Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446

O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi faoliyatiga bir nazar...

11.04.2022   3221   10 min.
O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi faoliyatiga bir nazar...

Akademiya faoliyati...

O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi davlatimiz rahbarining 2018 yil 16 apreldagi “Diniy-ma'rifiy soha faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi farmoni asosida tashkil qilingan. Bilamiz, muassasa dastlab Toshkent islom universiteti, keyinchalik bir muddat O'zbekiston islom akademiyasi sifatida faoliyat yuritgan. Ayni payt mazkur oliy ta'lim hamda ilmiy-tadqiqot markaziga xalqaro akademiya maqomi berilgan.

So'nggi yillarda O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi tomonidan har jihatdan o'z maqomiga munosib bo'lish hamda xalqaro miqyosda etakchi o'rinlarni egallash uchun muhim qadamlar qo'yildi. Hususan, nufuzli xorijiy oliy ta'lim muassasalari, ilmiy-tadqiqot markazlari va xalqaro tuzilmalar bilan hamkorlik ko'lami sezilarli darajada kengaydi.

O'tgan yili O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta'lim sifatini nazorat qilish davlat inspektsiyasi tomonidan e'lon qilingan oliy ta'lim muassasalari milliy reytingida munosib e'tirof etildi. Ya'ni, akademiya mavqeidagi ta'lim muassasalari ilmiy salohiyati bo'yicha to'rtinchi, ijtimoiy-gumanitar sohaga ixtisoslashgan OTMlar orasida beshinchi, umumiy ko'rsatkichlar asosida esa 7-o'rinda qayd qilindi. 

Talabalar qamrovi...

Akademiya matbuot xizmati taqdim etgan ma'lumotga ko'ra, bugungi kunda mazkur ta'lim dargohi 1670 o'g'il-qizni jamlagan. Bakalavr yo'nalishida 1 430, magistratura bosqichida 240 talaba o'qiydi.

Rossiya, Tojikiston, Qozog'iston, Qirg'iziston, Ozarbayjon va Afg'oniston davlatlaridan jami 39 (33 bakalavr, 2 magistrant, 4 doktorant) nafar xorijiy fuqaro tahsil olmoqda.

Muassasadagi 82 doktorantning 71 nafari PhD (4 kishi xorijlik - Tojikiston, Qozog'iston va Rossiya fuqarolari), 4 nafari DcS darajasi olish uchun, 7 nafari esa stajer-tadqiqotchi sifatida ilmiy izlanish olib boryapti.

– Talabalarimiz xalqaro ta'lim standarti asosida ilm olishadi, – ta'kidladi O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi OAV va jamoatchilik bilan ishlash bo'limi boshlig'i Hasan Usmonov. – Ularga olimlar, sohaning etuk mutaxassislari saboq beradi. Jahon hamjamiyatida yuqori nufuzga ega bo'lib borayotgan majmuamizda muntazam ravishda moddiy-texnik baza rivojlantiriladi. Yoshlar zamonaviy talabga mos ta'lim olishi uchun barcha sharoit muhayyo.

Halqaro hamkorlik to'g'risida...

Bugungi kunda O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi Yevropa, Afrika va Osiyodagi 14 mamlakatning 37 nufuzli oliy ta'lim, ilmiy-tadqiqot muassasasi va xalqaro tashkiloti bilan izchil aloqaniyo'lga qo'ygan. Kelishuv hujjatlarining 32 tasi akademiya xalqaro maqomga ega bo'lgach, imzolangan. E'tiborlisi, xorijiy hamkorlarimiz orasida Misr, Saudiya Arabistoni, Indoneziya, Malayziya, Turkiya singari Islom ilmi yuksak taraqqiy etgan, shuningdek Germaniya, Buyuk Britaniya, Rossiya, Yaponiya kabi jahonning etakchi davlatlari ta'lim maskanlari bor. Mazkur oliy o'quv yurtlari, ilmiy-tadqiqot markazlarining aksariyati dunyo reytingida e'tirof etilgan etakchi oliy ta'lim maskanlaridir. Islom tarixi, san'ati va madaniyati tadqiqotlari markazi (IRCICA), Islom taraqqiyot banki, ICESCO, UNESCO, TIKA, KOICA, JICA kabi xalqaro tashkilotlar bilan sheriklik hammuntazamlik kasb etgan. Halqaro maydondagi ilmiy-pedagogik, nazariy va amaliy aloqalarimiz tobora mustahkamlanib borayotganini alohida ta'kidlash joiz.

