan qo‘qonlik mo‘min-musulmonlarni Ramazoni sharif bilan qutlab, iliq tilak va duolar qildilar.
Muftiy hazratlari suhbatlari asnosida Haq taoloning ne’matlariga burkangan ayni zamonda shukrni ziyoda qilishimiz lozimligi, duolar qilganimizda o‘z hojatlarimizni so‘raganda, albatta, yurt tinchligi, xalq farovonligini so‘rash lozimligini uqtirdilar.
Ma’ruza davomida Muftiy hazratlari jamoatga ayni kunlarda yurtimizdagi taniqli va voiz ulamolar, soha rahbarlari hududlardagi masjidlarda bo‘lib, mo‘min-musulmon xalqimiz diniy savodxonligini oshirilayotgani, yurtimiz va dunyodagi voqea-hodisalardan xabardor qilinayotgani, mazkur tashrifdan ham ayni maqsad ko‘zlanganini aytib o‘tdilar.
Muftiy Nuriddin domla hazratlari suhbat asnosida ro‘zaning fazilat va foydalari haqida ham ta’sirli va mazmunli mav’iza qilib, jumladan bunday dedilar:
“Alloh taolo hadisi qudsiyda: «Odam bolasining hamma amali o‘zi uchun, faqat ro‘za Men uchundir va uning mukofotini Men – O‘zim berurman. Ro‘zadorning og‘zidagi hid Alloh huzurida mushku anbar hididan ham xushbo‘yroqdir», degan» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyat qilishgan). “Barcha ibodatlar o‘zi faqat Alloh taolo uchun bo‘lsa, u holda nega Alloh taolo ro‘zani O‘zi uchun xosladi?” degan savol barchamizda paydo bo‘lishi tabiiy. Keling ushbu hadisni sharhlagan muhaddis ulamolarimizga murojaat qilsak.
Ulamolar ushbu hadisi sharif ustida fikr yuritib, quyidagi so‘zlarni aytishadi: Qiyomat kuni mazlumlar zolimdan qasos olib, qilgan zulmi evaziga yaxshi amallarni tortib olishlari mumkin. Chunki boshqa bir hadisda: «Kishi qiyomat kuni tog‘lar kabi yaxshiliklar bilan keladi. Lekin uni so‘kkan, buni urgan yoki yana birining molini yeganligi sababli uning yaxshiligidan mazlumga olib beriladi. Hatto zolimning yaxshiligi tugab, hech narsa qolmagach, endi mazlumning gunohidan zolimga yuklanadi va zolim (gunohi ko‘payib ketgach,) do‘zaxga tashlanadi», deyilgan. Faqat ro‘za unday emas. Ro‘zani qiyomat kuni haqdorlarga ulashib berilmaydi. Alloh ro‘zani uning egasi uchun shu darajada saqlab qo‘yar ekanki, unga hatto haqdorlar ham jur’at qila olmas ekan. Shunga binoan «Odam bolasining hamma amali o‘zi uchun, faqat ro‘za Men uchundir va uning mukofotini Men – O‘zim berurman», degan». Ya’ni Odam bolasining amallari qasos sababli talafot ko‘rib, haqdorlar tortib olishi sababli kamayishi mumkin ekan. Faqat ro‘zaga daxl qila olmas ekan.
Demak, ro‘zadan boshqa amallarning savobi qay miqdorda ko‘paytirib berilishi aniq aytilgan. Bir amal uchun savob o‘n martadan to yetti yuz martagacha ko‘paytirilishi mumkin. Ammo undan ortiq bo‘lmasligi ham mumkin. Ro‘za uchun beriladigan savob esa shu darajada ko‘p bo‘ladiki, uni Alloh taolodan boshqa hech kim bilmaydi, idrok ham qila olmaydi. Ro‘zadorning amali bunchalar yuqori baholanishining sababi shuki, u taomi va shahvatini faqat Alloh taolo uchun tark qilib, ro‘za tutganidir”.
Yakunda Muftiy hazratlari Vatanimiz tinchligi va osoyishtaligi, elimiz farovonligi va baxti-iqboli, muborak Ramazon oyi barokati, fayzini so‘rab xayrli duolar qildilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
“Mazhab” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “yo‘l”, “yo‘nalish” ma’nolarini bildiradi. Shar’iy istilohda esa, “biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘lidir”. Sahoba va tobe’inlar davrida mazhablar ko‘p bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan ular orasida to‘rt yirik: hanafiy, molikiy, shofeiy, hanbaliy mazhablari rivoj topgan. Mazkur to‘rt mazhab vujudga kelishining asosiy omili – bular qolgan mazhablarning ta’limotini ham tadqiq qilib, qamrab olganidir.
