Sayt test holatida ishlamoqda!
21 May, 2025   |   23 Zulqa`da, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
03:22
Quyosh
04:59
Peshin
12:25
Asr
17:28
Shom
19:44
Xufton
21:15
Bismillah
21 May, 2025, 23 Zulqa`da, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

“Ixlos” surasining fazilatlari

30.03.2022   26384   6 min.
“Ixlos” surasining fazilatlari

Alloh taolo Kalomi Qur'oni karimning bir yuz o'n ikkinchi surasi “Ixlos” deb ataladi.  Ho'sh, “ixlos” atamasi nima ma'noni beradi?

“Ixlos” so'zi aslida, arabcha so'z bo'lib, u “xolos bo'lish”, “muxlis”, “xolis” degan ma'nolarni anglatadi.  Bu haqda “O'zbek tilining izohli lug'ati”da:“Ixlos (arabcha) – samimiylik, ko'ngli ochiqlik, berilganlik, muxlislik, e'tiqod, chin yurakdan, ishonch bilan berilish; astoydil muhabbat” deb izohlanadi. Istilohda esa “Alloh taologa nisbatan xolis, sodiq bo'lish, barcha amallarni xolis Uning O'zi uchun qilish” ma'nosini anglatadi. Ixlos Islom dinining asl mohiyati bo'lib, har bir yaxshi amal uning ustiga quriladi. Inson amallarining qabul bo'lishi yoki bo'lmasligi, unga mukofot yoki jazo berilishi, o'sha amalda ixlosning mavjud yoki mavjud emasligi e'tibori bilan bo'ladi. Zero, inson amallari suratdir, ixlos esa amalning ruhidir.

Qur'oni karimning 112 surasi nomlari juda ko'p. U “Tafrid”,“Najot”, “Tavhid”, “Marifa”,“Asos”deb ham ataladi. Ammo suraning eng mashhur nomi “Ixlos”dir.

“Ixlos” atamasini Qur'oni karim surasiga qo'yilishini ulamolar quyidagicha izohlaydilar:

1. Ayrim ulamolar “Qur'onning o'zi uchta bo'lingani uchun: uchdan biri hukmlar, uchdan biri va'da va va'idlar(qaytariqlar), yana uchdan biri ism va sifatlar. “Qul huvallohu ahad” shu uch bo'lakning bir bo'lagi, ya'ni ism va sifatlar bo'lagidir. Shu ma'noda bu sura “Ixlos” deb nomlanadi” deydilar.

2. Ba'zi ulamolar: “Bu (sura)ning Qur'onning uchdan biriga tengligiga sabab, unda Allohning Somad ismi borligi uchun, chunk boshqa suralarda bu ism topilmaydi”, deydilar.

                       Ixlos surasi Makkada nozil bo'lgan, 4 oyatdan iborat.

                                             Ixlos surasi

1. Qul huvallohu ahad.

2. Allohus-somad.

3. Lam yalid va yulad.

4. Va lam yakullahu kufuvan ahad.

Tarjimasi:

1. (Ey Muhammad) Ayting:“U Alloh yagonadir”.

2. Alloh Samad. (ehtiyojsiz,hojatbaror).

3. U tug'magan va tug'ilmagan ham.

4. Shuningdek. Uning hech bir tengi yo'qdir.

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida “Ixlos” surasining ko'plab fazilatlarini bayon qilganlar. Kimki “Ixlos”surasini yashayotgan manzilida bir marta o'qisa, Alloh taolo unga, oilasiga, hatto qo'ni-qo'shnilariga baraka beradi. Bu haqda hadis-sharifda: “Bir kishi Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib, kambag'alligi va nochorligidan shikoyat qildi. Shunda Rasulloh sollallohu alayhi vasallam unga: “Qachon manzilingga kirsang, odam bo'lsa-bo'lmasa, salom bergin, so'ng menga salom yo'llagin va “Qul huvallohu ahad”ni bir marta o'qigin”, dedilar. Haligi kishi shunday qildi. Natijada Alloh taolo unga shu darajada rizq berdiki, hatto qo'shnilari-yu qarindoshlariga mo'l-ko'l yog'dirildi (Hofiz Abu Muso Madaniy Sahl ibn Sa'ddan rivoyat qilgan).   