– Diyorimiz qadimdan ilm, ma'rifat, ta'lim, tarbiya markazi sifatida tanilgan, – deydi O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi ilmiy ishlar va innovatsiyalar bo'yicha prorektori, filologiya fanlari doktori, professor Zohidjon Islomov. – O'rta asrlarda mamlakatimizda oliy madrasalar juda ko'p bo'lgan. Bugungi kunda ham, aynan, diniy, dunyoviy bilimlarni chuqur egallagan yuksak malakali kadrlarga ehtiyoj kuchli. Tabiiyki, shunday mutaxassislarni tayyorlash davrning eng dolzarb, muhim vazifalaridan biri.

Loyihalar va kelishuvlar

Hozir akademiya xodimlari bir necha loyiha ustida ish olib bormoqda. Hususan, islom dini va dunyoviy fanlarni o'qitish bo'yicha dunyoda o'z nufuziga ega Misr, Qatar davlatlarining universitetlari, muzey, kutubxonalari bilan memorandum, kelishuv loyihalari tayyorlandi va muvofiqlashtirilmoqda.

Majmuaga 2018-2021 yillar davomida barcha qit'alarning 20 dan ortiq davlatidan 110 ga yaqin tashrif, murojaat bo'ldi. Ushbu jarayonda bir necha universitet, ilmiy-tadqiqot markazi va xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilish yuzasidan kelishuvga erishildi.

Akademiyaning xorijga tashriflari...

Akademiya professor-o'qituvchilari, doktorant, talabalari dunyoning o'ndan ziyod mamlakatidagi nufuzli xorijiy oliy ta'lim va ilmiy-tadqiqot markaziga safar uyushtirgan. Shunday tashriflar davomida akademiyani xorijda tanitish maqsadida turli taqdimotlar o'tkazish, konferentsiya va seminarlarda qatnashish, professor-o'qituvchilar xorijda malaka oshirishi, magistr va doktorantlar ilmiy-tadqiqot o'tkazishi uchun zamin yaratish an'anaga aylangan.

Hususan, akademiya ilmiy tadqiqotchilari Turkiyaning Islom tadqiqoti markazi, Buyuk Britaniyaning NILE (Norwich Institute for Language Education) til o'qitish instituti hamda Malayziya islom ilmi universiteti bilan tuzilgan o'zaro anglashuv memorandumi asosida yurtimizga taalluqli noyob qo'lyozmalarni tadqiq qilish bilan birga xorijlik talabalarga mahorat darsi o'tib, amaliy tajriba almashinuvi yo'lga qo'yilgan.

Majmuaning ilmiy salohiyatini oshirish maqsadida muntazam ravishda xorijlik professor-o'qituvchilar o'quv jarayoniga jalb etilmoqda.

2018-2021 yillarda islomshunoslik fani bo'yicha etakchi oliy ta'lim hamda ilmiy tadqiqot muassasalarining jami 100 nafardan ortiq professor-o'qituvchisi, mutaxassisi ta'lim jarayoniga jalb qilindi.

Dargohda axborot-resurs markazining yagona elektron kutubxona tizimi ishga tushirilgani ham e'tiborga molik. Axborot-resurs markazidagi mavjud elektron resurslar tizimga ketma-ketlik asosida joylashtirilmoqda. 2021 yil aprel' oyidan markazda book.iiau.uz veb-sayti ishga tushirilgan.

Darsliklar to'g'risida...

“Library”dasturiga hozirgi kunga qadar audi oshaklidagi 5731 elektron va 1540 adabiyot joylashtirilgan. 4 ming 200 elektron kitob maxsus fondda saqlanyapti. Mavjud adabiyotga ehtiyoj o'rganilib, talab yuqori bo'lgan darsliklar skaner qilinmoqda.

“Book.iiau.uz” dasturi orqali elektron a'zolik tizimli amalga oshirilmoqda. Bugungi kunda 1605 talaba kutubxonaga elektron tarzda a'zo bo'lgan. Markaz tomonidan 60 070 nusxadagi adabiyot maxsus shtrix kod bilan ta'minlangan.

Shuningdek, imkoniyati cheklangan talabalar uchun 52 nomdagi audio darslik, 56 nomda, 738 nusxada brayl alifbosidagi darslik, 47 nomda, 700 nusxada ilmiy adabiyot hamda 9 nomda, 38 nusxada badiiy adabiyot joriy qilingan.

 

Iqtidorli talabalar...