Bu haqda alloma Ibn Rajab o‘zining “To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” asarida quyidagi so‘zni aytganlar: “Ko‘plab mazhablar orasidan aynan to‘rt mazhab saqlanib qolishi xuddi Qur’oni karimning yetti qiroatidan faqat bittasi qolganiga o‘xshaydi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallamga Qur’oni karim yetti xil lahjada nozil bo‘lgan. Keyinchalik islom dini atrofga keng yoyilib, musulmonlarning soni ortib bordi va qiroat borasida ular o‘rtasida ba’zi ixtiloflar kelib chiqqach, Usmon ibn Affon raziyallohu anhu mus'hafni yetti qiroatdan faqat bittasining lahjasida yozdirishga qaror qildi. Oqibatda bugun yer yuzi musulmonlari Qur’onni faqat bitta mus'hafdan ya’ni, Usmon mus'hafida yozilgan xatidan o‘qiydigan bo‘ldi. Demak, ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”.
Mazkur to‘rt mazhabning to‘g‘riligi va haq ekanligi haqida barcha musulmon ummati ijmo, ittifoq qilganlar.
Alloma Ibn Rajab rahmatullohi alayh yana shunday deydi: “Alloh taolo shariatni saqlash va dinni muhofaza qilish uchun o‘z hikmati bilan odamlar ichidan to‘rt zabardast imomlarni chiqarib berdi. Ularning ilmu ma’rifatda bir martabaga erishganlarini va chiqargan fatvo va hukmlarini haqiqatga o‘ta yaqinligini barcha ulamolar bir ovozdan e’tirof qilganlar. Barcha hukmlar o‘shalar orqali chiqariladigan bo‘ldi. Bu narsa mo‘min bandalar uchun Alloh taoloning lutfu karami va marhamati bo‘ldi”.
Ulamolarimiz fiqhiy mazhablar imomlarini va ularning ishlarini quyidagi misol bilan tushuntiradilar: “Allohning roziligiga erishib, jannatiy bo‘lish xuddi tog‘ning cho‘qqisiga chiqishdek bo‘lsa, mazhab imomlari – Qur’on, hadis va shularga asoslangan manbalardan foydalanib, cho‘qqiga chiqishning eng oson va bexatar yo‘lini topib, belgi qo‘yib, osonlashtirib qo‘ygan kishilardir. Cho‘qqiga chiquvchilar mazkur buyuk to‘rt imom ko‘rsatgan yo‘ldan birini tutsalar osongina, qiynalmasdan maqsadiga erishadi”.
Imom Badruddin Zarkashiy “Bahrul muhit” kitobida shunday yozadi: “Musulmonlarning e’tirof qilingan to‘rt mazhabi haqdir va undan boshqasiga amal qilish joiz emas”.
Imom Ali ibn Abdulloh Samhudiy o‘zlarining “Iqdul farid fi ahkomit-taqlid” nomli asarlarida shunday deganlar: “Bilingki, ushbu to‘rt mazhabdan birini ushlashda katta foyda bor. Undan yuz o‘girishda esa, katta muammo va ixtiloflar bor. Bir mazhabda yurishdagi foydalardan biri – sahoba va tobe’inlarning shariat ilmini o‘rganishdagi odatlariga ergashishdir. Chunki, tobe’inlar shariat ishida bir-birlariga yoki sahobalarga ergashar edi, sahobalar esa, bir-birlariga yoki Rasulullohga ergashganlar”.
U zot yana shunday deganlar: “Bir mazhabda yurishdagi foydalardan yana biri – Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam marhamat qilgan quyidagi hadisga amal qilish bor: ya’ni: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Ibn Moja rivoyati).
To‘g‘ri mazhablardan faqat mana shu to‘rttasi qolgan ekan, ularga ergashish katta jamoaga ergashish hisoblanadi.
Shamsuddin Xapizov,
Namangan tumani "Halil hoji" jome masjidi imom-xatibi
Manba: @Softalimotlar