Agar bir kishi har kuni “Ixlos” surasini 50 marta o'qisa, qiyomat kuni u jannatga kirish baxtiga muvaffaq bo'ladi.  Bu haqda hadisi-sharifda: “Kimki “Ixlos” surasini har kuni 50 marta o'qisa, qiyomat kuni: “Tur, ey Allohni maqtovchi! Jannatga kir!”deyiladi.

“Kimki “Ixlos” surasini ikki yuz marta o'qisa, gardanidagi qarzdan boshqa ellik yillik gunohlari kechiriladi. Bu haqda Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Kimki “Ixlos” surasini kuniga 200 marta o'qisa. Gardanidagi qarzdan boshqa ellik yillik gunohlari o'chiriladi” (Imom termiziy rivoyati).

“Ixlos” surasini o'qishni yaxshi ko'rish fazilat bo'lib, bu fazilat insonni jannat sari etaklaydi. Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Bir odam (Ixlos” surasini nazarda tutib):“Yo Rasululloh sollallohu alayhi vasallam, men shu surani yaxshi ko'raman” dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uni yaxshi ko'rishing, seni jannatga etaklaydi”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Kimki yotib uxlamoqchi bo'lib, o'ng tomonga qarab yotsa, so'ng “Qul huvallohu ahad”ni 100 marta o'qisa, Alloh taolo qiyomat kuni unga:“O'ng tarafdan jannatga kir” deydi (Imom Termiziy rivoyati).

   Agar bir kishi vafot etar chog'ida “Ixlos” surasini o'qisa, qabrda azoblanmaydi, sirot ko'prigidan omon o'tadi. Bu haqda Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Kim vafot bilan nihoya topadigan kasalligida “Ixlos” surasini o'qisa, qabrida fitnalanmaydi, qabr siqishidan omonda bo'ladi va farishtalar uning qo'lidan tutib, sirot ko'prigidan jannatga olib o'tadilar”(Imom Tabaroniy rivoyati).

Alloh taolo barchamizni “Ixlos” surasining fazilatidan bahramand bo'lishga muvaffaq qilsin!

 

R. Akbarov,

O'MIning Qashqadaryo viloyatidagi vakillik xodimi.

Boshqa maqolalar

Alloh bunday bandalarni yaxshi ko‘radi

19.05.2025   2559   5 min.
Alloh bunday bandalarni yaxshi ko‘radi

Har bir ishni puxta qilish – bu insonning o‘z vazifasiga jiddiy, mas’uliyatli va professional yondashishini anglatadi. Puxta ishlash nima? Puxta ishlash – ishni yuzaki emas, balki chuqur o‘ylab, reja asosida, kerakli bilim va mahorat bilan mukammal bajarishdir.

Shu bilan birga, bu sifatga e’tibor berish, mas’uliyatni his qilish, har bir qadamni aniq rejalashtirish, tafsilotlarga e’tibor qaratish va natijadan qoniqish hissini olish deganidir.

Puxta ishlash bir necha omillarga ko‘ra muhim sanalib, ulardan:

  1. Ish sifatli chiqadi – xatolar kamayadi, qayta tuzatishga ehtiyoj qolmaydi;
  2. Ishonch paydo bo‘ladi – odamlar sizga ishonadi, biror yumushni ishonib topshiradi;
  3. Vaqtni tejaydi – ilk bosqichda puxta bajarilgan ish yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni bartaraf etadi.
  4. Raqobatbardoshlik oshadi – ishda muvaffaqiyat ehtimoli oshib, xizmatga talab yuqori bo‘ladi.

Islom nuqtayi nazaridan qaraganda, har bir ishni puxta bajarish insonning imoniy burchlaridan biridir. Bu haqda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Alloh birortangiz ish qilsangiz, uni puxta bajarishingizni yaxshi ko‘radi” (Imom Tabaroniy rivoyati).