Akademiyada eng iqtidorli talabalar uchun O'zbekiston Prezidenti davlat stipendiyasi, hamda Imom al-Buxoriy davlat stipendiyasi, shuningdek Islom Karimov, Ubaydulla Uvatov, Mahmudxo'ja Behbudiy nomidagi va Aloqa bank stipendiyalari ta'sis etilgan. Hozirgacha 14 nafar o'g'il-qiz ushbu stipendiyalarga munosib ko'rilgan. 4 talaba Respublika fan olimpiadasi g'olibi.

“Uchinchi renessans – yoshlar nigohida” tanlovining 3 yo'nalishida tayanch doktorant va magistrlardan tashkil topgan akademiya jamoasi musobaqaning respublika bosqichiga chiqib, “Ajdodlar merosini o'rganish va targ'ib qilishga innovatsion yondashuv” yo'nalishi bo'yicha kreativ jamoa nominatsiyasi g'olibi bo'ldi.

– Akademiyada biz uchun barcha sharoit yaratilgan, – deydi Islomshunoslik fakul'teti 3-kurs talabasi, “Mahmudxo'ja Behbudiy” nomidagi maxsus hamda “Imom al-Buxoriy” nomidagi davlat stipendiyasi sohibi Anvar Mustafoyev. – 30 dan ziyod sport, san'at, kitobxonlik, xorijiy tilni o'rganish to'garaklari ochilgan. Mashg'ulotlar yuqori malakali mutaxassislar tomonidan o'tiladi.

Respublika va xalqaro miqyosdagi ko'rik-tanlov, musobaqa, ilmiy-amaliy konferentsiyalarga ustozlarimiz bilan birga tayyorlanamiz. AQSh, Germaniya, Angliya, Pol'sha, Chexiya, Rossiya, Turkiya, Ispaniya kabi mamlakatlarning nufuzli oliy ta'lim muassasalari tomonidan tashkil etilgan anjumanlarda ishtirok etdim. 20 dan ko'p maqolam rus, ingliz tillarida chop etildi. Hozir talaba-yoshlar ilmiy salohiyatini yanada oshirishga qaratilgan bir qator loyihalarda qatnashyapman.

Darhaqiqat, akademiya professor-o'qituvchilari, yosh ilmiy tadqiqotchilarining xalqaro konferentsiya, ilmiy seminar hamda xorijiy grant loyihalaridagi ishtiroki faollashyapti. Chet ellik ekspert, talaba, doktorant va ilmiy-tadqiqotchilarning o'quv jarayoniga jalb etilishi yurtimizda ilmiy-tadqiqot samaradorligi ko'rsatkichi yildan-yilga o'sishiga sabab bo'lmoqda.

O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi “Times Nigher Education” (THE) xalqaro reyting agentligi tomonidan 2021 yil natijalari asosida tuzilgan “Impact Rankings” reytingida dunyoning etakchi mingta oliy ta'lim muassasasi ro'yxatidan joy oldi.

Behruz HUDOYBYeRDIYeV,

Halqaro islom akademiyasi 

matbuot xizmati bilan hamkorlikda tayyorlandi.

O'zA

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Sog‘lom bolaning dunyoga kelishida onaning o‘rni

13.06.2025   10556   4 min.
Sog‘lom bolaning dunyoga kelishida onaning o‘rni

Qur’oni karimda “ONA” so‘zi ulug‘vor va mo‘tabar narsalarni ifodalash uchun qo‘llaniladi. Shuningdek, Alloh taolo ularga hech kimga nasib qilmagan buyuk maqomni in’om etgan. Bu haqda Alloh taolo Luqmon surasida: “Biz insonga ota-onasi haqida tavsiya qildik: onasi uni zaiflik ustiga zaiflik bilan ko‘tardi; uni sutdan ajratish ikki yil ichidadir” degan (14-oyat).


Mufassir Ibn Atiyya rahimahulloh ushbu oyatning tafsirida: “Alloh taolo bu oyatda onaning xizmatini alohida ta’kidlab o‘tgani, onalarning darajasi yuqori ekaniga ishora qiladi”, degan.

O‘z havoi nafslaridan biror so‘z aytmagan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan kimga yaxshilik qilish kerakligi so‘ralganda uch bora “onangga yaxshilik qil” deb javob berganlar.


Onaning vazifasi – farzandni dunyoga keltirish, boqish va uni tarbiyalab voyaga yetkazish bilan cheklanadimi yoki ularning bundanda boshqa muhim hamda kattaroq mas’uliyatlari bormi?


Bu savolga zamonaviy ilm-fan bizga javob beradi...