Mazkur hadisdan ma’lum bo‘ladiki, har qanday ishni puxta, sidqidildan bajarish islomda ham katta fazilat sanaladi.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari ham ishni puxta va sidqidildan bajarish zarurligi to‘g‘risida “Ijtimoiy odoblar” asarida quyidagi fikrlarni bildirgan:

Musulmon inson jamiyat yuzidagi eng ko‘rkam va go‘zal xol bo‘lishi lozim. U inson zoti chiroyini ochib turuvchi omil bo‘lishi kerak. Bu esa, ijtimoiy odoblar orqaligina yuzaga chiqadi.

Mo‘min kishining har bir ishni yaxshilab va puxta qilishi maqbuldir. Bu barcha insonlarga sevikli Nabiyning islom ummatiga amri, farmoni, tavsiyasi va nasihatidir.

عَنْ عَائِشَةَ : قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ إِذَا عَمِلَ أَحَدُكُمْ عَمَلًا نْ يُتَّقِنَهُ». رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ.

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh sizlardan biringiz ish qilganda, uni yaxshilab, puxta qilishingizni sevadi”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).

Alloh taoloning sevgisiga sazovor bo‘lay degan inson katta-kichik har bir ishni faqat va faqat yaxshilab, chin dildan puxta bajarishga urinadi. Bu sifat esa ijtimoiy odoblarni o‘rniga qo‘yish bilan yuzaga chiqadi[1].

Qanday qilib har bir ishni puxta qilish mumkin?” Bu borada quyidagilarni tavsiya qilish mumkin:

  1. Fikr so‘rash, maslahatlashish. Agar mumkin bo‘lsa, har bir ishni bajarishdan oldin tajribali va olim insonlar fikrini olish, ular bilan maslahatlashish zarur. Bu kishining shaxs sifatida kamol topishi, rivojlanishi va bajarilayotgan ishning mukammal bo‘lishiga yordam beradi.
  2. Aniq maqsad qo‘yish. Bu ish nima uchun kerak? Yaxshi natija nima? kabi savollarga javob topish, zarur bo‘lsa, tajribali insonlar bilan maslahatlashish.
  3. Reja tuzish. Ishga kirishishdan avval vazifalar ro‘yxatini tuzish lozim.
  4. Ish paytida diqqatni jamlash va xalaqit beruvchi omillarni bartaraf etish.
  5. Mas’uliyatni his qilish. Kishi o‘zi bajarayotgan ishning oxiratda so‘rovi borligini unutmasligi, unga sidqidildan yondashishi lozim.
  6. Bajarilgan ishni tekshirish. Ish tugagach, uni qayta ko‘rib chiqish va xatolarini tuzatish lozim. Bu esa ishni puxta bajarishning asosiy omili hisoblanadi.

Har bir ishni puxta bajarish – bu muvaffaqiyatning asosiy omillaridan biridir. Chunki hozirgi kunda bozor munosabatlari sharoitida o‘z o‘rniga ega bo‘lish uchun ishni puxta bajarish, eng mayda detallariga qadar e’tibor qaratish muhimdir.

Har bir ishni puxta bajarish quyidagi natijalarga olib keladi:

  1. Mas’uliyatni ko‘rsatadi – har qanday ishni puxta, chuqur o‘ylab, yuksak mas’uliyat bilan bajarish insonning kasbiy yetukligi va shaxsiy madaniyatini namoyon etadi.
  2. Sifat kafolati – puxta bajarilgan ish mahsulot yoki ko‘rsatilgan xizmat sifatining yuqori bo‘lishini ta’minlaydi.
  3. Ishda samaradorlik – puxta rejalashtirilgan holda bajarilgan ish vaqt va resurslarni tejashga yordam beradi.

Xulosa qilganda, har bir ishni puxta qilish nafaqat shaxsiy o‘sish, balki jamiyat rivoji uchun ham muhimdir.

[1]Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Ijtimoiy odoblar. “Hilol-Nashr”. Toshkent 2024. –B.26-27

Nodir QOBILOV,
Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi ilmiy xodimi