Keling, savolga javobni ona qornida rivojlanadigan va ona tanasining ajralmas qismi hisoblangan homiladan boshlaylik. Onaning jismoniy holati va uning ovqatlanishi homilaga ta’sir qilganidek, onaning hissiy holati ham ta’sir qiladi.

2013 yilda Granada (Ispaniya) universiteti olimlari 5 yil davomida tadqiqot o‘tkazishdi. 17 ming nafar onalar va 18 ming chaqaloqlar qamrab olgan tadqiqotda sog‘lom ovqatlanish va emizishning farzand salomatligiga ta’sirini kuzatdilar.

Unga ko‘ra, homiladorlik vaqtida onalarning to‘g‘ri ovqatlanishi va diyeta qilishi – farzandning sog‘lom tug‘ilishi va rivojlanishi uchun asosiy omil bo‘lib xizmat qilishi aniqlangan. Tadqiqotda onaning aqliy salohiyatining yuqori bo‘lishi farzandga katta ta’sir etishi isbotlangan.

Shuningdek, onaning ruhiy holati homilaga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir qilishi kuzatilgan. Ruhiy tushkunlik, depressiya, qayg‘u va tashvish ichki stress, xususan, kortizol gormonini keltirib chiqaradi.

Ona tushkunlikka tushganda kortizol farzand miyasining rivojlanishiga salbiy ta’sir qiladi. Natijada bola miya qismidagi o‘zgarishlar sababli bezovtanaladi.

Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, kortizol gormoni qondagi kislorod miqdoriga, natijada bolaning nafaqat tug‘ma nuqsonlar bilan yoki erta tug‘ilishi, hatto uning butun kelajakdagi hayotiga ta’sir qilishi mumkin.

Stressni boshdan kechirgan homilador ayollardan dunyo kelgan farzandlarda ruhiy kasalliklar, semirish, qand kasalligi, saraton va asab tizimi kasalliklari ehtimoli ham ularda yuqori bo‘lgan.

Xavotirli yeri shuki, bu alomatlar kelgusi avlodga ham o‘tgan. Ha, uning asorati nafaqat farzandlari, balki nabiralarining hayotlariga ta’sir o‘tkazgan.

 

Onaning bolasiga bo‘lgan g‘amxo‘rligi va mehri farzandning maktabdagi fanlarni yaxshi o‘zlashtirishni, ayniqsa, matematika va chet tillari kabi fanlarni puxta o‘rganish qobiliyatini hamda o‘qish ko‘nikmalarini shakllantiradi.

Shuningdek, olimlarning ta’kidlashicha, bolaga ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan eng muhim omillardan biri bu – ona-bola o‘rtasidagi iliq munosabatlar sanaladi. Onaning stress holati esa, farzandning miyasiga jiddiy ta’sir qiladi.

Miyaning tubiga kirib borishga imkon beruvchi so‘nggi texnologiyalar onaning mehr-muhabbati bola miyasining gippokampus deb ataladigan qismiga ta’sir qilishi aniqlangan. U xotira hujayralarining yangilanishi, yodlab qolish qobiliyati va stressga javob berish vazifalarini bajaradi.


Boshqa bir tadqiqotga ko‘ra, gippokampus ko‘rsatkichi onasidan mehr ko‘rganlarda mehr ko‘rmagan bolalarga qaraganda yuqori ekani kuzatilgan.

Ruminiyada yoshligidan stressda, beparvo munosabatda ulg‘aygan bolalar ustida olib borilgan tadqiqot natijalarida ularning miya qismida qora tuynuklar borligi aniqlangan.

Gerhard Suyu o‘zining “Muhabbat qanday ta’sir qiladi?” nomli kitobida “Farzandga qilingan har qanday munosabat uning miya faoliyatiga ta’sir qiladi. Agar farzandga doimiy ravishda qattiqqo‘llik, do‘q-po‘pisa qilinsa, u asabiy, qo‘rqoq, o‘z fikrini erkin bayon eta olmaydigan bo‘lib voyaga yetadi”.

AQSHda 3 mingga yaqin shaxslar o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rovnomada, ona va bola o‘rtasida sog‘lom hissiy munosabatlar mavjud bo‘lsa, ularning jismoniy va ruhiy salomatligiga ijobiy ta’siri 74 yil davom etishi mumkinligini aniqlangan.

Demak, farzandning nafaqat sog‘lom, balki salohiyatli bo‘lishida ham Onalarning o‘rni va mas’uliyati shunchalik yuqori ekan.

 

Davron NURMUHAMMAD